Υπάρχουν πολλές έρευνες και συσσωρευμένη γνώση για την πρόληψη του καρκίνου. Τι ισχύει όμως για τις μεταστάσεις, που «ξυπνάνε» και πάλι τον εφιάλτη; Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων φαίνεται να βρίσκεται κοντά στο να... ξεκλειδώσει τη λύση, καθώς εντόπισε τους συνήθεις - πλην όμως έως πρότινος αόρατους - υπόπτους.
Τα νεότερα δεδομένα αποτελούν δε ένα σημαντικό βήμα αν αναλογιστεί κανείς πως το 90% όλων των θανάτων από καρκίνο οφείλονται σε μεταστάσεις. Αναλυτικότερα και σύμφωνα με την εφημερίδα «El Pais», η ομάδα με επικεφαλής τον Ισπανό βιολόγο, Eduard Batlle, του Ινστιτούτου Βιοϊατρικής Έρευνας στη Βαρκελώνη, φαίνεται να εντόπισε εκείνα τα κακοήθη κύτταρα που απελευθερώνονται από τον καρκίνο του παχέος εντέρου και... μεταναστεύουν στο ήπαρ ταξιδεύοντας μέσω της κυκλοφορία του αίματος.
Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν δε, πως διαδρομή αυτή είναι δυστυχώς συχνή. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί το 12,7% όλων των διαγνώσεων νεοπλασμάτων ετησίως στην ΕΕ και ευθύνεται για το 12,4% των θανάτων από καρκίνο. Σύμφωνα δε, με τα στοιχεία περίπου ένας στους δύο ασθενείς θα αναπτύξουν μεταστάσεις με κύριο στόχο το ήπαρ. Στη χώρα μας πάλι, σύμφωνα με στοιχεία της ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, τα νέα περιστατικά μόνο το 2018 υπολογίστηκαν στα 7.320 (τρίτος συχνότερος καρκίνος) και οι θάνατοι στους 3.400.
Όπως προκύπτει όμως από τα ευρήματα που δημοσιεύτηκαν στο παγκοσμίου φήμης επιστημονικό περιοδικό «Nature», η ομάδα του Dr. Battle ανέπτυξε μία νέα μέθοδο που είναι ικανή να «βλέπει» μικροσκοπικές μεταστάσεις (δηλαδή, μόνο τριών ή τεσσάρων κυττάρων) προκειμένου να τις μελετήσει. «Διερευνούμε εάν αυτός ο τύπος κυττάρων υπάρχει και σε άλλους όγκους», λέει ο ίδιος. Και προσθέτει πως «αυτά τα κύτταρα έχουν γενετικές ομοιότητες με εκείνα του πιο επιθετικού καρκίνου του παγκρέατος».
Πιο συγκεκριμένα η συνήθης θεραπεία για τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου συνιστάται στην αφαίρεση της πληγείσας περιοχής ενώ ακολουθεί χημειοθεραπεία για την πρόληψη υποτροπής. Όμως τα κύτταρα που εντόπισε η επιστημονική ομάδα της Βαρκελώνης - τα οποία σημειωτέων ονόμασε Κύτταρα Υψηλής Υποτροπής -, παραμένουν κρυμμένα σε άλλα όργανα όπως το ήπαρ ή τον πνεύμονα συνεχίζοντας τη... δουλειά τους.
Θεραπεία
Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα και διεξάγοντας μελέτες σε πειραματόζωα η ίδια ερευνητική ομάδα διαπίστωσε πως η ανοσοθεραπεία πιθανόν να είναι η... συνταγή για την καταστροφή αυτών των κυττάρων, εφόσον όμως εφαρμοστεί την κατάλληλη στιγμή. Και αυτό διότι όπως έχει διαπιστωθεί ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να «αποφύγει» τη συγκεκριμένη θεραπεία, παρότι αποτελεί ισχυρό όπλο για την αντιμετώπιση πολλών τύπων καρκίνου.
Ποια είναι αυτή; Στο κόλον, ο πρωτοπαθής όγκος θωρακίζεται σχηματίζοντας ένα μικροπεριβάλλον με αιμοφόρα αγγεία και ινώδες κυτταρικό υλικό, το οποίο προστατεύει τα καρκινικά κύτταρα από την άμυνα του οργανισμού. «Ωστόσο, τα κύτταρα Υψηλής Υποτροπής φτάνουν «γυμνά» στο ήπαρ ή τους πνεύμονες, καθώς δεν προστατεύονται από το μικροπεριβάλλον του όγκου. Συνεπώς υπάρχει ένα παράθυρο - ευκαιρία για να γίνουν αντιληπτά από το ανοσοποιητικό σύστημα», λέει ο επικεφαλής της έρευνας.
Τουλάχιστον, αυτό διαπιστώθηκε μετά τη χορήγηση ανοσοθεραπείας σε πειραματόζωα, καθώς «δεν υποτροπίασαν ποτέ ξανά». Τώρα μένει να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα της στρατηγικής αυτής στους ανθρώπους.
99 γονίδια
Αξίζει δε, να σημειωθεί πως χωρίς να γνωρίζει τη δουλειά που διεξάγεται στη Βαρκελώνη, η ογκολόγος Μyrian Chalabi, στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Καρκίνου, ξεκίνησε μία κλινική δοκιμή το 2017 προς την κατεύθυνση αυτή. Δοκιμάζει δηλαδή, τα οφέλη της πρώιμης ανοσοθεραπείας σε ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του παχέος εντέρου. Επιπρόσθετα ο Ιάπωνας ερευνητής Tasuku Honjo, με την ομάδα του εντόπισε 99 γονίδια που φαίνεται να έχουν ισχυρή συσχέτιση με τις μεταστάσεις. Κάποια από αυτά ή όλα είναι πιθανόν να εντοπιστούν στα Κύτταρα Υψηλής Υποτροπής.
Υπό τις εξελίξεις αυτές διευρύνονται οι επιστημονικές «συμμαχίες» παρακολουθώντας στενά την πρόοδο των ερευνών που διεξάγονται παράλληλα σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη με στόχο «να επωφεληθούν οι ασθενείς», όπως σημειώνει ο Dr. Battle.