Μάλιστα, την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να ταξιδέψει στην Άγκυρα πενταμελής επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Δέρκων κ. Απόστολο για να συζητήσουν τις τεχνικές λεπτομέρειες
Παρασκηνιακές επαφές εδώ και μήνες, διεθνείς πιέσεις και κάποια θετικά σημάδια μετά τόσα χρόνια σιωπής, από το αυταρχικό κλείσιμο του 1951. .Σήματα για την πιθανή επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης εκπέμπει η Αγκυρα. Τις επόμενες ημέρες, θα μεταβεί στην Αγκυρα αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου για να συζητήσει τις λεπτομέρειες της πρότασης του τουρκικού υπουργείου Παιδείας, ενώ ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δήλωσε πως είναι πολύ αισιόδοξος «ότι θα επιτευχθεί συντόμως η επαναλειτουργία της σχολής μας, διότι η εντολή προήλθε άνωθεν, από τον εξοχότατο πρόεδρο κύριο Ερντογάν». Η Αθήνα τηρεί στάση αναμονής, καθώς δεν είναι σαφής η φόρμουλα που προκρίνεται, ενώ κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι η Αγκυρα δεν έχει ζητήσει ανταλλάγματα σε σχέση με τη μουσουλμανική μειονότητα.
Θετικά μηνύματα για τη Χάλκη
Του Μανώλη Κωστίδη
Κωνσταντινούπολη-Ανταπόκριση. Την αισιοδοξία του πως βρισκόμαστε «στα πρόθυρα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης» εξέφρασε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος δήλωσε ότι η «προσπάθεια επαναλειτουργίας της Σχολής προχωρεί με ταχείς ρυθμούς» για να προσθέσει ότι «είμεθα πλέον βέβαιοι, ότι ευρισκόμεθα εις τα πρόθυρα της επαναλειτουργίας της σχολής μας πάντοτε με την χάρη του αγίου Θεού». Ο υπουργός Παιδείας της Τουρκίας Γιουσούφ Τεκίν επιβεβαίωσε, από την πλευρά του, πως η Αγκυρα έχει ετοιμάσει τον οδικό χάρτη για το συγκεκριμένο ζήτημα και ότι θα πραγματοποιηθεί μια τελευταία συνάντηση τις επόμενες ημέρες.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, εγκαινιάζοντας τη νέα έδρα της «Βυζαντινής Θεσσαλονίκης» και την έκθεση «Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης – 180 χρόνια προσφοράς στα γράμματα και στον άνθρωπο», σημείωσε συγκεκριμένα: «Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι θα εκπληρωθεί ο ιερός πόθος όλων ημών των καθ' οιονδήποτε τρόπο συνδεομένων με την σχολή, διότι η εντολή προς τους αρμοδίους του υπουργείου Παιδείας προήλθε άνωθεν, από τον εξοχότατο πρόεδρο κύριο Ερντογάν».
Είχαν προηγηθεί δύο συναντήσεις μιας μικρής αντιπροσωπείας της Θεολογικής Σχολής με τους συμβούλους του υπουργού Παιδείας της Τουρκίας για να βρεθεί η φόρμουλα της λειτουργίας της. Μάλιστα, την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να ταξιδέψει στην Αγκυρα πενταμελής επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Δέρκων κ. Απόστολο για να συζητήσουν τις τεχνικές λεπτομέρειες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η φόρμουλα στην οποία έχουν καταλήξει οι δύο πλευρές είναι η Θεολογική Σχολή να λειτουργήσει με το καθεστώς ιδιωτικού πανεπιστημίου που θα ανήκει σε ίδρυμα, και θα υπάγεται στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Συμβούλιο (YOK), όπως συμβαίνει με όλα τα κρατικά και ιδιωτικά πανεπιστήμια της Τουρκίας. Θα αποτελείται από τα τμήματα Θεολογίας, Φιλοσοφικής και ίσως και Καλών Τεχνών. 
Αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου στην Αγκυρα για τις τεχνικές λεπτομέρειες – Εάν δοθεί όντως το πράσινο φως, η Θεολογική Σχολή θα επαναλειτουργήσει με καθεστώς ιδιωτικού πανεπιστημίου.
Πάντως, πηγές από το Φανάρι αλλά και την τουρκική πλευρά αναφέρουν πως υπάρχουν ορισμένες ακόμη τεχνικές λεπτομέρειες που πρέπει να συζητηθούν και να επιλυθούν. Μια λεπτομέρεια είναι ο τρόπος εισαγωγής στα τμήματα. Αν θα γίνονται αυτόνομες εξετάσεις ή θα γίνεται εισαγωγή μέσα από τις εισαγωγικές εξετάσεις του υπουργείου Παιδείας.
Επίσης, η γλώσσα διδασκαλίας σίγουρα θα είναι η ελληνική, και η τουρκική, όπως ήταν στο παρελθόν, ίσως η βασική να είναι η αγγλική. Παράλληλα, καθώς η Θεολογική Σχολή είναι Μοναστήρι δεν μπορούν να σπουδάζουν σ' αυτή φοιτήτριες και ίσως να πρέπει να βρεθούν και άλλα κτίρια στην Κωνσταντινούπολη για τη διδασκαλία των μαθημάτων των σχολών εκτός της Θεολογίας. Τέλος οι δύο πλευρές θα πρέπει να καταλήξουν και στον τρόπο διορισμού ή επιλογής πρυτανικών αρχών.
Γνώστες των εξελίξεων μας ανέφεραν ότι οι τουρκικές αρχές δείχνουν διάθεση συνεργασίας αλλά και σε περίπτωση συμφωνίας σε όλα τα ζητήματα το αισιόδοξο σενάριο προβλέπει τη λειτουργία του Πανεπιστημίου της Χάλκης σε δύο χρόνια.
Σημειώνεται πως ο υπουργός Παιδείας της Τουρκίας Γιουσούφ Τεκίν σε δηλώσεις του στο CNN Turk, σχετικά με τη Θεολογική Σχολή, ανέφερε πως «την πολιτική απόφαση θα τη λάβει ο πρόεδρός μας και το υπουργείο Εξωτερικών. Εμείς κάναμε κάποιες συναντήσεις για να ετοιμάσουμε τον οδικό χάρτη για το πώς μπορεί να ανοίξει, σε περίπτωση που δοθεί η εντολή αυτή». Παράλληλα, πρόσθεσε ότι ο ίδιος τάσσεται υπέρ της επαναλειτουργίας.
H θετική στάση που τηρεί η τουρκική κυβέρνηση στο συγκεκριμένο ζήτημα θεωρείται αποτέλεσμα της στρατηγικής της επαναπροσέγγισης με την Ευρώπη, καθώς η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής θα συνιστά ένα σημαντικό και θετικό δείγμα γραφής στο ζήτημα των θρησκευτικών ελευθεριών. Επίσης, η ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων βοηθάει στο καλό κλίμα των διαβουλεύσεων χωρίς να αποκλείεται να ζητηθούν ανταλλάγματα στα ζητήματα που αφορούν τη μειονότητα της Θράκης.
Στάση αναμονής από την Αθήνα ενόψει της τελικής φόρμουλας
Του Βασίλη Νέδου
Η φημολογούμενη βούληση της Αγκυρας να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης αποτελεί για την Αθήνα ευπρόσδεκτο νέο, αν και αντιμετωπίζεται με επιφυλάξεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις διμερείς διαβουλεύσεις των προηγούμενων 19 μηνών η τουρκική πλευρά δεν υποχώρησε από τη βασική θέση της για επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ουσιαστικά η Αγκυρα πρότεινε ώς τώρα η Σχολή να υπαχθεί σε τουρκικό εκπαιδευτικό ίδρυμα όπως όλες οι ανώτατες θρησκευτικές σχολές στην Τουρκία.
