Αυτό σκέφτηκα με αφορμή των δύο πρόσφατων υποθέσεων που αφορούν γυναίκες και δικαιοσύνη. Η μία υπόθεση έχει κλείσει και η άλλη εξελίσσεται. Βρίσκω ενδιαφέρουσα τη γυναικεία δυναμικότητα ιδιαίτερα όταν αυτή εμφανίζεται και εξουδετερώνεται α λα καρτ. Υπάρχουν δύο επαγγελματικοί κλάδοι, η επιχειρηματικότητα και η πολιτική, που προσφέρονται για ανάλυση καθώς είναι μαγνήτες για τις μαχητικές και για όσες προσδιορίζονται ως «δυναμικές».
Το 2014, το περιοδικό Forbes την περιέγραφε ως τη «νεότερη αυτοδημιούργητη γυναίκα επιχειρηματία στη Σίλικον Βάλεϊ». Είναι «ο επόμενος Στιβ Τζομπς», έγραφε η λεζάντα στο πρωτοσέλιδο. Η φωτογραφία έδειχνε την Ελίζαμπεθ Χολμς της εταιρείας Theranos με πιασμένα τα μαλλιά φορώντας ένα μαύρο ζιβάγκο. Η πανοπλία της δυναμικής αυτοδημιούργητης που υπεδείκνυε ότι δεν διέθετε, ούτε καν, ένα πεντάλεπτο να δαπανήσει στην ευτελή ερώτηση «τι θα φορέσω σήμερα». Οπως ακριβώς ο Στιβ Τζομπς, η στολή χρησίμευε για εξοικονόμηση φαιάς ουσίας. Ηταν στοχοπροσηλωμένη στην εργασία που –κατά τους ισχυρισμούς της– έφερνε μια πραγματική επανάσταση στην ιατρική διάγνωση. Το κορίτσι-θαύμα διέκοψε τη φοίτησή του στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ και μέχρι να φτάσει τα 30 είχε καταφέρει να ιδρύσει τη Theranos των 9 δισ. «Τέρμα τα μαχαιρώματα με τις μεγάλες βελόνες!» διατεινόμενη ότι είχε βρει την τεχνολογία που απλούστευε αξιόπιστα τις αναλύσεις αίματος. Μια σταγόνα αίματος από το δάχτυλο θα αρκούσε για να ταΐσει ένα μηχάνημα, που θα έβγαζε άμεσα –ακόμη και σε ένα φαρμακείο– και, κυρίως, οικονομικά τη διάγνωση. Η Αμερική της κοστοβόρας ιατρικής περίθαλψης και των ανασφάλιστων την υποδέχτηκε ως ηρωίδα και η ίδια κατ' αποκλειστικότητα εμφανιζόταν κρατώντας τον συνεταίρο στην αφάνεια. Απολάμβανε το στάτους της προσελκύοντας γνωστούς επενδυτές και ακόμη γνωστότερους διατεθειμένους να προσφέρουν τον χρόνο και τις γνώσεις τους στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας.
Στα τέλη του προηγούμενου έτους καταδικάστηκε σε 11 χρόνια και τρεις μήνες για απάτη. Οσα ειπώθηκαν στο δικαστήριο έχουν ενδιαφέρον. Η Χολμς δεν εμφανίστηκε ούτε με ζιβάγκο ούτε με απολογητική διάθεση. Είπε απλώς: «Μακάρι να είχαμε κάνει τα πράγματα διαφορετικά». Ο πληθυντικός αφορούσε τον συνεταίρο και τότε σύντροφό της Ραμές Μπαλουάνι, ο οποίος, επίσης, καταδικάστηκε ως συμμέτοχος στην απάτη. Η υπερασπιστική της γραμμή ήταν η θυματοποίηση. Η επιχειρηματίας καταθέτει ότι ο τότε σύντροφός της τη χειραγωγούσε ψυχολογικά. Την κακοποιούσε λεκτικά και σωματικά. Ο Μπαλουάνι της ζητούσε να «σκοτώσει» τον προηγούμενο εαυτό της και να επανεφεύρει έναν νέο προκειμένου να πειθαρχήσει και να επιτύχει.
Τη συμβούλευε να μη μιλάει σε κανέναν πάνω από πέντε λεπτά για να μη σπαταλάει χρόνο εκτός εάν το έχει γραπτώς αιτιολογήσει στον εαυτό της. Να καταγράφει κάθε πρωί, για τουλάχιστον τριάντα λεπτά, τους στόχους της. Ηλεγχε τη διατροφή της, προκειμένου να συντηρήσει το μυαλό και το σώμα της «αγνό» και «καθαρό». Τέλος, την υπέβαλλε στη διαδικασία του σεξ. Ακόμη και αν ισχύουν τα παραπάνω –ο Μπαλουάνι τα αρνείται– απορώ, κατ' αρχάς, γιατί μια χειραφετημένη γυναίκα τα δέχτηκε και δεν τον παράτησε. Δυσκολεύομαι κυρίως να καταλάβω πώς –και για ποιον λόγο– λεκτικοποιούνται τα παραπάνω δημοσίως χωρίς ντροπή. Υπάρχει και το υπερήφανο «ευθύνομαι για τους ασθενείς που εξαπάτησα. Το έκανα από ματαιοδοξία και τώρα θα το πληρώσω ακριβά. Θα χάσω έντεκα χρόνια ζωτικής σημασίας από την καθημερινότητα του παιδιού μου».
