Η επόμενη ημέρα για την Εκκλησία της Αλβανίας – Ο διάδοχος του Αναστάσιου, τα ερωτήματα.
Το τελευταίο αντίο στον Αναστάσιο - «Λύγισε» ο Βαρθολομαίος
Από δεξιά: Εντι Ράμα, Κυριάκος Μητσοτάκης, Σαλί Μπερίσα και Γιώργος Γεραπετρίτης κατά την εξόδιο ακολουθία του κυρού Αναστασίου. Φωτογραφία: Γρ. Τύπου Πρωθυπουργού/Δημήτρης Παπαμήτσος
Ο Μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης αναμένεται να διαδεχθεί τον Αναστάσιο, ενώ πλανάται το ερώτημα αν θα μπορέσει να συνεχίσει το έργο του – Οι συζητήσεις με Ράμα - Βαρθολομαίο και τα σχόλια για την παρουσία Μπερίσα στην εξόδιο ακολουθία του εκδημήσαντος ιεράρχη
Δυσαναπλήρωτο φαντάζει το κενό που αφήνει στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας η κοίμηση του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου. Λίγα 24ωρα μετά την εκδημία του, οι Μητροπολίτες και οι Επίσκοποι που υπηρετούν τους Ορθοδόξους Αλβανούς, Ελληνες, Σλάβους και Βλάχους προσπαθούν να βρουν τον βηματισμό τους.
Οι Πατριάρχες, οι Αρχιεπίσκοποι, οι πολυπληθείς αντιπροσωπείες των Ορθοδόξων Εκκλησιών, οι εκπρόσωποι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, οι ηγέτες της Ελλάδος και της Αλβανίας συνέρρευσαν την περασμένη Πέμπτη στον Ναό της Αναστάσεως για να απευθύνουν το ύστατο χαίρε στον μακαριστό Αναστάσιο.
Ποια είναι η επόμενη ημέρα για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας; Ολοι γνωρίζουν ότι ο διάδοχος του κυρού Αναστασίου θα είναι ο Μητροπολίτης Κορυτσάς κ. Ιωάννης. Ο ίδιος, 68 ετών σήμερα, είχε βαφτιστεί κρυφά, καθώς κατάγεται από μουσουλμανικό περιβάλλον. Ποιμαίνει την Κορυτσά επί 26 έτη και στάθηκε δίπλα στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο σε όλες τις δύσκολες στιγμές του. Ο ίδιος είναι γνώστης της πολιτικής κατάστασης της χώρας του, ενώ φαίνεται ότι έχει επαφές και προσβάσεις σε όλες τις πολιτικές εκφάνσεις της Αλβανίας.
Μάλιστα τόσο ο πρωθυπουργός της χώρας Εντι Ράμα όσο και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος βρέθηκαν επί πολλή ώρα και συζήτησαν με τον κ. Ιωάννη στο επίσημο γεύμα που παρατέθηκε στη μνήμη του κυρού Αναστασίου το
Ο τοποτηρητής του αρχιεπισκόπου θρόνου κ. Ιωάννης έχει έτσι όλη την ευχέρεια των κινήσεων και των αποφάσεων, ενώ ήδη οι στενοί του συνεργάτες έχουν αρχίσει να ενημερώνονται για όλες τις εκκρεμότητες της Αρχιεπισκοπής από ανθρώπους του μεγάλου απόντος. «Η επόμενη ημέρα δεν μπορεί να είναι η ίδια. Οσο και αν ο Ιωάννης το προσπαθήσει και το θελήσει» έλεγαν τις προηγούμενες ημέρες από την πλευρά τους στις κατ' ιδίαν συζητήσεις τους Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Γέφυρες Βαρθολομαίου
Η Εκκλησία της Αλβανίας είναι 13η στη σειρά των Διπτύχων – μετά την Εκκλησία της Ελλάδος και την Κύπρο και πριν από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Πολωνίας, μιας χώρας Ρωμαιοκαθολικής – και οι αποφάσεις της βάραιναν και βαραίνουν στο συνοδικό σύστημα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Αλλωστε, οι κινήσεις, οι αποφάσεις και οι θέσεις που εξέφραζε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος επηρέαζαν πολλές φορές και άλλους αρχιερείς. Και τις θέσεις αυτές επικαλούνταν οι συνομιλητές του σε οριακές καταστάσεις στην Ορθοδοξία, όπως όταν προέκυψαν τα προβλήματα με την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος προσπάθησε στη διάρκεια της ολιγόωρης παραμονής του στα Τίρανα να δημιουργήσει μια γέφυρα επικοινωνίας την περασμένη Πέμπτη με τον τοποτηρητή του αρχιεπισκοπικού θρόνου. Και εκτός από το επίσημο γεύμα στο οποίο συνομίλησαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης και ο τοποτηρητής του αρχιεπισκοπικού θρόνου, είχαν και ολιγόλεπτη αλλά ουσιαστική, όπως εκτιμάται, κατ' ιδίαν συνάντηση στον 14ο όροφο του ξενοδοχείου Tirana International.
