Τι λέει το Σύνταγμα; Λέει ότι η Ραδιοφωνία και η Τηλεόραση τίθενται υπό τον άμεσο έλεγχο του κράτους. Συνεχίζει και λέει ότι αυτός ο έλεγχος, καθώς και οι κυρώσεις οι οποίες εννοείται ότι θα προκύψουν ενδεχομένως από τον έλεγχο, ανατίθενται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου, το οποίο είναι Ανεξάρτητη Αρχή. Μιλάμε για αποκλειστική αρμοδιότητα.
Ο έλεγχος του κράτους, λοιπόν, ασκείται μόνο από το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο που έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα. Γιατί το κάνει το Σύνταγμα αυτό; Το κάνει διότι το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο έχει μία θέση κομβική στο συνταγματικό μας σύστημα. Είναι ένας θεσμός που εγγυάται σημαντικές συνταγματικές ελευθερίες, όπως την πληροφόρηση, το ιδιωτικό απόρρητο, την προσωπικότητα, κλπ.
Είναι ένας θεσμός ο οποίος ασκεί σημαντικές εποπτείες στην αγορά, τη ραδιοτηλεοπτική, τη διαφημιστική. Είναι ένας θεσμός ο οποίος έχει σημαντικό ρυθμιστικό ρόλο -ανταγωνιστικότητα κλπ.- και ένας θεσμός στον οποίο το Σύνταγμα δίνει τον ρόλο αυτό, διότι θέλει να απαλλάξει από τον κομματισμό, στον οποίον θα έπεφτε το κράτος αν έκανε το ίδιο τη ρύθμιση χωρίς να περνάει από Ανεξάρτητη Αρχή.
Και έρχεται, μάλιστα, το Σύνταγμα και προσθέτει ότι, «Στον έλεγχο...». Διότι ένα ερωτηματικό που μπορούμε να θέσουμε στον εαυτό μας είναι τι σημαίνει η λέξη «έλεγχος». Ο έλεγχος, λοιπόν, λέει το Σύνταγμα ρητά, expressis verbis, περιλαμβάνει και τη χορήγηση προηγούμενης άδειας. Δεν υπάρχει, λοιπόν, καμία αμφιβολία ως προς αυτό.
Εδώ η προκείμενη τροπολογία λέει τα ακριβώς αντίθετα. Έρχεται και ορίζει τον αριθμό των αδειών, ο οποίος, βεβαίως, μπορεί να ορισθεί από τον νόμο, αλλά με σεβασμό των κριτηρίων -και θα μιλήσω γι' αυτό αμέσως μετά-, αλλά συγχρόνως μεταφέρει στον Υπουργό και τη διαγωνιστική διαδικασία και την προκήρυξη και τη χορήγηση άδειας και τις λεπτομέρειες, αλλά του δίνει και τη δυνατότητα να μεταβιβάσει σε τρίτους, στη Γραμματεία, τη ρύθμιση διαφόρων ζητημάτων που κανονικά ανήκουν στο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο.
Έχουμε, λοιπόν, εδώ μία ρύθμιση η οποία είναι κατάφορα αντισυνταγματική. Και αυτή η αντισυνταγματικότητα είναι πάρα πολύ απλό να γίνει αντιληπτή.
Έρχεται η τροπολογία αυτή και δίδει τέσσερις άδειες. Δεν θα μπω τώρα στο τεχνικό ζήτημα του αν έπρεπε να δώσει περισσότερες ή λιγότερες. Μιλάει για τις λεγόμενες «υψηλής ευκρίνειας». Ξέρουμε, διαβάζοντας την Έκθεση, ότι ούτως ή άλλως περισσότερες θα έπρεπε να χορηγηθούν, διότι από την Έκθεση προκύπτει ότι η χωρητικότητα είναι μεγαλύτερη. Όμως, ας μην μπούμε τώρα σε πράξεις απλής διαίρεσης, μαθηματικών, που ο καθένας τις αντιλαμβάνεται, διαβάζοντας την Έκθεση. Εγώ θα εστιάσω στα κριτήρια που χρησιμοποίησε το Υπουργείο για να προτείνει στον νομοθέτη τη ρύθμιση.
Ποια είναι τα κριτήρια που λέει το Σύνταγμα; Το Σύνταγμα έχει κριτήρια τα οποία είναι σαφή. Λέει ότι άδεια χορηγείται με κριτήριο, πρώτον, την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων λόγου και τέχνης. Λέει ότι η άδεια χορηγείται με σκοπό και κριτήριο την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και η τηλεόραση. Λέει, επίσης, ότι λαμβάνεται υπόψη η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου, η προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας.
