Μια «σιωπηλή» επιδημία εξελίσσεται παράλληλα με αυτήν του κορωνοϊού στα ελληνικά νοσοκομεία, η επιδημία των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Πλέον, με τον κορωνοϊό να έχει τεθεί υπό σχετικό έλεγχο, οι αρμόδιοι είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν τη μάχη κατά των ανθεκτικών μικροβίων που κυριαρχούν στα νοσηλευτικά ιδρύματα και να δημιουργήσουν ένα νέο, ασφαλές πεδίο στη Δημόσια Υγεία.
Το CDC και το ECDC, οι καθ ύλην φορείς στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, έχουν καταγράψει σαφή αύξηση τουλάχιστον κατά 50% στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις το διάστημα της πανδημίας.
Στη χώρα μας βρίσκεται σε εξέλιξη η σχετική καταγραφή, από την οποία προς το παρόν εξάγονται εκτιμήσεις και όχι ακριβή δεδομένα καθώς εκκρεμεί επεξεργασία του σχετικού υλικού
Εκτιμάται ότι από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι και σήμερα περίπου το 15% των νοσηλευόμενων προσβλήθηκε από κάποιο ενδονοσοκομειακό μικρόβιο, που μετέτρεψε τη νοσηλεία τους, με ή χωρίς covid-19, σε έναν άνισο πολλές φορές αγώνα για τη ζωή τους.
Μάλιστα, κάποιοι ειδικοί εκτιμούν ότι είναι μεγαλύτερη η επιδείνωση στο συγκεκριμένο πεδίο στην Ελλάδα και ότι το ποσοστό των ενδονοσοκομειακων λοιμώξεων έχει διπλασιαστεί φτάνοντας το 20-22%. Αφενός διότι η χώρα βρισκόταν σε χειρότερη θέση σε ό,τι αφορά τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις το 2020 όταν άρχισε η επέλαση της λοίμωξης covid-19 και αφετέρου διότι έκτοτε οδηγήθηκαν πολύ περισσότεροι ασθενείς στα νοσοκομεία λόγω κορωνοϊού, οπότε αυξάνονταν οι πιθανότητες της μόλυνσης.
Με δεδομένο ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας κορωνοϊού στο ΕΣΥ νοσηλεύτηκαν συνολικά 2.770.000 ασθενείς, εκ των οποίων οι 170.000 με covid-19, αύξηση κατά 50% των λοιμώξεων μεταφράζεται σε περίπου 400.000 άτομα με ενδονοσοκομειακή λοίμωξη. Το ποσοστό εμφάνισης των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι δραματικά υψηλότερο στις ΜΕΘ ενηλίκων, παίδων και νεογνών, αγγίζοντας πολλές φορές και το 50% - στη διάρκεια της επιδημίας ξεπέρασε το 65% στις ΜΕΘ covid-19.
Ενδεικτικό της επισφαλούς κατάστασης που επικρατούσε στα νοσοκομεία κατά τα κύματα της επιδημίας είναι ότι μεγάλος αριθμός νοσηλευόμενων μολύνθηκαν με κορωνοϊό κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους για άλλο λόγο. Ο κορωνοϊός αποτέλεσε έναν από τους μεταδιδόμενους ιούς που σε συνδυασμό με τα ανθεκτικά μικρόβια στα χειρουργεία και στις ΜΕΘ κατάφερε μεγάλα πλήγματα στους νοσηλευόμενους.
Οι αρνητικές επιδόσεις της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία μετρούν περισσότερο από μία δεκαετία και οφείλονται κυρίως στην τεράστια κατανάλωση αντιβιοτικών για την οποία η χώρα έλαβε αρνητική ευρωπαϊκή πρωτιά το 2019.
«Δυστυχώς στην Ελλάδα και πριν από την κρίση και τα μνημόνια, αλλά και τώρα στην πανδημία, το ποσοστό των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων είναι μεγαλύτερο από ό,τι σε όλη την Ευρώπη. Αντί για 5,5% που είναι το ποσοστό των ασθενών που εκδηλώνουν λοιμώξεις κατά τη νοσηλεία τους στην Ευρώπη, στη χώρα μας το ποσοστό φτάνει το 10%-11%. Και επιδεινώνεται όταν υπάρχουν περισσότεροι ασθενείς στις ΜΕΘ και στα νοσοκομεία» είχε συμπυκνώσει τη μελανή εικόνα σε αυτό το ιδιαίτερο πεδίο ο υπουργός Υγείας, κ. Θάνος Πλεύρης, στην πρώτη του συνάντηση με τους δημοσιογράφους τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Σημειωτέον ότι ο υπουργός Υγείας το 2016 είχε νοσηλευθεί σε κρίσιμη κατάσταση σε ΜΕΘ λόγω μόλυνσης από ενδονοσοκομειακο μικρόβιο μετά από χειρουργική επέμβαση.
Ο υπουργός Υγείας σε συνεργασία με τον επικεφαλής του ΕΟΔΥ, καθηγητή Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας, κ. Θεοκλή Ζαούτη, είχε δρομολογήσει τη συλλογή στοιχείων από τους υπευθύνους των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας για τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις ως αιτίες θνησιμότητας σε 10 νοσοκομεία της χώρας.
Οι μεταπανδημικες δράσεις για τις λοιμώξεις
Η εφαρμογή καλών πρακτικών για την αντιμετώπιση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων από τους επαγγελματίες υγείας και η ορθή χρήση των αντιβιοτικών από γιατρούς και πολίτες αποτελούν τα "όπλα" για την αντιμετώπιση των νοσοκομειακών μικροβίων. Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτό είχε ξεκινήσει να υλοποιείται το Εθνικό Σχέδιο για τη Μικροβιακή Αντοχή, με διάρκεια από το 2019 ως το 2024, και στόχευση την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών – ωστόσο η πανδημία ανέκοψε την εφαρμογή του.
Πλέον με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος υλοποιείται εκπαιδευτικό πρόγραμμα για νοσηλευτές, με αντικείμενο τον έλεγχο και την πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων. Έχουν ολοκληρωθεί ήδη δύο κύκλοι και έχουν λάβει πιστοποίηση περίπου 240 νοσηλευτές - τώρα ξεκινά και τρίτος κύκλος εκπαίδευσης.
Σε επόμενη φάση θα δημιουργηθεί μια ενιαία βάση για την καταγραφή των λοιμώξεων από όλα τα νοσοκομεία της χώρας, η οποία θα λειτουργεί ως πιλότος για τις στοχευμένες δράσεις του υπουργείου Υγείας και του ΕΟΔΥ.