Εντάξει η απόφαση ήταν δική του. Η διαίσθηση μου ωστόσο είναι ότι η διαδικασία ξεκίνησε λίγο ανάποδα. Μετά την εκλογή του Δούκα στο Δήμο της Αθήνας, η ομάδα των δυσαρεστημένων από την ηγεσία Ανδρουλάκη, ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί, θεώρησε ότι βρήκε το πρόσωπο για να τον αντικαταστήσει. Το πενιχρό αποτέλεσμα των ευρωεκλογών τους έδωσε και την ευκαιρία να το επιχειρήσουν. Εκ των υστέρων φαίνεται ότι μάλλον τον πήραν στο λαιμό τους. Για να αποφύγει να είναι ένας διάττων αστέρας της πολιτικής, ο κ. Δούκας θα πρέπει οπωσδήποτε να κερδίσει την Κυριακή. Δεν θα είναι εύκολο. Θα χρειαστεί πολλοί να βάλουν το χεράκι τους και μάλλον δεν έχουν κανένα λόγο να το κάνουν. Αν δεν εκλεγεί θα πείτε, θα επιστρέψει στο Δήμο. Όπου όμως δύσκολα θα έχει και μια δεύτερη τετραετία. Η αποδοκιμασία από τους Αθηναίους δεν του αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Αλλά πάλι μπορεί πράγματι να ρίξει τη θερμοκρασία της Αθήνας κατά 5 βαθμούς.
Αντιθέτως αυτός που ήρθε για να μείνει, τρόπος του λέγειν, είναι ο Παύλος Γερουλάνος. Η ως τώρα πορεία του, η μεθοδικότητα και η επικράτηση του στην Αθήνα είναι εντυπωσιακή. Στις επόμενες εσωκομματικές εκλογές θα είναι στα φαβορί, καθώς θα είναι και ευρύτερα γνωστός πέραν της Αττικής. Πολλοί υποστήριξαν ότι θα ήταν και σε αυτές, αν με κάποιο τρόπο είχαν συνεννοηθεί με την Άννα Διαμαντοπούλου. Το ότι ήταν και οι δύο υποψήφιοι, στέρησε και στους δύο τη δυνατότητα να μπουν στον δεύτερο γύρο. Επισημάνθηκε μάλιστα η διαφορά από τη δεκαετία του 90 όταν η συνεννόηση των τεσσάρων, Πάγκαλου, Βάσως Παπανδρέου και Αυγερινού, οδήγησαν στην υποψηφιότητα του Κώστα Σημίτη.
Η ανάλυση είναι σωστή και όχι μόνο για οργανωτικούς λόγους. Ο Γερουλάνος κέρδισε περισσότερο από το ύφος του πολιτικού του λόγου και την ηπιότητα του. Πολιτικά ωστόσο η πλατφόρμα του ήταν εξαιρετικά ισχνή και γενικόλογη. Θα είχε πολλά να κερδίσει αν μπορούσε να εκφράσει ένα πολιτικό ρεύμα μέσα στο ΠΑΣΟΚ, μια ολοκληρωμένη πρόταση για τη χώρα, ας πούμε το «εκσυγχρονισμός 2024». Η Διαμαντοπούλου θα ήταν ιδανική σύμμαχος γι αυτό τον σκοπό. Έχει ηθικά δεσμευτεί εξ άλλου ότι θα συνεχίσει να είναι παρούσα πολιτικά. Οι δυο τους θα μπορούσαν να εκφράσουν το αύριο του ΠΑΣΟΚ.
Όσο για τον Νίκο Ανδρουλάκη, οι περισσότεροι προβλέπουν ότι εύκολα ή δύσκολα θα επικρατήσει και στο δεύτερο γύρο. Μοιάζει το πιο πιθανό. Το ότι ως αρχηγός όμως συγκέντρωσε λιγότερο από το 30% των ψήφων, αποτελεί μια ηχηρή αποδοκιμασία. Η πρόκληση που αντιμετωπίζει είναι διπλή. Στο εσωτερικό του κόμματος θα πρέπει να λειτουργήσει ενωτικά και να πάρει ξανά κοντά του τα στελέχη τα οποία αποξένωσε με την επιμονή του να κινείται στηριζόμενος μόνο σε ένα στενό κύκλο δικών του ανθρώπων. Το δυσκολότερο ωστόσο είναι να πείσει ευρύτερα τους ψηφοφόρους ότι έχει τη στόφα και τις ικανότητες να αμφισβητήσει τον Μητσοτάκη αλλά και να αναλάβει την ευθύνη για τη χώρα σε μια περίοδο πολύ σοβαρών προκλήσεων. Να πετύχει δηλαδή ότι δεν πέτυχε τα τρία χρόνια που είναι πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Όσο για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τη διαφορετική συμπεριφορά των ψηφοφόρων της περιφέρειας με αυτή της Αθήνας. Απλουστεύοντας λίγο, στην Αθήνα ψήφισαν εκσυγχρονιστικά και στην περιφέρεια παραδοσιακά. Πρόκειται για μια αντανάκλαση του πολιτικού διλήμματος που αντιμετωπίζει το ΠΑΣΟΚ: ένα μέρος των ψηφοφόρων του κοιτάζει προς τα αριστερά και ένα άλλο προς το κέντρο. Αντανακλά και κάτι ακόμα όμως. Το ότι στα αστικά κέντρα και ιδίως στις λαϊκές γειτονιές έχει χάσει τα παραδοσιακά του στηρίγματα. Τα χαμηλά ποσοστά που παίρνει σε αυτές τις περιοχές είναι απολύτως ενδεικτικά. Πολλοί από όσους έφυγαν ψήφιζαν Σύριζα και ακόμα (;) δεν έχουν επιστρέψει. Κάποιοι ίσως και να έχουν φύγει οριστικά υποστηρίζοντας σήμερα τις ακροδεξιές εκδοχές του λαϊκισμού. Τα στοιχεία αυτά υπογραμμίζουν πόσο δύσκολο, ενδεχομένως και ουτοπικό είναι για το ΠΑΣΟΚ να ελπίζει ότι θα μπορέσει κάποια στιγμή να επιστρέψει στις εποχές της παντοδυναμίας ή πάντως της εκλογικής αυτοδυναμίας. Και ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να αποκτήσει μια λογική ευρύτερων συναινέσεων και συνεργασιών.