Η αλόγιστη χρήση του Διαδικτύου και των social media μπορεί να γίνει εθιστική για τις μικρές ηλικίες, γι' αυτό και η κυβέρνηση ετοιμάζει πακέτο μέτρων και καμπάνια ενημέρωσης για παιδιά και γονείς.
Αντίστροφα μετράει πλέον ο χρόνος προκειμένου η κυβέρνηση να αναλάβει νέες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των κρίσιμων προβλημάτων της βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων, αλλά και, για πρώτη φορά, της προστασίας τους από κινδύνους όπως ο ψηφιακός εθισμός. Μέχρι το τέλος του μηνός η κυβέρνηση θα έχει παραλάβει στην ολοκληρωμένη του μορφή το πόρισμα με δέσμη προτάσεων, που εκπονεί επιστημονική επιτροπή υπό την καθηγήτρια Βασιλική Αρτινοπούλου.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, για το ζήτημα του ψηφιακού εθισμού οι ειδικοί εισηγούνται τη θέσπιση ηλικιακών περιορισμών στη χρήση κοινωνικών δικτύων έως την ηλικία των 15 ετών. Ενα μέτρο, δηλαδή, αντίστοιχο εκείνου που ψηφίστηκε πρόσφατα στην Αυστραλία και εφαρμόζει ήδη η Γαλλία. Παράλληλα προτείνεται η δημιουργία ειδικής πλατφόρμας και εφαρμογής με οδηγίες προς γονείς και παιδιά για την υπεύθυνη χρήση κινητού αλλά και η εφαρμογή γονικών ελέγχων.
Αυστραλία: «Πράσινο» για απαγόρευση των social media στους κάτω των 16 ετών
Το πόρισμα θα εξεταστεί σε βάθος, καθώς το θέμα απασχολεί ιδιαίτερα τον πρωθυπουργό. Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε να αναφερθεί σε αυτό στην «ειδικού βάρους» ομιλία του στον ΟΗΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο, παραπέμποντας, μάλιστα, στο βιβλίο του καθηγητή Jonathan Haidt «The Anxious Generation» για τους κινδύνους υπερβολικής έκθεσης των ανηλίκων σε κινητά, υπολογιστές και ταμπλέτες. Oμως, όπως επισημαίνεται, η κυβέρνηση εκ των πραγμάτων θα σταθμίσει την υιοθέτηση των ηλικιακών κριτηρίων και με ένα επιπλέον κριτήριο: τη δυνατότητα υλοποίησης του μέτρου, καθώς η ενεργοποίηση ηλικιακών περιορισμών στα κινητά και τα κοινωνικά δίκτυα απαιτεί ειδικές εφαρμογές επαλήθευσης ηλικίας που πρέπει να αναπτυχθούν από τις εταιρείες κινητών και τις πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων.
Νέο πλαίσιο κανόνων για τις πλατφόρμες, υποχρεωτικός μηχανισμός επιβεβαίωσης ηλικίας και εφαρμογή με οδηγίες προς γονείς και παιδιά για την υπεύθυνη χρήση του κινητού τηλεφώνου.
Καμπάνιες μέσω influencers
Η κυβέρνηση σκοπεύει να αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το σχέδιο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης που τίθεται προς συζήτηση στις Βρυξέλλες προβλέπει τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Ορίου Ψηφιακής Ενηλικίωσης στα 15 έτη, που θα συμπεριλαμβάνει περιοριστικές ρυθμίσεις αλγορίθμων για χρήστες κάτω των 15 ετών, αλλά και περιορισμούς στους αλγορίθμους των social media για τους ανηλίκους. Μάλιστα, ο Δημήτρης Παπαστεργίου τοποθετήθηκε σχετικά την περασμένη Παρασκευή στο συμβούλιο υπουργών Τηλεπικοινωνίων της Ε.Ε., ενώ λίγες ημέρες νωρίτερα ο υφυπουργός Κ. Κυρανάκης είχε βρεθεί στο Βελιγράδι στη σύνοδο του GPAI, όπου επίσης έθεσε το θέμα από ελληνικής πλευράς. Μέσω ευρωπαϊκής κοινής πρωτοβουλίας εκτιμάται πως θα είναι πιο εύκολο να «πιεστούν» οι μεγάλες πλατφόρμες να πάρουν μέτρα.
Ενδεικτικά, με βάση τα σημεία της προτεινόμενης ρύθμισης οι μεγάλες πλατφόρμες θα είναι υποχρεωμένες: α) να περιορίζουν την προώθηση εθιστικού περιεχομένου και να μειώνουν την έκθεση σε περιεχόμενο που προκαλεί παρατεταμένη χρήση, β) να εφαρμόζουν μηχανισμούς για τον έλεγχο του χρόνου χρήσης, όπως υπενθυμίσεις για διαλείμματα και όρια ημερήσιας χρήσης για ανήλικους χρήστες, γ) να προσαρμόζουν τους αλγορίθμους ώστε να προστατεύουν τους ανηλίκους από ακατάλληλο ή επιβλαβές περιεχόμενο και δ) να εφαρμόζουν μηχανισμό επαλήθευσης ηλικίας. Χρήστες κάτω των 15 ετών δεν θα επιτρέπεται να χρησιμοποιούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς τη ρητή συγκατάθεση τουλάχιστον ενός προσώπου που ασκεί τη γονική μέριμνα. Παράλληλα θα προβλέπεται η απαγόρευση δυνατότητας κατάρτισης προφίλ στην περίπτωση ανηλίκων, αφού λόγω του προφίλ οι χρήστες «βομβαρδίζονται» συνεχώς με περιεχόμενο που τους ενδιαφέρει.