Η λύση που προκρίνεται από την τουρκική πλευρά έχει κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι πρότινος η Αθήνα δεν ήταν θετική επί τούτου, τουλάχιστον όχι αν δεν διασφαλιζόταν η βιωσιμότητα και ο βασικός ρόλος της Θεολογικής Σχολής. Η ελληνική διπλωματία αντιμετωπίζει το συγκεκριμένο ζήτημα πάγια ως θέμα θρησκευτικής ελευθερίας και άσκησης των θρησκευτικών καθηκόντων και όχι ως διμερή ελληνοτουρκική διαφορά. Κάτι που σημαίνει ότι η Αθήνα δεν δεσμεύεται επί του παρόντος για κάποια αντίστοιχη πρωτοβουλία, εν είδει ανταλλάγματος.
Προς το παρόν, δεν έχει γίνει γνωστό κάποιο τουρκικό αίτημα για αντάλλαγμα. Επιπλέον δεν υπάρχει και κάποια κρούση σε επίπεδο ιδιωτικής εκπαίδευσης, δεδομένου του «παραθύρου» που έχει ανοίξει για τη λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ στην Ελλάδα. Κρίσιμο για την Αθήνα είναι, επίσης, αν η συγκεκριμένη συζήτηση αντικατοπτρίζει ουσιαστική βούληση από μέρους της Τουρκίας ή αν πρόκειται για μια επίδειξη υποτιθέμενης πρόθεσης για διάλογο, ενώ επί της ουσίας υπάρχουν απλά κάποιες αμφιλεγόμενες προτάσεις.
Σε κάθε περίπτωση η διευκρίνιση των όρων της τουρκικής πρότασης, η οποία δεν είναι καινούργια αλλά διατυπώθηκε από τον υπουργό Παιδείας της Τουρκίας και τον προηγούμενο Ιούνιο, θα κρίνει και την υποδοχή της από την Αθήνα.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, το θέμα της Χάλκης δεν συζητήθηκε στην ημίωρη συνάντηση που είχαν την Τρίτη στη Νέα Υόρκη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Είχε τεθεί, ωστόσο, από τον κ. Μητσοτάκη κατά την επίσκεψή του στην Αγκυρα τον περασμένο Μάιο, λαμβάνοντας τότε απάντηση ότι προκειμένου να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να επιλυθούν και τα ζητήματα εκπαίδευσης της μουσουλμανικής μειονότητας, την οποία, βεβαίως, ο κ. Ερντογάν περιέγραφε ως τουρκική. Εκτοτε, πάντως, υπάρχει αρκετός θόρυβος από την τουρκική πλευρά για το ζήτημα της μειονότητας, ο οποίος αντικατοπτρίζει και τις συζητήσεις που γίνονται σε διάφορα επίπεδα, περιλαμβανομένου εκείνου ανάμεσα στους δύο υπουργούς Εξωτερικών, Γιώργο Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η σημασία επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης συνδέεται με τη βιωσιμότητα του Οικουμενικού Θρόνου, καθώς δεν αναζητούνται λύσεις που θα οδηγούν στην εκπαίδευση περί τη Θεολογία, αλλά θα δίνουν επαγγελματικά δικαιώματα, δηλαδή θα παραγάγουν κληρικούς που εν καιρώ θα στελεχώσουν τις μητροπόλεις αλλά και τον ίδιο τον πατριαρχικό θρόνο.
