«Αν το θέλει ο Αλλάχ, θα δούμε αυτές τις εκλογές ως πύλη του επόμενου αιώνα της Τουρκίας, και θα μείνουν στην Ιστορία ως παρόμοιο σημείο καμπής» με την κατάκτηση, δήλωσε το βράδυ της Κυριακής.
Με την Τουρκία να γιορτάζει φέτος τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της, και μετά 20 χρόνια στην εξουσία, ο Ερντογάν αισθάνεται ότι η τύχη της χώρας ταυτίζεται με τη δική του φαντασίωση για επαναφορά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο μεγαλοπρεπέστατος ναός της Ανατολικής Χριστιανοσύνης είναι χρήσιμος ως σύμβολο σύγκρουσης δύο κόσμων, όπου η Αλωση του ενός είναι κατάκτηση του άλλου, επιτρέποντας στον Ερντογάν να φανεί κυρίαρχος και του παρελθόντος, και του παρόντος, και του μέλλοντος.
Η νομιμοποίηση που του παρέχουν οι εκλογές, όπως και η ανοχή, η δουλικότητα ή και ο θαυμασμός ξένων ηγετών, τον ενθαρρύνουν. Οι πέτρες, τα μάρμαρα, η απόκοσμη αρχιτεκτονική και οι εικόνες της Αγίας Σοφίας, όμως, δηλώνουν και κάτι άλλο, κάτι που ο Ερντογάν αδυνατεί να κατανοήσει: ότι η εμμονή του με την καταπάτηση αυτού του συμβόλου υπογραμμίζει και το πόσο φτωχό είναι το δικό του επίτευγμα –η μετατροπή του μουσείου σε τέμενος με μια διαταγή– δίπλα στον πολιτισμό που το δημιούργησε και τους πολεμιστές που το κατέκτησαν.
Ο Ερντογάν αισθάνεται ότι η τύχη της χώρας ταυτίζεται με τη φαντασίωσή του για επαναφορά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αποκαλώντας τις εκλογές (με το 52% που απέσπασε) σημείο καμπής ισάξιο της κατάκτησης της Πόλης, ο Ερντογάν δηλώνει ότι η πορεία της Τουρκίας τα τελευταία 100 χρόνια ήταν σε λάθος κατεύθυνση. Αυτός ονειρεύεται νέες κατακτήσεις και εδαφική επέκταση, και ολοένα μεγαλύτερη γεωστρατηγική επιρροή. Ο καιρός θα δείξει εάν εκτίμησε σωστά τις δικές του δυνάμεις και αυτές της χώρας του. Εάν αυτό είναι σημείο καμπής ή απλώς δρόμος προς τη δυστοπία.
Το αναμφισβήτητο σημείο καμπής, όμως, αφορά τη σχέση μεταξύ εξουσίας και πολίτη, τη σχέση μεταξύ ανεξάρτητων κρατών. Θα επικρατήσει η βία ή ο νόμος; Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε όλους τους μοχλούς της εξουσίας, όλους τους θεσμούς, τη βοήθεια ομοϊδεατών αυταρχικών ηγετών του εξωτερικού, και όλα τα κόλπα του λαϊκισμού και της μισαλλοδοξίας, για να επικρατήσει εναντίον των αντιπάλων του. Στη διχασμένη χώρα, το ισχυρότερο «συγκολλητικό» στοιχείο είναι ο ακραίος εθνικισμός.
Ο Ερντογάν, λοιπόν, έχει κάθε λόγο να συνεχίσει την καταπίεση εναντίον αντιπάλων στο εσωτερικό και την επιθετικότητα στο εξωτερικό. Μένει να δούμε πότε θα επικρατεί η μια τακτική, πότε η άλλη και πότε θα συνδυάζονται. Για μερικές δεκαετίες πιστέψαμε ότι η αρχή του νόμου είχε επικρατήσει εναντίον της ισχύος της βίας. Ο Ερντογάν –με τον μανδύα του εκλεγμένου, άρα του δημοκράτη– δείχνει ότι η διαμάχη συνεχίζεται και το αποτέλεσμα δεν είναι δεδομένο.
