Ανάμεσα στα 47 έργα που εκτίθενται στη νέα αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης, είναι και «Το Γυναικείο Κεφάλι», ο «κλεμμένος» πίνακας του Πάμπλο Πικάσο (κεντρικό έργο στην εικόνα).
Είναι στοίχημα να αναλαμβάνεις τη διεύθυνση ενός καλλιτεχνικού οργανισμού που τις τελευταίες τρεις δεκαετίες είχε στο τιμόνι του ένα άτομο που συνδέθηκε στενά μαζί του και σταδιακά το οδήγησε σε μία νέα εποχή.
Η Συραγώ Τσιάρα έχει αναλάβει πάντως τη διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου τους τελευταίους τέσσερις μήνες, οπότε και η προκάτοχός της, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα απεβίωσε, έχοντας ως όραμα να πάει τον οργανισμό μερικά ακόμα βήματα παραπέρα, όπως φάνηκε και από τη συνέντευξη τύπου που παραχωρήθηκε το πρωί της 31ης Οκτωβρίου, σχετικά με τον σχεδιασμό και το πρόγραμμα της Πινακοθήκης μέσα στο 2023 και το 2024.
Είναι πολλές οι αλλαγές της Πινακοθήκης μέσα στα χρόνια, όπως μπορέσαμε να δούμε και στο βίντεο με τη σύντομη αναδρομή της ιστορίας της στη συνέντευξη τύπου. «Η ιστορία της Πινακοθήκης συμβαδίζει με την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας», σχολίασε και η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στον σύντομο χαιρετισμό της, με τον Νικόλα Γιατρομανωλάκη, Υφυπουργό σε θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, να τονίζει με τη σειρά του την πρόθεση του υπουργείου να λειτουργήσει ως «θεματοφύλακας» στη νέα αυτή εποχή του οργανισμού, με βασικό χρέος του να παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία για να πράξει το έργο της η Πινακοθήκη.
Ο λόγος πέρασε στη συνέχεια στη Συραγώ Τσιάρα, που παρουσίασε αναλυτικά τα προσεχή πλάνα της Πινακοθήκης, σημειώνοντας εξ αρχής πως μέριμνά της, από τη στιγμή που ανέλαβε τη νέα αυτή θέση, ήταν να αφουγκραστεί και να λάβει υπόψη όλους τους ανθρώπους που αποτελούν μέρος της Πινακοθήκης από το εκάστοτε πόστο τους, κι όχι μόνο τους «πρωταγωνιστές» που έχουν περάσει από αυτήν ανά τα χρόνια.
Σκοπός της Πινακοθήκης είναι να πορευτεί με τους εξής άξονες: «συμπερίληψη – βιωσιμότητα – κοινωνική διαπερατότητα – δημόσια λογοδοσία – διάκριση – συνέργεια – πολυφωνία».
Με τις παραπάνω 7 αρχές να διέπουν το έργο της Πινακοθήκης από εδώ και πέρα, τι να αναμένουμε, λοιπόν, το επόμενο διάστημα;
Όσον αφορά τις περιοδικές εκθέσεις, την έκθεση «Κωνσταντίνος Παρθένης. Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του» θα έχουν την ευκαιρία να δουν οι επισκέπτες της Πινακοθήκης μέχρι τον Μάρτιο του 2023, μιας και θα πάρει παράταση.
Για τις αρχές της νέας χρονιάς και συγκεκριμένα για τις 13 Ιανουαρίου του 2023 αναμένεται μία επιστημονική συνάντηση με κεντρικό θέμα την επιρροή που άσκησε ο θεοσοφισμός στις εικαστικές τέχνες, ενώ μέσα στον Φεβρουάριο θα παρουσιαστεί μία θεατρική παράσταση που θα πραγματεύεται διαχρονικά την καλλιτεχνική στάση του Κωνσταντίνου Παρθένη.
Συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Την άνοιξη του 2023, η Πινακοθήκη θα ανοίξει τους ορίζοντές της και προς την έβδομη τέχνη, μιας και ετοιμάζει σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος μια έκθεση με τίτλο «Αστικό Βίωμα», που θα εξετάσει τις αλλαγές του αστικού τοπίου τις δεκαετίες του '50, '60 και '70, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στον κινηματογράφο, όχι μόνο από τους πειραματικούς και art εγχώριους δημιουργούς αλλά και μέσα από τον λεγόμενο λαϊκό εμπορικό κινηματογράφο, σε ανοιχτό διάλογο με τις εικαστικές τέχνες.
