Η Μαίρη, βασίλισσα της Σκωτίας, στέφθηκε όταν ήταν εννέα μηνών και θεώρησαν καλή ιδέα να την ντύσουν με ένα ασήκωτο μεταξωτό φόρεμα κεντημένο με βαριά κοσμήματα, να της ρίξουν από πάνω την ερμίνα και, σαν να μην έφταναν αυτά, να της τοποθετήσουν μια κορώνα που γλίστρησε στον λαιμό της. Παρότι εκείνη ούρλιαζε, η τελετή θεωρήθηκε επιτυχημένη.
Το μεγάλο θέαμα της ερχόμενης εβδομάδας, η βασιλική τελετή της ενθρόνισης, πρέπει να καταφέρει να δημιουργήσει μια ψευδαίσθηση. Αναβίωση μιας χορογραφημένης τελετουργίας για την επιβίωση ενός θεσμού, της ιστορίας και της αυτοπεποίθησης του προσώπου στον νέο του συνταγματικό ρόλο ενώ όλοι γνωρίζουν ότι απέχει από την πραγματική πολιτική εξουσία. Οι βασιλείς και οι σύμβουλοί τους εκμεταλλεύονται τα μεγάλα αυτά γεγονότα για να προβάλουν την αφήγηση του κάθε μονάρχη, να επικοινωνήσουν τα ενδιαφέροντά του –που οφείλουν– να συμβαδίζουν με τα συμφραζόμενα της εποχής. Κάποιες φορές το μήνυμα είναι ένα και συνεκτικό. Η Ελισάβετ Β΄ προσωποποίησε την ιδέα ότι αποτελεί ένα αποτελεσματικό εθνικό σύμβολο, ενότητας και καθήκοντος, και έγινε ένα με τον ρόλο της. Για τη συγγραφέα Χίλαρι Μάντελ, ήταν «ένα πρόσωπο που υπήρχε μόνο για να το κοιτάς». Τα μηνύματα του Καρόλου είναι περισσότερα και εξίσου σαφή.
Η πρόσκληση –με άγρια λουλούδια, αναγνωρίσιμα φρούτα και εραλδικά σύμβολα– τυπωμένη σε ανακλυκλωμένο χαρτί, οι περικοπές στο νούμερο των καλεσμένων, η επιλογή των καλεσμένων, η μεταφορά των καλεσμένων με βανάκια. Η μικρότερης διάρκειας τελετή, συγχρονισμένη με την ανυπόμονη εποχή μας, τα ευπρόσδεκτα μίντια που θα καλύπτουν όλα τα στάδια της τελετής ακόμη και τη στιγμή του χρησμού, ενώ στην προηγούμενη ενθρόνιση η μαγνητοσκόπηση απαγορεύτηκε για τη διατήρηση της βασιλικής «μαγείας».
Η βιώσιμη επιλογή της κορώνας της Καμίλα – ανακύκλωση με τροποποιήσεις μιας παλιότερης. Με αφαίρεση του ινδικού διαμαντιού, αμφιλεγόμενου ως προς τον τρόπο απόκτησης από την οικογένεια το 1849, για να μη φέρνει μνήμες αποικιοκρατικού παρελθόντος, και προσθήκη λίθων από καρφίτσες της αγαπημένης πρώην βασίλισσας και γενναιόδωρης, εντέλει, πεθεράς. Η βρώσιμη επιλογή της τάρτας από εστραγκόν στο μενού. Η επίδειξη των drones, η άρνηση του βασιλιά να βαπτιστεί, με το όνομά του, το terminal 5 του αεροδρομίου του Χίθροου. Ολα αυτά είναι πολύ 21ος αιώνας: οικολογία, ενσυναίσθηση, συμπερίληψη και αναγνώριση της αλληλοεξάρτησης από τα μίντια.
Περισσότερο από τα παραπάνω, αυτό που πραγματικά φέρνει τον αέρα της εποχής είναι η μεγάλη μπλεγμένη εκτενής οικογένεια. Με τις παρουσίες, τις απουσίες, τους αναβαθμισμένους νέους ρόλους και τις πικραμένες υποβαθμίσεις. Ο βασιλιάς και η βασίλισσα, διαζευγμένοι και παντρεμένοι στη μέση ηλικία, είναι μια διαφήμιση του «ποτέ δεν είναι αργά» για μια αφομοιωμένη, αναμεμειγμένη, πολυάριθμη οικογένεια με τις διενέξεις, τις κακοήθειες και τις απογοητεύσεις.