Με το βλέμμα στην κορωνίδα του λόφου της Ελπίδας
Του Νίκου Βατόπουλου
Ανάμεσα στα «νησιά», η Χάλκη είχε ανέκαθεν για τους Ρωμιούς αυτό το ιδιαίτερο πνευματικό εκτόπισμα. Οταν το πλοίο προσεγγίζει τη Χάλκη, το βλέμμα αναζητεί την κορωνίδα του λόφου της Ελπίδας, τη Θεολογική Σχολή που σαν στέμμα ή σαν καστρόπυργος, ορίζει το τοπίο. Από μακριά διακρίνονται οι αρχοντικές στέγες του συγκροτήματος της Σχολής, καθώς ξεπροβάλλουν μέσα από πυκνούς θυσάνους πεύκων. Κυπαρίσσια λογχίζουν το δάσος και κεραμοσκέπαστες επαύλεις στα ριζά του λόφου και κοντά στον γιαλό θυμίζουν πως ο τόπος αυτός ήταν πάντα ένας τόπος αγαπημένος. Γαλήνη και αρμονία τυλίγουν το νησί, πνιγμένο στις ροδοδάφνες.
Η Χάλκη έχει όλη εκείνη την αύρα που τυλίγει μνήμες και διηγήσεις. Η ιστορία της Θεολογικής Σχολής πηγαίνει πίσω στους βυζαντινούς χρόνους, στον 9ο αιώνα και στη Μονή της Αγίας Τριάδας. Εκεί, επαναλειτούργησε η Σχολή στη δεκαετία του 1840, σε μια περίοδο μεταρρυθμίσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο μεγάλος σεισμός, όμως, στην ευρύτερη ακτίνα της Κωνσταντινούπολης το 1894 προκάλεσε καταστροφές και γέννησε την ανάγκη για μια νέα Σχολή.
Ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με τις καινοτομίες του 19ου αιώνα. Βλέπει το μεγάλο κτίριο της Σχολής, χτισμένο μετά τον σεισμό του 1894. Είναι ένα μεγαλόπρεπο συγκρότημα σχεδιασμένο από τον Κωνσταντινουπολίτη αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη (1859-1959), γνωστός ήδη στην Πόλη από το Ζωγράφειο Λύκειο. Η Σχολή εισέρχεται σε νέα περίοδο, η οποία ταυτίζεται με την ακμή του ελληνισμού και της αστικής ζωής των Ρωμιών. Η Σχολή γίνεται κέντρο παιδείας. Οι φοιτητές στη Χάλκη δεν προέρχονταν μόνο από τον ευρύτερο ελλαδικό κόσμο. Ορθόδοξοι χριστιανοί από διάφορες χώρες προσέδιδαν στη Σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα.
Η Χάλκη έχει όλη εκείνη την αύρα που τυλίγει μνήμες και διηγήσεις.
Υπήρξε ένα κέντρο ισχυρής ακτινοβολίας. Μεγάλος είναι ο κατάλογος των προσωπικοτήτων και ιεραρχών που αποφοίτησαν από τη Σχολή ώς το 1971. Ανάμεσά τους και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Στη δεκαετία του 2010, ο γεωπόνος Νίκος Θυμάκης ανέλαβε το έργο ανασυστάσεως των κήπων της Σχολής με τα 350 διαφορετικά είδη φυτών υλοποιώντας πρόγραμμα που είχε εκπονήσει το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου.
Και είναι αυτός ο συνδυασμός της θεολογικής – εκπαιδευτικής κληρονομιάς στη Χάλκη και των αναμνήσεων των αστών της Πόλης, που περνούσαν τα «αξέχαστα καλοκαίρια» τους στα Πριγκηπόννησα, που γεννά αυτό το συγκινητικό αμάλγαμα ιεροσύνης, φύσης και αναψυχής.
Στο συγκρότημα της Σχολής, η Βιβλιοθήκη με τις σπάνιες εκδόσεις, σαν ένα σπήλαιο αρχαίας γνώσης, προκαλεί δέος στον επισκέπτη που έρχεται σε επαφή με μια παρακαταθήκη γραμματείας και φιλοσοφίας αιώνων. Η Χάλκη, το δεύτερο μεγαλύτερο από τα Πριγκηποννήσια, μετά την Πρίγκηπο (ακολουθούν η Αντιγόνη και η Πρώτη), φέρει πάντα τις μνήμες μεγάλης μερίδας των Ρωμιών, που έβλεπαν στα «νησιά» μια δεύτερη, αξέχαστη πατρίδα.