Η αξεπέραστη φωνή της, που πολλοί παρομοιάζουν με μουσικό όργανο, ακροβατεί σε κάθε σόου ανάμεσα στο πάθος και τον πόνο προκαλώντας την έκπληξη του κοινού κάθε φορά που την ακούει, ακόμη κι αν γνωρίζει τις δυνατότητες της άλλοτε δυναμικής και άλλοτε ευαίσθητης φωνής της.
«Προκαλεί την ευχαρίστηση στους άλλους ευχαριστώντας πρωτίστως τον εαυτό της», αναφέρει ο βιογράφος της Στούαρτ Νίκολσον. Κάθε συναυλία της αποτελούσε ένα είδος ιεροτελεστίας κατά την οποία χτιζόταν μία προσωπική σχέση ανάμεσα στους ακροατές και την «Λαίδη Έλα». «Τα τραγουδούσε με διαφορετικό τρόπο κάθε βράδυ», επισημαίνει ο Ντράμερ και παραγωγός Γκρεγκ Φίλντ σε μια προσπάθεια να περιγράψει τη μοναδική εμπειρία των συναυλιών της.
Η πρώτη συναυλία
Η 17χρονη τότε Έλα, η οποία είχε χάσει τη μητέρα της πριν από δύο χρόνια σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα και με τον πατέρα της να έχει εγκαταλείψει την οικογένεια πολλά χρόνια πριν, περιπλανιόταν στους δρόμους του Χάρλεμ κι επιβίωνε τραγουδώντας.
Στις 21 Νοεμβρίου 1934 αποφασίζει να λάβει μέρος στην πρώτη της ερασιτεχνική εμφάνιση στο ιστορικό Θέατρο Απόλλο της Νέας Υόρκης και στα περίφημα «Amateur Nights». Με παρότρυνση των φίλων της θα λάβαινε μέρος ως χορεύτρια σε ένα από τα σόου, όμως, έχοντας παρακολουθήσει την προηγούμενη παράσταση δίστασε και άλλαξε γνώμη. Αντ' αυτού, πήρε την απόφαση να τραγουδήσει και μάλιστα για πρώτη φορά μπροστά σε τόσο μεγάλο κοινό.
Έτσι, στο ερασιτεχνικό της ντεμπούτο κατάφερε να ξεχωρίσει και να μαγέψει τα πλήθη αποσπώντας το πρώτο βραβείο του εβδομαδιαίου διαγωνισμού. Με όπλο, λοιπόν, τα τραγούδια «Judy» και «Object of my Affection» κέρδισε αφενός μεν το έπαθλο των 25 δολαρίων, αφετέρου δε τις καρδιές του κοινού με την πρώτη δυναμική της ερμηνεία να αποτελεί προμήνυμα για τη συνέχεια.
«Η Ελα στο Βερολίνο»
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυναμικής της παρουσίας επί σκηνής αποτελεί η εκτέλεση του τραγουδιού « Mack the Knife», τραγούδι από το θεατρικό έργο « Η Όπερα της Πεντάρας» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, από το άλμπουμ του 1960 « Ella in Berlin: Mack the knife», το οποίο περιέχει ηχογραφήσεις απ' την ζωντανή εμφάνιση της στο Βερολίνο.
Περίπου στη μέση του τραγουδιού «η βασίλισσα της Τζαζ» ξεχνά εντελώς τους στίχους και αποφασίζει να αυτοσχεδιάσει με το τελικό αποτέλεσμα να είναι κάτι παραπάνω από ικανοποιητικό. Καταφέρνει, με άλλα λόγια, να κάνει δικό της το τραγούδι με τον αυθορμητισμό του στίχου και της φωνής να συνεπαίρνουν τους 12.000 θεατές στο κατάμεστο Ντόιτσλαντ Χάλε.
Η αντικατάσταση των στίχων με αναφορές στους Μπόμπι Ντάριν και Λουίς Άρμστρονγκ δεν δημιουργούν απλά ένα κυριολεκτικά νέο τραγούδι, που μέσα από τα μικρά λάθη αγγίζει την τελειότητα, αλλά και μία αξιομνημόνευτη ερμηνεία η οποία της χαρίζει εκείνη τη χρονιά 2 βραβεία Grammy.
Ένας χαμένος θησαυρός
Νωρίτερα φέτος, οι Γκρεγκ Φίλντ και Κεν Ντράκερ, αντιπρόεδρος της δισκογραφικής Verve, ψάχνοντας παλιές ηχογραφήσεις βρήκαν τυχαία ένα παλιό μαγνητόφωνο με άθικτες ταινίες από άλλη συναυλία της Φιτζέραλντ στο Βερολίνο, 2 χρόνια μετά την ιστορική ερμηνεία του 1960.
Για καλή τους τύχη, οι ηχογραφήσεις βρέθηκαν σε μονοφωνική αλλά και σε στερεοφωνική μορφή με την ποιότητα του ήχου να είναι σε κάθε περίπτωση εξαιρετική. Τελικά, με τη βοήθεια μιας εφαρμογής, που ανέβαζε την ένταση στα φωνητικά της Φιτζέραλντ και χαμήλωνε τον ήχο των μουσικών οργάνων, το άλμπουμ «Ella: The Lost Berlin Tapes» έγινε πραγματικότητα.
Οι «χαμένες» ηχογραφήσεις αποτελούν το τρίτο σε σειρά άλμπουμ από συναυλίες της Φιτζέραλντ στο Βερολίνο και κυκλοφορούν με σκοπό να ξαναφέρουν το κοινό κοντά στην αγαπημένη του καλλιτέχνιδα. Το δεύτερο κατά σειρά άλμπουμ έχει την ονομασία «Ella returns to Berlin» και κυκλοφόρησε το 1991, 30 χρόνια ακριβώς μετά την πρώτη του ηχογράφησή.
Ωστόσο, το καινούργιο άλμπουμ είναι και αυτό μοναδικό, καθώς η φωνή της Φιτζέραλντ ξανασμίγει με το πιάνο του Πωλ Σμιθ- ο οποίος έλειπε από την περιοδεία του 1961- και περιέχει μια σειρά από σπάνιες εκτελέσεις αγαπημένων τραγουδιών. Εναρκτήριο τραγούδι είναι το «Cheek to Cheek», ενώ στο άλμπουμ υπάρχουν όλες οι μεγάλες της επιτυχίες όπως τα «Cry Me A River» , «Summertime», «Hallelujah, I Love Him So» και φυσικά το «Mack The Knife».
Επιπλέον, οι ηχογραφήσεις του 2020 μας χαρίζουν μία ακόμη μοναδική στιγμή που συνδέεται και πάλι με το τραγούδι «Mack The Knife», καθώς στο κλείσιμο του τραγουδιού η Φιτζέραλντ ξεχνάει το όνομα της πόλης στην οποία βρίσκεται και αντί για αποδοκιμασία εισπράττει το πιο θερμό χειροκρότημα από το κοινό επιβεβαιώνοντας για ακόμη μία φορά την άμεση σύνδεση της τραγουδίστριας με το εκάστοτε ακροατήριο.
Το «Ella: The Lost Berlin Tapes» κατορθώνει να ξαναφέρει τον ακροατή σε επαφή με την « Πρώτη Κυρία του Τραγουδιού», το όνομα της οποίας χάρη στο ταλέντο, τη φωνή και την κληρονομιά που άφησε πίσω παραμένει ανεξίτηλα γραμμένο στα βιβλία της Τζαζ και του Αμερικανικού Πολιτισμού.