Κι αν το 2024 μοιάζει ακόμα σχετικά μακρινό, η Πινακοθήκη έχει βάλει ήδη μπρος ένα πρώτο πρότζεκτ για τη χρονιά. Αυτή τη φορά, πρόκειται για μία διεθνή έκθεση με κεντρικό θέμα τη δημοκρατία, με αφορμή τη συμπλήρωση μισού αιώνα αδιατάραχου κοινοβουλευτικού βίου στη χώρα μας. Μια συνθήκη που θα μελετηθεί παράλληλα με την πραγματικότητα της εποχής στον ευρωπαϊκό νότο και χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία, με έμφαση στην εμπειρία της πολιτικής και κοινωνικής αυτής μετάβασης αλλά και τον ρόλο των καλλιτεχνών σε αυτή.
Όσον αφορά τις μόνιμες συλλογές της Πινακοθήκης, οι έννοιες της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης θα αρχίσουν να αποτελούν από εδώ και στο εξής ισχυρότερες αξίες, ενώ θα ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη μία νέα μουσειακή εμπειρία που πορεύεται περισσότερο με τη βιωματική πρόσληψη κι όχι απαραίτητα με μια χρονολογική παρουσίαση των έργων.
Ήδη τα πρώτα βήματα για την νέα αυτή εποχή έχουν πάρει σάρκα και οστά: η Γλυπτοθήκη στο Γουδί αναμένεται να μπει και πάλι σε λειτουργία από την Τετάρτη 2/11, η βιβλιοθήκη και το αρχείο της Πινακοθήκης έχουν γίνει ήδη διαθέσιμα για το κοινό. Το 2023, πάλι, ο χώρος της ΕΠΜΑΣ θα φιλοξενήσει ένα μεγάλων διαστάσεων έργο του Σαρλ-Λουί-Λυσιέν Μυλλέρ.
Σχετικά με τη βιωματική αντίληψη του μουσείου, η Πινακοθήκη θα οργανώσει την επόμενη χρονιά το νέο πρόγραμμα «Η Συλλογή Ως Εργαστήριο», ενώ το πρόγραμμα «Ενδιάμεσος Χώρος» σκοπό έχει να ρίξει το βάρος τόσο στο «μέσα» όσο και στο «έξω», όχι μόνο χωροταξικά αλλά και νοηματικά, με έναν νέο κύκλο εκθέσεων.
Μέριμνα της Συραγώς Τσιάρα είναι και να ενισχυθεί η σχέση της κεντρικής Πινακοθήκης με τα παραρτήματά της και αυτά να τονωθούν. Έτσι, στην Κουμαντάρειο Πινακοθήκη στη Σπάρτη θα δούμε το 2023 την έκθεση «Φίλοι και Γείτονες» που σκοπό έχει να μετατρέψει τις δράσεις της σε οργανικό κομμάτι της τοπικής κοινότητας, ενώ στο Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα θα τρέξει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ιχνηλατώντας την Αρχαιότητα στο Έργο του Χρήστου Καπράλου». Το παράρτημα Ναυπλίου φιλοξενεί ήδη τη μόνιμη έκθεση «Ο Αγώνας της Ελληνικής Ανεξαρτησίας» που πρόκειται να εμπλουτιστεί, ενώ για το παράρτημα της Κέρκυρας σχεδιάζεται ενίσχυση των υποδομών του. Τέλος, στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης θα γίνει μια έκθεση-αφιέρωμα στην Art Athina.
Στον εκπαιδευτικό τομέα, η Εθνική Πινακοθήκη ετοιμάζει προγράμματα που απευθύνονται στην προσχολική ηλικία, αλλά και σε ομάδες προσφύγων με σκοπό την επανένταξή τους, σε συνεργασία με το διαπολιτισμικό κέντρο «Πυξίδα». Για τους μη ελληνόφωνους επισκέπτες της Πινακοθήκης, θα προσφέρονται επίσης ξεναγήσεις στα αγγλικά.
Και επειδή το κλειδί της εξωστρέφειας σε ένα τέτοιο άνοιγμα είναι η επικοινωνία, η Πινακοθήκη εγκαινίασε και τη νέα της ιστοσελίδα, ενώ πλέον εισάγει και μια σειρά από 3λεπτα βίντεο που θα αφορούν την εκάστοτε περιοδική της έκθεση.
Η νέα εποχή της Εθνικής Πινακοθήκης έχει βάλει ήδη μπροστά. Άλλωστε, η συνέντευξη τύπου ολοκληρώθηκε με μία ξενάγηση στη νέα αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης, που εκτίθενται 47 έργα, φιλοτεχνημένα από τον 14ο έως τον 20ο αιώνα. Ανάμεσα σε αυτά, αναμφισβήτητα ξεχωρίζουν οι δύο «κλεμμένοι» πίνακες που είναι και πάλι διαθέσιμοι για το κοινό: το «Γυναικείο Κεφάλι» του Πάμπλο Πικάσο, που εκλάπη το 2012 και εντοπίστηκε στα τέλη του 2021, αλλά και «Ο Ανεμόμυλος Στάμμερ» του Πιτ Μοντριάν.