Υπάρχει διαπιστωμένος μαζικός κίνδυνος..Τόνος σε κονσέρβα είναι σε μεγάλο βαθμό μολυσμένος με υδράργυρο, μια ουσία βλαβερή για την υγεία, κατήγγειλαν σε συγκεκριμένη έκθεσή τους οι μη κυβερνητικές οργανώσεις Bloom και Foodwatch, οι οποίες ζητούν από τα μεγάλα σούπερ-μάρκετ και τις δημόσιες αρχές να «λάβουν επειγόντως μέτρα», μεταξύ των οποίων η μείωση των επιτρεπόμενων ορίων.
Ειδικότερα « η Bloom επέλεξε στην τύχη 148 κουτιά κονσέρβας σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Ισπανία και Ιταλία), τα οποία ελέγχθηκαν από ένα ανεξάρτητο εργαστήριο: 100% των κονσερβών βρέθηκαν μολυσμένες με υδράργυρο», αποκαλύπτει η έρευνα που διεξήχθη από τη μκο Bloom.
Συναγερμός σήμανε στην Ευρώπη σχετικά με τις κονσέρβες τόνου που εμπεριείχαν υδράργυρο μετά από καταγγελία των μη κυβερνητικών οργανώσεων Bloom και Foodwatch.
Σε τυχαία δειγματοληψία που έγινε σε 148 κονσέρβες τόνου σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Ισπανία και Ιταλία) από ένα ανεξάρτητο εργαστήριο διαπιστώθηκε ότι είχαν μολυνθεί με υδράργυρο, με τις ΜΚΟ να ζητούν να μειωθούν τα ευρωπαϊκά όρια.
Παρά το σάλο που δημιουργήθηκε, παράγοντες της αγοράς, τόσο από τη βιομηχανία όσο και από λιανεμπόριο, αναφέρουν στον ΟΤ ότι η εγχώρια κατανάλωση, όσον αφορά τα προϊόντα τόνου, δεν έχει επηρεαστεί, ωστόσο τονίζουν ότι ακόμη είναι νωρίς για να βγουν ασφαλή συμπεράσματα.
ΕΦΕΤ: «Συμμορφούμενα όλα τα δείγματα» τόνου
Από την πλευρά του ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) αμέσως τοποθετήθηκε επισημαίνοντας πως «κατά τον ετήσιο επίσημο έλεγχο τροφίμων του 2024 τα δείγματα που ελήφθησαν σε κονσερβοποιημένα αλιεύματα κρίθηκαν όλα συμμορφούμενα».
Την τελευταία πενταετία έχουν πραγματοποιηθεί 150 έλεγχοι σε ψάρια (συμπεριλαμβανομένου και του τόνου) νωπά, κατεψυγμένα και κονσέρβες ελληνικής προέλευσης, ευρωπαϊκής προέλευσης και τρίτων χωρών, αναφέρεται από τον ΕΦΕΤ.
Όλοι οι έλεγχοι για ανίχνευση των τριών βαρέων μετάλλων (μόλυβδος, υδράργυρος, κάδμιο) βγήκαν αρνητικοί, με μηδενικά ποσοστά, σημειώνεται.
Σε κάθε περίπτωση ο οργανισμός προγραμματίζει περισσότερους ελέγχους για τα αλιεύματα.
Η ανησυχία του κόσμου και η πρωτοβουλία ενημέρωσης
Ωστόσο η ανησυχία του κόσμου για το θέμα παραμένει στο κόκκινο. «Πολλοί καταναλωτές τηλεφωνούν στην εταιρεία και ρωτούν τι συμβαίνει», λέει στον ΟΤ ο Δημήτρης Συνοδινός, εμπορικός διευθυντής της Κονσερβοποιίας Βορείου Αιγαίου (ΚΟΝΒΑ ΑΕΒΕ) με έδρα στο Κιλκίς, που είναι πίσω από τα δημοφιλή brands Trata και Flokos.