Μια τεράστια αλλαγή νοοτροπίας, αν σκεφτεί κανείς ότι το 1997 ο αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι σε μια συνέντευξη Τύπου για την επέτειο της Αγγλικανικής Εκκλησίας είχε δηλώσει ότι εάν ο διάδοχος του θρόνου ξαναπαντρευόταν θα βύθιζε την Εκκλησία της Αγγλίας σε κρίση. Την ίδια χρονιά, ο πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ, ο οποίος το 1992 είχε ανακοινώσει τα νέα του χωρισμού του πρίγκιπα και της πριγκίπισσας της Ουαλλίας στο Κοινοβούλιο, υπογράμμισε στη βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ ότι τώρα, παρόλο που η Καμίλα και ο Κάρολος είναι διαζευγμένοι και διαθέσιμοι, ο γάμος τους παραμένει εκτός συζήτησης. Λαός και Κοινοβούλιο δεν θα τον έκαναν δεκτό, συμπλήρωσε.
Ο βασιλιάς και η βασίλισσα, διαζευγμένοι και παντρεμένοι στη μέση ηλικία, είναι μια διαφήμιση του «ποτέ δεν είναι αργά» για μια αφομοιωμένη, αναμεμειγμένη, πολυάριθμη οικογένεια.
Το ζευγάρι είναι παντρεμένο εδώ και 18 χρόνια και το ένα τρίτο των Βρετανών ανήκει σε μια τέτοια οικογένεια. Ολοι γνωρίζουν ότι μαζί με το πρόσωπο παντρεύονται –στην καλύτερη περίπτωση– και ένα ίδρυμα και έτσι κανείς ενήλικος δεν μπορεί να συμπλεύσει με ό,τι ο πρίγκιπας Χάρι έγραψε στα απομνημονεύματά του «θέλω οικογένεια, όχι ίδρυμα». Είμαι βεβαία ότι πολλοί ανέχονται μια μητριά ακόμη και όταν τη θεωρούν «επικίνδυνη», αν και ελάχιστοι θα το εξέφραζαν γραπτώς. Πολλοί επίσης, όπως η Μέγκαν, θα απέφευγαν ένα μεγάλο οικογενειακό γεγονός, αλλά ουδείς θα έμπαινε στον κόπο να κάνει δήλωση 36 λέξεων για την απουσία που έδωσε έναυσμα για πολλές παραπάνω λέξεις.
Σήμερα, το 42% είναι διαζευγμένοι και το Λονδίνο είναι η πρωτεύουσα των διαζυγίων. Οι εύποροι όλου του πλανήτη συρρέουν για να λύσουν τις οικονομικές διαφωνίες τους στα αγγλικά δικαστήρια και οι λιγότερο εύποροι αναρωτιούνται αν αξίζει η διαδικασία ενός κοστοβόρου χωρισμού που θα έχει επίπτωση στο βιοτικό τους επίπεδο. Το 1937, ο Γεώργιος ΣΤ΄ δεν κάλεσε διαζευγμένους στη στέψη εκνευρισμένος με τον αδελφό του που αποποιήθηκε τον θρόνο για τη δύο φορές παντρεμένη Ουάλις Σίμπσον. Το οποίο είναι πιο κατανοητό από αυτό που έκανε ο Γεώργιος Δ΄ στην ενθρόνισή του (1820). Διέγραψε τη σύζυγό του, Κάρολιν Μπράνσουικ, από τη λίστα των καλεσμένων και όταν εκείνη αποπειράθηκε να εισέλθει στο αββαείο του Ουεστμίνστερ της έκλεισαν την πόρτα.
Ποιος όμως θα περίμενε ότι η πιο προπηλακισμένη, λοιδορημένη γυναίκα της χώρας σε λίγες ημέρες θα είναι αφεντικό; Μια βασίλισσα ηλικιακά μεγαλύτερη από τον βασιλιά, που η αδελφή της, Αναμπελ Ελιοτ, θα έχει ρόλο συνοδού στην τελετή, ο πρώην άντρας της –Αντριου Πάρκερ Μπόουλς– θα είναι παρών, τα παιδιά και τα ανίψια τους θα έχουν προκαθορισμένη θέση, τα εγγόνια τους θα συμβάλουν στην ιεροτελεστία και όλοι μαζί, σύσσωμοι με την άλλη πλευρά της οικογένειας, θα ανέβουν στο μπαλκόνι του παλατιού του Μπάκιγχαμ.
Τα μεγάλα βασιλικά γεγονότα –ενθρονίσεις, γάμοι, επέτειοι, κηδείες– παροδικά οιστρηλατούν τα πλήθη, δημιουργούν την αίσθηση πως λαός και Στέμμα μοιράζονται κοινές οικογενειακές αξίες. Αυτή τη φορά οι Αγγλοι μπορούν να ταυτιστούν με το ανθρώπινο μοντέλο, ενός βασιλιά και μιας βασίλισσας, στηριγμένο στις περιστάσεις της ζωής. Η ζωή φέρνει αλλαγές και, κάποιες φορές, προσφέρει και δεύτερες ευκαιρίες.
Οι τελετές σηματοδοτούν τον χρόνο, καταρρίπτουν τον χρόνο και παρέχουν στη μοναρχία σπάνια προσχήματα για να ξαναεφεύρει τον εαυτό της, έναν εαυτό ορατό και επίκαιρο.
Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.