Επιπλέον, η κυβέρνηση στο εσωτερικό πεδίο θα ξεκινήσει να τρέχει μια ενημερωτική καμπάνια σε δύο σκέλη. Πρώτον, θα δίνει έμφαση στους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν ο εθισμός και η υπερβολική χρήση του Διαδικτύου. Θα αναφερθούν παραδείγματα νέων και πώς επηρεάστηκαν από τον εθισμό και θα διατυπωθούν προτάσεις για υπεύθυνη χρήση.
Ανάμεσα στις προς εξέταση δράσεις συμπεριλαμβάνονται: τηλεοπτικά σποτ, καμπάνια στα social media με σύνθημα πως «η υπεύθυνη χρήση δεν συνιστά και μη χρήση», ενώ θα επιστρατευθούν και influencers για τη μεθοδική μετάδοση του μηνύματος. Στο δεύτερο σκέλος, οι χρήστες θα ενημερωθούν για την «πανοπλία δικαιωμάτων» που έχουν. Η εκστρατεία θα απευθύνεται και προς τους γονείς για τις δυνατότητες που έχουν ως προς τον περιορισμό της χρήσης του Διαδικτύου από τα παιδιά τους με ήδη διαθέσιμα εργαλεία, είτε εντός των εφαρμογών είτε στις κονσόλες που χρησιμοποιούν.
Πακέτο μέτρων
Η σημασία που αποδίδει η κυβέρνηση στην προστασία των νέων από ένα ευρύ φάσμα κινδύνων αποτυπώνεται σε σειρά μέτρων που έχουν προωθηθεί την τελευταία πενταετία: 1) στις ψηφιακές πλατφόρμες και εφαρμογές κινητών για την ενδοσχολική και εξωσχολική βία stop-bullying.gov.gr και safeyouth.gov.gr, 2) στα μέτρα ψηφιακής ταυτοποίησης και εισόδου σε γήπεδα μαζί με τις κάμερες ειδικών προδιαγραφών στους αγώνες ποδοσφαίρου και μπάσκετ και τις αυστηρότερες διοικητικές κυρώσεις σε περιστατικά βίας, 3) στη γραμμή καταγγελίας της ΕΛ.ΑΣ. 10201 για περιστατικά βίας ανηλίκων, 4) στη γραμμή δωρεάν ψυχοκοινωνικής υποστήριξης 10306 σε γονείς και παιδιά που αντιμετωπίζουν περιστατικά βίας και 5) στην απαγόρευση του κινητού τηλεφώνου κατά τις ώρες των μαθημάτων στο σχολείο με αυστηροποίηση των ποινών.
Η εθνική στρατηγική για τη βία των ανηλίκων – Φραγή για τα social media στα σχολεία
Ερχεται το Kids Wallet
Mέσα στον προγραμματισμό της κυβέρνησης είναι και η δημιουργία μιας νέας εφαρμογής, του Gov.gr Kids Wallet, που έχει στόχο τη δημιουργία ενός ασφαλούς και εκπαιδευτικού περιβάλλοντος για τα παιδιά, που θα συνδέεται με το Gov.gr Wallet των γονέων, δίνοντας τη δυνατότητα για γονικό έλεγχο σε όλες τις ψηφιακές δραστηριότητες. Οι εμπνευστές του στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θέλουν να βοηθηθούν τα παιδιά να διαχειρίζονται τα πρώτα τους ψηφιακά έγγραφα που αφορούν τη σχολική και εξωσχολική τους ζωή, όπως εισιτήρια για αθλητικούς αγώνες και πολιτιστικά δρώμενα και να ανακαλύψουν τρόπους χρήσης της τεχνολογίας υπεύθυνα και δημιουργικά, μέσα από παιχνίδι. Για παράδειγμα, η εφαρμογή θα περιέχει και σύστημα επιβράβευσης με badges που αναδεικνύουν την πρόοδό τους σε διάφορους τομείς.
Οι γονείς θα έχουν τον έλεγχο και τη δυνατότητα εποπτείας του περιεχομένου και των δραστηριοτήτων της εφαρμογής, εξασφαλίζοντας ότι τα παιδιά αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους με ασφάλεια και υπευθυνότητα. Θα μπορούν π.χ. να εγκρίνουν ή να απορρίπτουν την προσθήκη νέων ψηφιακών εγγράφων στο wallet του παιδιού, όπως σχολικά έγγραφα, συμμετοχή σε δραστηριότητες ή εισιτήρια για αθλητικά και πολιτιστικά γεγονότα, θα ελέγχουν τα δικαιώματα χρήσης της εφαρμογής από το παιδί, θα λαμβάνουν ειδοποιήσεις για τις κινήσεις του wallet του παιδιού και θα μπορούν να μπλοκάρουν εφαρμογές που δεν θέλουν.
Οι αριθμοί
10.700 αποβολές έχουν επιβληθεί σε μαθητές για χρήση κινητών τηλεφώνων στο σχολείο από τον Σεπτέμβριο μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα.
7.500 περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων έχουν καταγραφεί το πρώτο εξάμηνο του 2024, ενώ 3.000 είχαν καταγραφεί το πρώτο εξάμηνο του 2019.