«Ιδού πλήθος και πάθος!» έγραφαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάποιοι «ορκισμένοι δημοκράτες» και ανέβαζαν φωτογραφίες από τις λαοθάλασσες στην εκφορά του Γεωργίου Παπανδρέου, του Αλέκου Παναγούλη, της Μελίνας Μερκούρη. «Να μην μας κοκορεύονται λοιπόν οι βασιλοχουντικοί ότι στην τελετή του έκπτωτου είχε κόσμο»!
Πόσο ανόητο, πόσο χυδαίο ακόμα – ακόμα, να συγκρίνεις νεκρούς μετρώντας τα κεφάλια γύρω από τη σορό τους. Σάμπως ο ύστατος αποχαιρετισμός να αποτελεί ένα μακάβριο γκάλοπ, όπου ο πιο δημοφιλής κερδίζει, το πέρασμά του από τη ζωή καταξιώνεται.
Οι «απλοί» συνεπώς άνθρωποι (βάζω εισαγωγικά διότι κανείς δεν είναι απλός, όλοι βιώνουμε συγκλονιστικές -εσωτερικές έστω – περιπέτειες), εκείνοι που στην κηδεία τους παρίστανται μονάχα συγγενείς, άντε συνάδελφοι, άντε και δυο-τρεις γείτονες, αποτελούν αμελητέες ποσότητες. Ασήμαντες, αναλώσιμες περιπτώσεις. Και ας υπήρξαν στοργικοί γονείς, αφοσιωμένοι σύντροφοι, ευσυνείδητοι πολίτες. Η καλοσύνη – τι τα θέλετε; – εφόσον δεν επιδεικνύεται δημόσια, δεν μετράει. Και με κριτήρια ωστόσο καλλιτεχνικής προσφοράς εάν το δούμε, στην κηδεία της Μαρίκας Νίνου είχε πέντε άτομα. Τον σπουδαίο ζωγράφο Γιώργο Μπουζιάνη τρεις τον οδήγησαν στην εκκλησία και στον τάφο.
«Δεν έχεις πιάσει το νόημα! Εδώ είχαμε θέμα πολιτικό». Μη μου πείτε! Αμφισβητεί κανείς στα σοβαρά το πολίτευμα; Εκανε κάποιος από την οικογένεια του εκλιπόντος την παραμικρή νύξη ότι έχει κληρονομικό δικαίωμα στον από μισό αιώνα γκρεμισμένο θρόνο; Ή αισθάνεται η προεδρευόμενη δημοκρατία μας, που από το 1975 έχει παλικαρίσια αντέξει κρίσεις και κρίσεις, την απειροελάχιστη ανασφάλεια;
Ψυχολογικό είναι το ζήτημα.
Των ευαρίθμων, από τη μία, που – καθηλωμένοι σε ένα ιδεατό παρελθόν – μαζεύτηκαν για να αποχαιρετήσουν, με καρναβαλική αρκετοί εξ αυτών περιβολή, του «Αητού τον Γιο». Να επευφημήσουν τον κατά φαντασία τους διάδοχό του.
Και εκείνων, από την άλλη, που άδραξαν την ευκαιρία για να διατρανώσουν το αντιμοναρχικό τους φρόνημα. Χλευάζοντας τους αφελείς κυρίως νοσταλγούς, σπανιότατα δε όσους vip παρίσταντο, εστεμμένους της Ευρώπης ή πλούσιους Ελληνες, φίλους του τέως βασιλιά.
Με θλίβει – να μην πω ότι με αηδιάζει – η τζάμπα μαγκιά. Για να ψάλλεις τον εθνικό ύμνο το 1943, στην κηδεία του Κωστή Παλαμά, για να ριγήσεις με τους στίχους του Αγγελου Σικελιανού «οι φοβερές σημαίες της λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα!» ήθελε κότσια. Φαντάροι των δυνάμεων κατοχής περιφρουρούσαν δήθεν την πομπή προς το μνήμα. Ανάλογα έπρεπε να το λέει η καρδιά σου για να ακολουθήσεις επί χούντας το φέρετρο του γέρο Παπανδρέου ή του Γιώργου Σεφέρη, με τον χαφιέ να καταγράφει την «αντεθνική» σου πράξη.
Σήμερα όμως; Ποιος θα σε απειλήσει, θα σε στραβοκοιτάξει έστω εάν σούρεις τα εξ αμάξης σε έναν ζεστό ακόμα νεκρό που κάποτε είχε ανέβει στον θρόνο της Ελλάδας; Αμα ντυθείς -όπως το γράφει ο Μανώλης Ρασούλης – Μακρυγιάννης τις Απόκριες και ξεκινήσεις από το πληκτρολόγιο ή από ραδιοφώνου πύρινο κήρυγμα; Μπόλικοι ίσα – ίσα σαν εσένα θα σε χειροκροτήσουν...
Εκείνους, εννοώ, που ορίζουν τους εαυτούς τους εξ αντιδιαστολής. Που αγωνιώντας να αποκτήσουν μια ταυτότητα – δίχως εντούτοις και να βασανίσουν το μυαλό τους ή να ρισκάρουν την ασφάλειά τους τοποθετούμενοι απέναντι σε σημερινά, φλέγοντα ζητήματα – φορούν ταμπέλες παλαιών εποχών και περιφέρονται καμαρωτοί. Βασιλόφρονες. Αντιβασιλικοί. Δεν συνιστά εθνικό μας χούι. Στη Γαλλία βρίσκεις ακόμα οπαδούς των Βουρβώνων. Στη Ρωσία των Ρομανόφ. Στις Ηνωμένες Πολιτείες τύπους που επιμένουν να αμφισβητούν την έκβαση του Εμφυλίου Πολέμου (1861-1865) και να παρελαύνουν με φλάμπουρα των Νοτίων, ονειρευόμενοι ένα δεύτερο γύρο που θα καταλήξει – γιατί όχι; – στην παλινόρθωση της δουλείας.
Το παρελθόν αποτελεί ασφαλές καταφύγιο όσων τρομοκρατούνται ή μπερδεύονται από το παρόν και το μέλλον. Την Ιστορία ασφαλώς και οφείλουμε να τη θυμόμαστε και να την επανεξετάζουμε επιστημονικά. Οχι όμως και να τη μυρηκάζουμε αενάως. Το έχει γράψει άλλωστε και ο Ναπολέων Λαπαθιώτης για τα στέμματα: «...το Κράτος φευ σας συνιστά θερμώς «μην τα πωλείτε». Μα να προσθέσει θα έπρεπε «και μην τα αναπολείτε»».