Στα δικά μας τώρα. Στα τέλη του προηγούμενου έτους, η υπερασπιστική γραμμή της δυναμικής πολιτικού, τέως αντιπροέδρου του Ευρωκοινοβουλίου, στηρίζεται στον ισχυρισμό ότι όσα συνέβησαν ήταν αποτέλεσμα σκιωδών μηχανορραφιών δύο αντρών, του ευρωβουλευτή Παντσέρι και του συνεργάτη του και συζύγου της Φραντσέσκο Τζόρτζι. Υποστήριξε ότι «δεν είχε σκεφτεί ποτέ την προέλευση των χρημάτων εκτός από τη στιγμή που αποκαλύφθηκε η υπόθεση και αναγκάστηκε –εκ των υστέρων– να αξιολογήσει την παρουσία των μετρητών». Τότε κατάλαβε ότι δεν ήταν κάτι «φυσιολογικό». Την αποκαλυπτική στιγμή της «συνειδητοποίησης», η Εύα Καϊλή επικοινωνεί με τον επόμενο άντρα της ζωής της, τον πατέρα της, ο οποίος και αναλαμβάνει να μεταφέρει τις δεσμίδες με τα χρήματα στον κάτοχό τους (το οποίον προφανώς γνωρίζουν). Στο σημείο αυτό η κ. Καϊλή έχει «αδειάσει» τον σύντροφό της, το αφεντικό του συντρόφου, έχει μετατρέψει τον πατέρα της σε διακινητή και βρίσκεται ήδη στη φυλακή όπου επιστρατεύει έναν ακόμη άντρα, τον δικηγόρο της. Ο κ. Δημητρακόπουλος είναι ο μόνος, κατά τη γνώμη μου, που δεν την προστατεύει αρκετά, διότι αντί να επιμεληθεί ή να αγνοήσει, θεωρεί καλή ιδέα να κοινοποιήσει την περίφημη δήλωση «δεν θα γίνω η Ιφιγένεια κανενός». Μια έκφραση εμπνευσμένη από τη μυθολογία ή, στο εν λόγω πλαίσιο, ένα λεκτικό ακροβατικό παραλογισμού, καθώς σε κανένα σημείο ουδείς πίστεψε ότι η πελάτισσά του είναι θύμα, πόσο παραπάνω έτοιμο να θυσιαστεί.
Η ανάληψη ευθύνης πρέπει να είναι γιού- νισεξ· ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις.
Η κ. Καϊλή σκοντάφτει στις αντιφάσεις της. Εάν, όπως δήλωσε, ο σύζυγός της δεν είχε πολλά χρήματα, δεν μπορούσε να συνεισφέρει σε όλα τα έξοδα, εάν δανειζόταν, όπως πρόσθεσε, κατά καιρούς χρήματα από τους γονείς του, πώς και οι δεσμίδες αντιμετωπίστηκαν με τέτοια αθωότητα από μια έξυπνη δραστήρια γυναίκα; Προτιμάει τον ρόλο της αθώας διωκόμενης, της κατατρεγμένης από την Ε.Ε. και τους άντρες. Αρέσκεται στην άκυρη, γεμάτη νάζι και αυτολύπηση ατάκα μεσημεριανού σίριαλ: «Δεν νομίζω ότι θα εμπιστεύομαι κανέναν μετά από αυτό που συνέβη». Αυτό διδάχτηκε από αυτή την εμπειρία. Υπάρχει και το αξιοπρεπές: «Το έκανα από πλεονεξία. Και το πληρώνω. Δεν κοιμίζω το βράδυ την κόρη μου, δεν με βλέπει και με έχει ανάγκη. ε το χέρι στην καρδιά, σας εκμυστηρεύομαι ότι όλα τα πλούτη του κόσμου δεν αξίζουν αυτό τον αποχωρισμό».
Οι δυναμικές γυναίκες, αν θέλουν να είναι πραγματικά δυναμικές, θα πρέπει να αναλαμβάνουν και τις ευθύνες που τους αναλογούν, είτε είναι μεγάλες, είτε είναι πολλές, είτε είναι λίγες, και να μην τις «φορτώνουν» στους άντρες της ζωής τους. Είναι δωρεάν, είναι τίμιο, είναι διαχρονικό. Η ανάληψη ευθύνης πρέπει να είναι γιούνισεξ· ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.