«Μπορεί ο Ιωάννης να συνεχίσει το έργο του Αναστασίου;» είναι το ερώτημα που πλανάται. Κάποιοι ωστόσο το αμφισβητούν...
Η ελληνική στήριξη
Ο κ. Ιωάννης είναι τοποτηρητής αυτή τη στιγμή μιας Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής που διαθέτει δεκάδες εκκλησίες και ναούς, εκατοντάδες ιερείς, ιατρικά κέντρα, πανεπιστήμια, που την καθιστούν ισχυρή στο εσωτερικό της Αλβανίας.
Ομως ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είχε τη στήριξη την πολιτική, την κοινωνική και την οικονομική της Ελλάδος, ενώ με τη βοήθεια της Αθήνας μπόρεσε να υλοποιήσει εκατοντάδες έργα, όπως τα τρία υδροηλεκτρικά εργοστάσια που ανήκουν στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας και αναμένεται τα επόμενα χρόνια να της δώσουν την οικονομική αυτοτέλεια που είναι απαραίτητη για την καθημερινή της λειτουργία.
Κατά τον Εντι Ράμα, ο ίδιος ο κυρός Αναστάσιος έλεγε ότι ο διάδοχός του πρέπει να «είναι Αλβανός» και ο κ. Ιωάννης είναι Αλβανός. Μιλάει ελληνικά αλλά δεν τα χρησιμοποιεί εύκολα. Περισσότερο συνομιλεί στα αγγλικά. Και οι σπουδές του στις ΗΠΑ τού έχουν προσδώσει έναν «μύθο» για τις επαφές και τις σχέσεις του με αμερικανούς παράγοντες.
Τα σχόλια για Μπερίσα
Η πολιτική ηγεσία Ελλάδος αλλά και Αλβανίας υποκλίθηκε την περασμένη εβδομάδα στον επί 33 χρόνια Ορθόδοξο Προκαθήμενο στον Καθεδρικό Ναό της Αναστάσεως. Παρών ακόμη και ο προσωπικός γιατρός του Ενβέρ Χότζα και επί χρόνια στενός του συνεργάτης, Σαλί Μπερίσα.
Μάλιστα, η «υπόκλιση» και η παρουσία του Σαλί Μπερίσα στην εξόδιο ακολουθία προκάλεσε πολλά και ποικίλα σχόλια, ίσως διότι όλοι γνώριζαν ότι στις αρχές της δεκαετίας του '90 κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια απομάκρυνσης του Αναστασίου από την Αλβανία.
Ηταν πριν από 31 χρόνια όταν ο Μπερίσα διεξήγαγε δημοψήφισμα προβλέποντας αλλαγές που θα οδηγούσαν τον Αρχιεπίσκοπο, που είχε εκλεγεί μόλις δύο χρόνια πριν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην εξορία. Σύμφωνα με τις προτάσεις του ο Προκαθήμενος έπρεπε ή να είναι Αλβανός στην καταγωγή ή να διαθέτει τουλάχιστον 20ετή αλβανική υπηκοότητα, την οποία ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος δεν μπορούσε να έχει.
«Επιχειρήθηκε η οριστική απομάκρυνση με το δημοψήφισμα της 6ης Νοεμβρίου του 1994. Καθοριστικό, όσον αφορά το αποτέλεσμα αυτό, ήταν το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ορθοδόξων, ανεξαρτήτως καταγωγής – Αλβανοί, Ελληνες, βλαχόφωνοι, Σλάβοι – συσπειρώθηκαν γύρω από τον Αρχιεπίσκοπο με ολόψυχη αφοσίωση» αφηγείται στο βιβλίο που έγραψε για την Ανασύσταση της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.
Φόβοι για τη ζωή του
Πολλές φορές τότε, οι συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου πίστεψαν ότι μπορεί να είχε το τέλος του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Τιράνων Χριστοφόρου, ο οποίος αφού απομακρύνθηκε από τον θρόνο του οδηγήθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό το 1948 και το 1958 έχασε τη ζωή του σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή από καρδιακή προσβολή, αλλά όπως λέγεται οι συνθήκες του θανάτου ήταν αδιευκρίνιστες.
Ο Εντι Ράμα, ο οποίος βρισκόταν σε διαρκή σύγκρουση με τον Σαλί Μπερίσα, φρόντισε να στηλιτεύσει την περίοδο εκείνη στοχεύοντας στον κύριο πολιτικό του αντίπαλο λέγοντας ότι «τα πιο αντιφατικά πάθη εκδηλώθηκαν στη δημόσια σφαίρα όταν ήρθε η ώρα να αξιολογηθεί η δημόσια και κοινωνική δράση ενός ανθρώπου που, θέλοντας ή μη, ανέλαβε στους ώμους του ακόμα και τις φωτιές των εθνοτικών συγκρούσεων στη γειτονιά μας, οι οποίες αναζωπυρώθηκαν ταυτόχρονα με την αναγέννηση της Εκκλησίας».