Οι έννοιες είναι ενδύματα που ντύνουν μια συνθήκη, που την αγκαλιάζουν προστατευτικά σαν να πρόκειται για ανθρώπινο σώμα. Κατασκευές του νου οι έννοιες επιχειρούν να μιλήσουν για ένα σύνολο ιδεών, καταστάσεων και πραγμάτων με τρόπο καθολικό, που τίποτα δεν θα διαφεύγει από τη σύλληψη, όλα θα μπορούν να νοηθούν υπό την εποπτική τους ματιά.
Λέξεις και ονόματα οργανώνουν τη σκέψη και είναι εργαλεία της. Στο πολιτικό μέτωπο, από καταβολής, όπου υπάρχει πολιτική και κοινωνική σύγκρουση, ο ορισμός των πραγμάτων είναι ταυτόχρονα και μια προσπάθεια οργάνωσής τους. Περιεχόμενο, επεξήγηση, προσανατολισμός, κυβερνητικό πρόγραμμα. Ένα πολιτικό κόμμα ακολουθεί αυτό τον δρόμο, αν φιλοδοξεί να είναι διαμορφωτής μιας συνθήκης με αντοχή και διάρκεια στο χρόνο.
Χωρίς υπερβολή, θα μπορούσε κανείς να πει, ότι μετά το 1974 ο πέραν της συντηρητικής παράταξης πολιτικός χώρος, αυτός που για συντομία θα ονομάζαμε «κεντροαριστερά» εργάσθηκε με επιμέλεια στο μέτωπο αυτό. Με ενδιαφέρουσες επεξεργασίες και ιδεολογικές αναζητήσεις προσέθεσε προβληματισμό στην εποχή. Όπως πάντα, ο συχνά αυτάρεσκος αυτός και αβαθής προβληματισμός, που κάποια στιγμή ανύψωσε τον εαυτό του σε παγκόσμιο ιδεολογικό καθοδηγητή, συναντήθηκε με την πραγματικότητα και την αφομοιωτική, ως τον πολιτικό θάνατο, εξουσία. ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, αποκαμωμένοι εκφραστές μια κεντροαριστερής διεκδίκησης, βρίσκονται σήμερα μπροστά στο κενό εννοιών, λέξεων και ονομάτων, που καταλυτικά αποδοκιμάστηκαν, ως υλοποιημένη εκδοχή και βιωμένη πραγματικότητα.
Η κεντροαριστερά αποτέλεσε μια αισιόδοξη έκφραση της αστικής δημοκρατίας, μέσα σε συνθήκες πρωτόγνωρης ευμάρειας που γνώρισε ο δυτικός κόσμος και μαζί του ως φαντασία το σύνολο της ανθρωπότητας. Η ανάγκη ενός διαρκώς δικαιότερου πολιτικού συστήματος συμμετοχής στα αγαθά γέννησε στη διαδρομή τη σοσιαλδημοκρατία, που κερδίζει μόνο στη Δύση το στοίχημα και αυτό προσωρινά. Η μεταβολή των συνθηκών είναι πάντα ορμητική, η καθυστέρηση της συνειδητοποίησής της είναι το ζήτημα. Στη χώρα μας οι διεκδικητές μιας σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής παραπαίουν ανεπίγνωστα μεταξύ υπαρκτού κόσμου και του ένδοξου παλαιού εαυτού τους.
Κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει τη φαντασία στην περιπλάνησή της. Και κανείς δεν μπορεί πειστικά να εξηγήσει το οριστικό τέλος της παραδοσιακής κεντροαριστεράς και την εξάντληση της πολιτικής χρησιμότητας της έννοιας. Μόνο η πραγματική ζωή. Οι άτεγκτες απαιτήσεις της ζητούν ένα νέο θεμέλιο. Όχι θεωρητικό με τις παλαιές και γερασμένες αντιλήψεις μιας κεντρο – αριστεράς, που παγίδευε τη σκέψη στα μηχανικά σχήματα κατανόησης, αλλά με οδηγό μια αντιδογματική και ελεύθερη προσέγγιση της συνθετότητας μιας εποχής, που καθημερινά είναι συγκλονιστικά άλλη.
Με μελαγχολική συμπάθεια βλέπει κανείς πρωτοβουλίες αναβίωσης του κεντροαριστερού προβληματισμού. Η ευρύτερη συνθήκη είναι στον πυρήνα της συντηρητική. Με όλα τα στοιχεία της αντοχής. Η αμφισβήτησή της περνάει μέσα από τη δημόσια διακηρυγμένη κατάλυση του κεντροαριστερού ναού. Οι εκλογές που έρχονται έχουν το λόγο.
(*)Ο κύριος Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας