Ο κλάδος των κατασκευαστικών όχι μόνον του εμιράτου αλλά και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής γνωρίζει τις χειρότερες ημέρες του μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2009. Στη μεγαλύτερη και σπουδαιότερη έκθεση που γίνεται στο Ντουμπάι, τη γνωστή «Cityscape Global», απουσίασαν ορισμένες από τις ισχυρότερες και σημαντικότερες κατασκευαστικές του Ντουμπάι. Ανάμεσά τους η Emaar Properties PJSC, η εταιρεία που κατασκεύασε τον υψηλότερο πύργο στον κόσμο και το πλέον εμβληματικό κτίριο του εμιράτου, και η Damar Properties, που κατασκεύασε το γήπεδο γκολφ του Ντόναλντ Τραμπ στο εμιράτο.
Συμμετείχαν, βέβαια, κάποιες άλλες όπως η Nakheel PJSC, η εταιρεία που δημιούργησε τεχνητά νησιά σε σχήμα φοίνικα και βρέθηκε στα πρόθυρα της πτώχευσης πριν από σχεδόν μία δεκαετία. Αυτές προσπαθούσαν απεγνωσμένα να προωθήσουν τα συγκροτήματα και τις κατασκευές τους.
Οι προσπάθειές τους να προσελκύσουν αγοραστές είναι τόσο απελπισμένες και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός για τη σύναψη συμφωνιών τόσο θηριώδης ώστε οι Αρχές έφτασαν στο σημείο να προειδοποιήσουν τους εκπροσώπους των εργολάβων και τους μεσάζοντες των κατασκευαστικών να μην κυνηγούν την πελατεία τους στους διαδρόμους της έκθεσης ή στα παρκινγκ της περιοχής. Όπως σχολίασε στο Bloomberg οργανωτικό στέλεχος της Cityscape, «πολλές κατασκευαστικές αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα τόσο στα Εμιράτα όσο και στον περισσότερο κόσμο». Γι' αυτό και οι διοργανωτές της έκθεσης επικροτούν τις πρωτοβουλίες που ανακοίνωσε προσφάτως η ηγεσία του εμιράτου και στοχεύουν στην τόνωση του εγχώριου τομέα και στην αναβάθμιση της εμπιστοσύνης στην αγορά ακινήτων.
Η εικόνα της φετινής έκθεσης αντανακλά την κατάσταση στην αγορά ακινήτων, όπου οι τιμές έχουν υποχωρήσει κατά τουλάχιστον 25% σε σχέση με τα επίπεδα του 2014. Ο λόγος είναι ότι έχει προηγηθεί υπερπροσφορά από τις κατασκευαστικές σε μια εποχή οικονομικής επιβράδυνσης. «Ελπίζω πως έχουμε ήδη γνωρίσει τα χειρότερα για τον κλάδο που έχει συγκεντρώσει μεγάλο απόθεμα ακινήτων και θα πρέπει να τα διαθέσει τα επόμενα χρόνια», σχολιάζει ο Στίβεν Μόργκαν, διευθύνων σύμβουλος της κατασκευαστικής Savills Plc, αλλά παραμένει επιφυλακτικός καθώς δεν προσβλέπει σε ανάκαμψη των τιμών στο εγγύς μέλλον. Με το ενδιαφέρον του ακροατηρίου να είναι τόσο υποτονικό, οι εκπρόσωποι των κατασκευαστικών προσπαθούν να στραφούν σε άλλες αγορές.
Ο Αλάα αλ Μεχμπαχανί, γενικός διευθυντής μεγάλης μεσιτικής εταιρείας του Κουβέιτ, δήλωσε στο Bloomberg πως ο λόγος της παρουσίας του στην έκθεση ήταν να αναζητήσει ευκαιρίες ανάπτυξης της εταιρείας του στη Γεωργία και την Τουρκία. Όπως τόνισε, πολλοί από τους πελάτες του αναγκάστηκαν να πουλήσουν τα ακίνητά τους για να περιορίσουν τις ζημίες τους. Προσέθεσε, άλλωστε, πως η αγορά έχει πληγεί από τις γεωπολιτικές εντάσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Μια άλλη εταιρεία, η Sobha LLC, προσέλαβε στελέχη από την Κίνα ελπίζοντας να πουλήσει ακίνητα σε πελάτες από τη δεύτερη οικονομία του κόσμου. Γι' αυτό και άνοιξε γραφείο στη Σαγκάη.
