«Για πρώτη, ίσως φορά, που ένα βιβλίο, επιχειρεί με αυστηρό τρόπο και με σεβασμό στα αληθινά γεγονότα της Ιστορίας να παρουσιάσει την προσωπικότητα και τις πραγματικές διαστάσεις της μεγάλης ελληνίδας «Θεάς» της λυρικής τέχνης».
«Δεν είμαι η Μαρία... είμαι η Κάλλας»! O Μ. Δημητρίου για το βιβλίο του που καταρρίπτει τους μύθους γύρω από τη μεγάλη Ελληνίδα σοπράνο
30 Νοεμβρίου 2024
Του Βασίλη Κουτσίλα
ΑΘΗΝΑ. Στερεότυπα και μύθους δεκαετιών που περιβάλλουν τον βίο και την προσωπικότητα της μεγαλύτερης λυρικής καλλιτέχνιδος του 20ού αιώνα, της Ελληνίδας Μαρίας Κάλλας, καταρρίπτει μέσα από το ανατρεπτικό του βιβλίο, με τίτλο «Δεν είμαι η Μαρία... είμαι η Κάλλας» ο δημοσιογράφος Μιχάλης Δημητρίου.
Είναι η πρώτη ίσως φορά που ένα βιβλίο επιχειρεί με έντιμο τρόπο και με σεβασμό στα αληθινά γεγονότα της ιστορίας να παρουσιάσει την προσωπικότητα της Μαρίας Κάλλας στην πραγματική της διάσταση. Για να το πετύχει αυτό ο πολύπειρος δημοσιογράφος κατέφυγε στην προσφιλή σε αυτόν μέθοδο της έρευνας και μάλιστα της πολυετούς (η οποία άλλωστε και τον καταξίωσε επαγγελματικά). Κατέφυγε σε πρωτογενείς πηγές, σε μαρτυρίες ατόμων και συνεργατών του περιβάλλοντος της Κάλλας, αναζήτησε τεκμήρια και στοιχεία. Όλα αυτά τα παραθέτει αυτούσια και χωρίς ίχνος παραποίησης μέσα στις 500 περίπου σελίδες του βιβλίου του που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Βell/ΧΑΡΛΕΝΙΚ ΕΛΛΑΣ. Να σημειωθεί δε ότι το βιβλίο είναι αφιερωμένο στον εκδότη Χρήστο Λαμπράκη που είχε δώσει πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά στον τότε συντάκτη του «Βήματος» Μιχάλη Δημητρίου.
Ο δημοσιογράφος Μιχάλης Δημητρίου
Οπως αναφέρει και στο προλογικό του σημείωμα ο πρόεδρος του Ιδρύματος Υποτροφιών Κάλλας, Κωνσταντίνος Πυλαρινός, εκ των στενών φίλων της μεγάλης καλλιτέχνιδος, «η ακαταπόνητη γραφίδα του Μιχάλη Δημητρίου επιτυγχάνει να αποδώσει μεγάλο μέρος από την πραγματικότητα της πολυκύμαντης ζωής της. Εν προκειμένω το σπουδαιότερο, που αφορά στην τεράστια προσφορά της στη λυρική τέχνη και τον μοναδικό, μοναχικό, αγώνα της σε μια σκληρή εποχή μεγάλων δοκιμασιών, στερήσεων, ανατροπών και ανταγωνισμού διεθνώς αλλά και στον χώρο του λυρικού θεάτρου. Και καταφέρνει να παρουσιάσει χωρίς ψιμύθια τον δημόσιο θρίαμβό της παρά την αμείλικτη ανθρωποφαγία των ΜΜΕ της εποχής της».
Επίκεντρο της αφήγησης είναι το τελευταίο «ελληνικό καλοκαίρι διακοπών» της Κάλλας στην Ουρανούπολη. Εκεί είναι φιλοξενούμενη του Κωνσταντίνου Πυλαρινού και περνάει τις ημέρες με εκείνον, τη Βάσω Δεβετζή και άλλους φίλους. Πρόκειται για ένα άγνωστο αλλά ταυτόχρονα τόσο σημαντικό γεγονός στη ζωή της, καθώς εκεί δίπλα στην Πολιτεία του Αγίου Ορους, παρθενική τότε περιοχή, η Κάλλας χαίρεται τη φύση, αναπολεί, στοχάζεται, συζητά και αξιολογεί τα πεπραγμένα του βίου και της Τέχνης της.
Ρωτάμε τον Μιχάλη Δημητρίου ποια ήταν η σχέση που είχε εκείνος με την Μαρία Κάλλας.
