Από το 1997 έως το 1999, η Κάτια Σούρμαν, Ολλανδή ηθοποιός, τραγουδίστρια και τηλεπερσόνα, με τις χαρακτηριστικές μπούκλες, τη βαθιά, αισθαντική φωνή και το υπέροχο στυλ της, παρουσίαζε την εκπομπή So 90's στο ευρωπαϊκό MTV. Η δουλειά της ήταν απλή: Έβγαζε στον αέρα τηλεθεατές που αφιέρωναν σε όσους ήθελαν το αγαπημένο τους βιντεοκλίπ από την τελευταία χρυσή δεκαετία των δισκογραφικών εταιρειών (και όχι, φυσικά, της μουσικής, που δεν σταματά να εξελίσσεται). Νομίζω πως όσοι ήμασταν τότε έφηβοι-τηλεορασάκηδες-μουσικόφιλοι έχουμε ταυτισμένη την εικόνα της με τα 90's.
Εγώ, ας πούμε, την Κάτια θυμάμαι κάθε φορά που έρχομαι ξανά σε επαφή με οτιδήποτε μου φέρνει στον νου εκείνα τα χρόνια: από ένα ολόδροσο κορίτσι στο γυμναστήριο που φορά ένα T-shirt με το σήμα του MTV μέχρι τους κάθε λογής επιγόνους των χίπστερ, που τη νύχτα κυκλοφορούν στο κέντρο της Αθήνας με τζην Levi's 501 και φούτερ Fruit of the Loom (τα οποία στο Γυμνάσιο τα αγόραζα βάζοντας στην άκρη χρήματα από το χαρτζιλίκι μου).
Η δεκαετία του 1990 έχει πολλούς λόγους να επιστρέφει στο παρόν, κάθε τρεις και λίγο, με χίλιους και δυο τρόπους. Τη βρίσκουμε στις μελωδίες των καινούργιων τραγουδιών που αγαπάμε (π.χ. στο «Brake my soul» της Μπιγιονσέ) αλλά και στα 90's πάρτι που γίνονται στα λαϊβάδικα και τις παραλίες, με τον νεαρόκοσμο να αποθεώνει τον Κώστα Μπίγαλη όταν τραγουδάει το «Του Αιγαίου τα μπλουζ».
Μόδα και βαθύτερη ανάγκη
Στην υψηλή ραπτική, δε, στην αντιγραφή της αισθητικής των 90's (οκέι, και των 80's) οφείλεται η επιτυχία της δουλειάς του πλέον λατρεμένου σχεδιαστή της νεότερης γενιάς: του Σιμόν Πορτ Ζακμούς. Αλλά και η λαϊκή-μαζική ένδυση, αυτή που βλέπουμε στους δρόμους, είναι εκ βάθρων επηρεασμένη απ' ό,τι κι αν εγώ και οι συνομήλικοί μου φόρεσαν στην πρώτη τους νιότη.
Δεν είναι μόνο τα Levi's ή τα Fruit of the Loom. Είναι επίσης τα μπάγκι-κάργκο παντελόνια και οι Asics αντιανεμικές φόρμες, οι μακριές κάλτσες που συνδυάζονται με σορτς α λα Φίντο-Ντίντο και τόσα μα τόσα άλλα ντυσίματα που βλέπουμε όλο και πιο συχνά γύρω μας.
Βέβαια, θα υποστηρίξει κανείς (και πολύ σωστά θα κάνει), οι δημιουργικοί άνθρωποι πάντα δεν παρατηρούσαν τον υλικό και άυλο πολιτισμό του παρελθόντος για να αντλήσουν έμπνευση; Ναι. Αυτό είναι ένας κανόνας. Όσο και αν ακούγεται παράδοξο, τον σφυγμό της εποχής του κανείς δεν τον πιάνει με αβανγκαρντιές. Θέλουμε αυτό το νέο πράμα που θα μας πάρει τα μυαλά, κάπως κάτι να μας θυμίζει.
Άλλο όμως να έχει κάτι 90's αναφορές και άλλο να είναι μία 100% απομίμηση των 90's . Ίσως, λοιπόν, αυτή η εμμονή με την εν λόγω δεκαετία να διαφέρει από τις επιστροφές σε άλλες δεκαετίες, όπως εκείνη του '80. Σε τι όμως;
Σε πολλά πράγματα. Ήταν η τελευταία αναλογική δεκαετία. Στα 90's σχεδόν για τα πάντα χρειαζόταν κάποια υπομονή, ενώ τα αισθητικά ρεύματα, οι μόδες, οι ταινίες, τα πλυντήρια ρούχων φτιάχνονταν για να έχουν μία κάποια διάρκεια. Διαμορφώναμε το λάιφστάιλ μας σε τέμπο αργό – διαβάζοντας περιοδικά, βλέποντας τηλεόραση.
Η αλλαγή του τεχνολογικού και οικονομικού καθεστώτος που ακολούθησε τη δεκαετία του 2000, με τη διάδοση του ίντερνετ και την παγκόσμια ύφεση στις αγορές, σήμανε το τέλος της αθωότητας. Και ίσως γι' αυτό όλοι, εμείς κι εσείς, να γινόμαστε του '90 (χρονο)εκδρομείς – για να ζήσουμε μέσα από μια γαβάθα με φρούτα κεντημένη στο φούτερ μας μια φαντασιακή μας επιστροφή στην «τελευταία καλή μέρα του χρόνου», για να θυμηθώ το The last good day of the year των Cousteau, από το 1999.