Γενικότερα, πάντως, η έκθεση ακινήτων του Ντουμπάι εξακολουθεί να προωθεί πολυτελή ακίνητα, όμως προσφέρεται και ως ευκαιρία και για όσους έχουν αρκετά γεμάτο πορτοφόλι αλλά θέλουν να κλείσουν συμφέρουσες συμφωνίες. Αυτό διαπίστωσε η Τζένιφερ Κλαρκ, πράκτορας της αμερικανικής μεσιτικής Glory International Real Estate. Ερωτώμενος, άλλωστε, από το Bloomberg για ποιο λόγο αγοράζει κάποιος ένα ακίνητο όταν βρίσκεται σε απόσταση 14 ωρών με το αεροπλάνο, ο Αντονι Κανιζάρες, στέλεχος της αμερικανικής Re Max All Pros, απάντησε με βεβαιότητα: «Μα ασφαλώς επειδή είναι εξωτικό, το Ντουμπάι δεν είναι κάτι αντίστοιχο με το Μονακό;».
Πλήγμα στις τράπεζες του Εμιράτου από κόκκινα δάνεια 23 δισ. δολαρίων
Τη δυσοίωνη εικόνα της αγοράς ακινήτων του Ντουμπάι διαπιστώνει και ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch Ratings. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αναφέρθηκε στην πτώση των τιμών των ακινήτων στο πλούσιο αραβικό εμιράτο, αποδίδοντάς την στην πλεονάζουσα προσφορά ακινήτων αλλά και στην έλλειψη εμπιστοσύνης στην ευρύτερη περιοχή.
Τόνισε μάλιστα πως η δυσπραγία στην αγορά ακινήτων του Ντουμπάι έχει επιβαρύνει τις τράπεζες των Αραβικών Εμιράτων, οι οποίες δεν έχουν ανακάμψει πλήρως από την κρίση της αγοράς ακινήτων του 2010.
Σύμφωνα με τη Fitch, οι τράπεζες της περιοχής κινδυνεύουν να δεχθούν νέο πλήγμα από την πτώση των τιμών των ακινήτων και κυρίως από τον αυξανόμενο όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Και αυτό γιατί διαβλέπει τον κίνδυνο να χρειαστούν αναδιάρθρωση τα δάνεια πολλών κρατικών εταιρειών του Ντουμπάι, συνολικής αξίας 23 δισ. δολαρίων, στο εγγύς μέλλον, καθώς στην πλειονότητά τους λήγουν στα τέλη του 2021. Πρόκειται για τις εταιρείες Al Jaber, Amlak Finance PJSC και Limitless LLC που βρίσκονται σε επαφή με τράπεζες του Ντουμπάι και των άλλων Εμιράτων και διαπραγματεύονται την αναδιάρθρωση κόκκινων δανείων τους συνολικού ύψους άνω των 3 δισ. δολαρίων.
Οι δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν οι κρατικά ελεγχόμενες αυτές εταιρείες θυμίζουν έντονα την κατάσταση που προκάλεσε στο Ντουμπάι η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2009. Τότε, η κρατική Dubai World αναδιάρθρωσε χρέος ύψους 23,5 δισ. δολαρίων, ενώ ο κατασκευαστικός κολοσσός Nakheel PJSC βρέθηκε με χρέος ύψους 10,5 δισ. δολαρίων που αδυνατούσε να αποπληρώσει. Όπως τονίζει η Fitch, έχουν αυξηθεί οι αναδιαρθρώσεις δανείων του στεγαστικού τομέα και των κατασκευαστικών, κάτι το οποίο σημαίνει πως υποβαθμίζεται η ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών. Τα δάνεια των κατασκευαστικών εταιρειών και των εταιρειών ακινήτων αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% του συνόλου των δανείων στις τράπεζες της περιοχής.
Όπως τονίζει, πάντως, το Bloomberg σε σχετικό ρεπορτάζ, δεν συμμερίζονται όλοι την ανησυχία της Fitch. Μία ημέρα προτού δοθεί στη δημοσιότητα η σχετική έκθεση του οίκου αξιολόγησης, ο Μουμπάρακ Αλ Μανσόρι, διοικητής της κεντρικής τράπεζας των Αραβικών Εμιράτων, δήλωσε πως οι τράπεζες της χώρας έχουν ακόμη περιθώρια να αυξήσουν τον δανεισμό στον κλάδο των ακινήτων. Ωστόσο τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες των Εμιράτων έφτασαν στα τέλη του περασμένου έτους στο 4,99% του συνόλου, σημειώνοντας αύξηση από το 4,01% του 2017.