Έχουμε, λοιπόν, κριτήρια τα οποία είναι απολύτως προσδιορισμένα. Και αντ' αυτού τι διαβάζουμε στην Αιτιολογική Έκθεση; Διαβάζουμε ότι οι άδειες υπολογίστηκαν σε τέσσερις με βάση τα εξής αντικειμενικά κριτήρια: Πρώτον, στοιχεία που θα προσδιορίζουν την οικονομική βιωσιμότητα των αδειοδοτούμενων επιχειρήσεων και ειδικότερα τα αναφερόμενα έσοδα από τη διαφημιστική απορρόφηση, το ετήσιο κόστος λειτουργίας, καθώς και ο περιορισμός του διαθέσιμου ψηφιακού φάσματος -και δεν μπαίνω εδώ στην τεχνική συζήτηση πόσες χωράει το φάσμα, γιατί όλοι ξέρουμε ότι το φάσμα χωράει πολλαπλάσιους από όσους αδειοδοτούμε- και η αναλογία του αριθμού των αδειών της ίδιας κατηγορίας στις ευρωπαϊκές χώρες.
Ούτε κι εδώ θα μπω στη συζήτηση να σας πω ότι οι άδειες που καταγράφονται είναι μόνο υψηλής ευκρίνειας, ενώ υπάρχουν και άλλες άδειες που δεν είναι υψηλής ευκρίνειας. Θα πω μονάχα ότι όχι μόνο είναι αντίθετα τα κριτήρια αυτά με αυτά τα οποία ρητά ορίζει το Σύνταγμα, αλλά επιπλέον είναι κατάφορα αντίθετα με βασικές αρχές του Συντάγματος, καθώς και με βασικές αρχές του Ενωσιακού Δικαίου.
Πού ξανακούστηκε να ορίζει ο Υπουργός ποια θα είναι η τηλεόραση που θα επιβιώσει στην αγορά, ποια θα είναι εκείνη η οποία μπορεί να έχει διαφημίσεις ή ποια θα είναι εκείνη η οποία έχει την οικονομική ευρωστία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των τηλεθεατών; Αυτά θα τα επιλέξουν οι τηλεθεατές. Αυτό είναι ο πλουραλισμός. Γι' αυτό είναι η ελευθερία της πληροφόρησης. Ειδάλλως, έχουμε μία ολοκληρωτική αντίληψη η οποία επιβάλλει στον ακροατή το κανάλι που θέλουμε εμείς να ακούσει και δεν τον αφήνουμε να επιλέξει το κανάλι που θέλει εκείνος να ακούσει. Αν ένα κανάλι δεν του προσφέρει αυτά που θέλει, το κανάλι θα υποστεί τις συνέπειες και θα κλείσει.
Φοβάμαι ότι η Κυβέρνηση διαβάζει το Σύνταγμα όσο καλά το διαβάζουμε και εμείς. Αυτό σημαίνει, με λίγα λόγια, ότι συνειδητά προχωρεί προς την κατεύθυνση την οποία έχει επιλέξει. Και αυτό αποδεικνύεται εάν σκεφτείτε ότι ήδη έχει δοθεί σε διαβούλευση το νομοσχέδιο για τη συλλογική διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων.
Και εκεί θα δείτε ότι, δυστυχώς, το πνεύμα της ρύθμισης η οποία υιοθετείται και εκεί, είναι να υπάρξει ένας μοναδικός φορέας διαχείρισης. Μάλιστα –ακούστε και αυτό!- προβλέπεται η δυνατότητα να υπάρχει επίτροπος στη συλλογική διαχείριση αυτών των δικαιωμάτων, όπερ σημαίνει ότι καμία τηλεόραση ή κανένας σταθμός δεν θα μπορεί να παίρνει, παρά μόνο ό,τι αρέσει στον επίτροπο. Δηλαδή και τέσσερα κανάλια μόνο -για να έχουμε αυτά που θέλουμε-, αλλά και το πρόγραμμα των καναλιών να μπορεί να ελέγχεται αύριο από τον επίτροπο.
Αυτή η κατάσταση είναι εξαιρετικά ανησυχητική και νομίζω ότι όλοι οι ενεργοί πολίτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι κινδυνεύει πραγματικά το σύστημα του πλουραλισμού και της ελευθερίας στην πληροφόρηση. Γι' αυτό νομίζω ότι είναι επείγον και σημαντικό να αποσυρθεί αυτό το νομοσχέδιο.
Θέλω να σας πω και κάτι άλλο –το είπε και ο κ. Βενιζέλος- σχετικά με το τι γίνεται στην περίπτωση κατά την οποία δεν μπορεί να συγκροτηθεί το Συμβούλιο. Η Κυβέρνηση ξέρει –ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας το έχει πολλές φορές και το είπε και από το Βήμα του κεντρικού ομιλητή στην Αίθουσα αυτή- ότι αν δεχθεί να επαναπατρίσει στο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο τις αρμοδιότητες που του ανήκουν εκ του Συντάγματος, εμείς θα συναινέσουμε στο να υπάρξει η συγκρότηση την οποία απαιτεί το Σύνταγμα.
Αυτό ήταν σαφές, σαφέστατο! Το είπε και το επαναλαμβάνει. Μην κάνετε πως δεν το ακούσατε. Να καταλάβουν όλοι καλά ότι εσείς αφαιρείτε από τις αρμοδιότητες του Συμβουλίου αυτά που προβλέπει το Σύνταγμα, ενώ γνωρίζετε πως μπορεί το ζήτημα να ρυθμιστεί διαφορετικά!».