Μάλιστα η ΚΟΝΒΑ της οικογένειας Τζίκα, με επιχειρηματική δράση πάνω από 90 χρόνια, πήρε την πρωτοβουλία να ρίξει φως στην υπόθεση του τόνου των βαρέων μετάλλων και του υδραργύρου.
«Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι τα επίπεδα υδραργύρου δε σχετίζονται σε καμία περίπτωση με τη διαχείριση του ψαριού πριν καταναλωθεί, δηλαδή αν το ψάρι είναι φρέσκο, κατεψυγμένο, συσκευασμένο, αλλά ούτε και με τον περιέκτη από τον οποίο καταναλώνεται (κονσέρβα, γυάλινο βάζο ή φακελάκι). Τα επίπεδα υδραργύρου αφορούν αποκλειστικά το είδος και το μέγεθος του ψαριού», σημειώνεται.
Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό
Ο υδράργυρος που συναντάται στα θαλάσσια είδη είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και σχετίζεται άμεσα με τη θέση ενός οργανισμού στην τροφική αλυσίδα.
Μεγαλύτερα ψάρια, όπως ορισμένα είδη τόνου, αλλά και ξιφίες, μπακαλιάροι Ατλαντικού, ροφοί, βασιλικά σκουμπριά. κ.λπ., που αποτελούν θηρευτές μικρότερων, βρίσκονται ψηλά στην τροφική αλυσίδα και τείνουν να συσσωρεύουν υψηλότερα επίπεδα υδραργύρου σε σύγκριση με μικρότερα ψάρια ή μαλάκια. Για αυτόν το λόγο έχουν τεθεί διαφορετικά όρια για τη συγκέντρωση του υδραργύρου στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Τα είδη του τόνου
Για την παραγωγή των προϊόντων τόνου, οι βιομηχανίες χρησιμοποιούν συνήθως το είδος Skipjack (Katsuwonus Pelamis) έως 27kg μέγεθος, τον κιτρινόπτερο (Thunnus albacares) έως 180kg μέγεθος και τον λευκό τόνο (Thunnus alalunga) έως 37kg μέγεθος.
Ο τόνος Skipjack εμφανίζει πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις υδραργύρου σε σύγκριση με άλλα είδη τόνου λόγω μικρότερου μεγέθους.
«Η επιλογή του Skipjack από την Trata δεν είναι τυχαία. Το συγκεκριμένο είδος έχει γρήγορο ρυθμό αναπαραγωγής, γεγονός που το καθιστά λιγότερο ευάλωτο στην υπεραλίευση», λέει η ΚΟΝΒΑ.
Η αγορά των 100 εκατ. ευρώ
Μόνο μέσα από το κανάλι των σούπερ μάρκετ, για το οποίο υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία μετρήσεων, η αγορά των τυποποιημένων ψαρικών (τόνος και τονοσαλάτες, γαύρος, σαρδέλες, σκουμπρί, καλαμάρια, μοσχοχτάποδα κ.ά.) αθροίζει αξία πάνω από 70 εκατ. ευρώ, που εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ εάν προστεθεί και το υπόλοιπο λιανικό εμπόριο.
«Βασιλιάς» στα τυποποιημένα είναι ο τόνος (συμπεριλαμβάνονται και οι τονοσαλάτες) και είναι η μόνη υποκατηγορία που τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με την αύξηση των πωλήσεών της την τελευταία τριετία να έχει σταθεροποιηθεί στα επίπεδα του 5%-7%.
Το γεγονός ότι ο τόνος δεν διατίθεται στην οργανωμένη λιανική σε εναλλακτική μορφή (κατεψυγμένος ή φρέσκος) βοηθά στην ανάπτυξη, ενώ η υποκατηγορία έχει διευρυνθεί από το λανσάρισμα νέων προϊόντων.
Στο εννεάμηνο του 2024 οι πωλήσεις σε αξία των τυποποιημένων ψαρικών ανέρχονται σε 44 εκατ. ευρώ εκ των οποίων το 63% αφορά τα προϊόντα τόνου.