Ως νεαρός δημοσιογράφος στο «Βήμα» και για τις ανάγκες των ειδήσεων είχα μιλήσει με την Κάλλας δυο-τρεις φορές. Ντρεπόμουν πολύ να την καλέσω, αισθανόμουν ένα δέος απέναντί της, όπως αισθανόμουν και με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή αλλά και με τον Οδυσσέα Ελύτη. Χάρη στον Χρήστο Λαμπράκη άρχισα να αποκτώ ένα ενδιαφέρον που σταδιακά μετατράπηκε σε αδυναμία για την Κάλλας, παρακολουθούσα τι έκανε κτλ. Μέχρι που το ενδιαφέρον μου αναζωπυρώθηκε με τον Κώστα Πυλαρινό, ο οποίος είναι ο μόνος εν ζωή από τους στενούς φίλους της Κάλλας και ο οποίος τα τελευταία χρόνια είναι ο πρόεδρος στο Ιδρυμα Υποτροφιών της Μαρίας Κάλλας. Αυτός με παρακίνησε ύστερα από αλλεπάλληλες συναντήσεις μας να αρχίσω ένα βιβλίο για εκείνη έχοντας συγκεντρώσει ένα τεράστιο υλικό.
Και το κίνητρο για τη συγγραφή του βιβλίου ποιο ήταν;
Κυρίως ήταν ανάγκη να υπάρχει ένα βιβλίο που να αποτυπώνει την αλήθεια για την Κάλλας. Υπάρχει πλήθος βιβλίων γύρω από αυτήν με ευφάνταστες ιστορίες που καμία σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα για τη σχέση της με τον Αριστοτέλη Ωνάση. Παράλληλα, ήθελα να γράψω και να μάθει ο κόσμος για το καλοκαίρι που πέρασε η Κάλλας στην Ουρανούπολη, το τελευταίο ελληνικό καλοκαίρι της όταν ήταν φιλοξενούμενη του Κώστα Πυλαρινού, που προλογίζει και το βιβλίο, της Βάσως Δεβετζή και άλλων στενών της φίλων.
Ποιος είναι ο σημαντικός μύθος που καταρρίπτεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου;
Αυτός που έχει να κάνει με τον Ωνάση.
Ο επόμενος;
Ότι δεν ήταν διχασμένη προσωπικότητα. Ότι δεν ήταν η Μαρία, ήταν η Κάλλας, εξ ου και ο τίτλος. Εχω έναν διάλογο μέσα, με τον Βισκόντι που της λέει ότι θα παίξει μια χωριατοπούλα, με εκείνη να του λέει ότι εύκολα μπορεί να το κάνει γιατί της είναι οικείο. Και της λέει ο Βισκόντι: «στο μέσο θεατή είσαι η Κάλλας που παίζει τη χωριατοπούλα». Η ίδια όμως το είχε πολύ ισχυρό αυτό το βίωμα.
Λίγο προτού πεθάνει είχε πάει να κάνει διακοπές, τα είχε βρει με τη μητέρα της, τα είχε βρει με την αδελφή της. Και από εκεί και πέρα ήταν τι θα διάλεγε να κάνει: σκηνοθεσία, διδασκαλία ή να δημιουργούσε σχολή. Δεν ήταν σε κανένα προσωπικό αδιέξοδο όπως παρουσιάζεται λανθασμένα και ευρέως. Στην ταινία «Μαρία» με την Αντζελίνα Τζολί κάποια στιγμή εμφανίζεται να λέει στον υπηρέτη της «δως μου τα χάπια μου να αυτοκτονήσω», πράγματα που δεν ισχύουν. Ηθελε να ζήσει και σχεδίαζε να ζήσει.
Την έχουμε τιμήσει ως χώρα την Κάλλας όπως θα έπρεπε;
Σε καμιά περίπτωση. Πολύ λίγα πράγματα. Είναι η πιο ένδοξη Ελληνίδα των τελευταίων αιώνων και γνωρίζετε ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα ένας μεγάλος δρόμος «Μαρία Κάλλας», ούτε μια πλατεία; Ο Πυλαρινός μου είπε ότι μετά από αγώνες έδωσαν το όνομά της σε ένα δρομάκι στη Θεσσαλονίκη κοντά στο Μέγαρο Μουσικής. Το σπίτι της δε έχει γκρεμιστεί. Αν είχε μια άλλη χώρα ένα τέτοιο όνομα θα το είχε και τιμήσει και εκμεταλλευτεί με τον κατάλληλο τρόπο.
Από την παρουσίαση του βιβλίου στο Μουσείο Μαρία Κάλλας, Κυριακή, 24 Νοεμβρίου.
Κάνοντας μια αποτίμηση του βιβλίου τι θα λέγατε;
Αγαπώ την Κάλλας, αλλά πιστεύω ότι την παρουσιάζω χωρίς να την υπερτιμάω, χωρίς να την φτιασιδώνω. Το μυστικό είναι να καταφεύγεις στις πηγές και αυτό έκανα. Και αν έχει μια αξία το βιβλίο είναι ότι πιάνει τα πράγματα από την αρχή, έχει ως βάση του τις πηγές. Πιστεύω ότι το βιβλίο αυτό ουσιαστικά αποκαθιστά την αλήθεια. Οπως λέει και ο Πυλαρινός, επανατοποθετεί την Κάλλας διεθνώς.
Το ανατρεπτικό αυτό βιβλίο-ντοκουμέντο για την Μαρία Κάλλας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bell/XAΡΛΕΝΙΚ ΕΛΛΑΣ.
