Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η ρευστότητα αυτή θα μπορούσε να επιστρέψει σχετικά άμεσα στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, αν και αυτό θα απαιτούσε την περεταίρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος και του αισθήματος εμπιστοσύνης των καταθετών για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, αναφέρει η μελέτη. Τη συγγραφή της έκθεσης επιμελούνται οι οικονομολόγοι της Τράπεζας Πλάτων Μονοκρούσος, Ιωάννης Γκιώνης, Στυλιανός Γώγος, 'Αννα Δημητριάδου, Παρασκευή Πετροπούλου, και Θεόδωρος Σταματίου.
Κάποια από τα κυριότερα σημεία της μελέτης συνοψίζονται στα ακόλουθα:
- Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα (μη-χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά) παρουσίασαν τάσεις σταθεροποίησης μετά την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Ποιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος οι καταθέσεις τον Ιούνιο του 2016 αυξήθηκαν κατά περίπου 1 δισ. ευρώ (+0,9%) σε μηνιαία βάση και κατά 1,9 δισ. (+1,6%) σε σχέση με τον Ιούλιο του 2015 (τον πρώτο μήνα εφαρμογής των περιορισμών). Επιπροσθέτως, υπολογίζεται ότι χαρτονομίσματα συνολικής αξίας 4 δισ. ευρώ περίπου έχουν επιστρέψει στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα τους τελευταίους 12 μήνες.
- Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, η συνολική υπερβάλλουσα ρευστότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων που παραμένει εκτός τραπεζικού συστήματος (δηλαδή «κάτω από τα στρώματα») ανέρχεται σε 15-20 δισ. ευρώ. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, η ρευστότητα αυτή θα μπορούσε να επιστέψει σχετικά άμεσα στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα αν και αυτό θα απαιτούσε την περεταίρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος και του αισθήματος εμπιστοσύνης των καταθετών για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
- Οι συναλλακτικές συνήθειες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων μεταβλήθηκαν σημαντικά μετά την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Όπως επιβεβαιώνεται και από τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, η χρήση πλαστικού χρήματος (κυρίως χρεωστικών καρτών) ενισχύεται έναντι της χρήσης φυσικού χρήματος.
- Το νέο υπόδειγμα συναλλαγών αναμένεται ότι θα έχει ευεργετικές επιδράσεις μεσοπρόθεσμα σε ότι αφορά στη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα των συναλλαγών αλλά και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
- Ανεπίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι εγχώριες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον εξωτερικό τομέα της οικονομίας επέδειξαν σημαντική προσαρμοστικότητα στο δυσχερέστερο περιβάλλον των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Παρ' όλα αυτά η ύπαρξη των περιορισμών συνεπάγεται σημαντικό κόστος για τις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες.
- Η πρόσφατη εμπειρία της Κύπρου, της πρώτης οικονομίας στην ΟΝΕ που εισήγαγε περιορισμούς στην κίνηση των κεφαλαίων το Μάρτιο του 2013 (και τους απέσυρε εξολοκλήρου μετά από μόλις δύο χρόνια), θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό για την Ελλάδα.
- Κατά κύριο λόγο, η επιτυχία της Κύπρου οφείλεται στο μεγάλο βαθμό ιδιοκτησίας του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής από τις εγχώριες αρχές και την υποστήριξή του από ευρύ φάσμα πολιτικών δυνάμεων. Μπορεί, επίσης, να αποδοθεί στην υψηλή ποιότητα του θεσμικού της πλαισίου καθώς και την επάρκεια της δημόσιας διοίκησης σε ότι αφορά την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.
- Η εξέλιξη της οικονομίας της Κύπρου μετά την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων υπερέβη τις αρχικές εκτιμήσεις των αναλυτών και των θεσμών. Η απότομη απώλεια πλούτου από το bail-in δεν επέδρασε τόσο αρνητικά στην εσωτερική κατανάλωση όσο αρχικά προβλεπόταν καθώς το σχετικό κόστος επιμερίστηκε κυρίως σε ξένους καταθέτες, οι οποίοι παρά τις απώλειες που υπέστησαν, δεν εγκατέλειψαν το νησί. Επιπρόσθετα, οικονομικοί κλάδοι που αποτελούν την ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας όπως ο τουρισμός και οι επαγγελματικές υπηρεσίες δεν υπέστησαν ανεπανόρθωτα πλήγματα από την τραπεζική κρίση, εξακολουθώντας να την στηρίζουν.
- Σε σχέση με την αντίστοιχη εμπειρία στην Ελλάδα οι αρχικές μακροοικονομικές ανισορροπίες της Κυπριακής οικονομίας, πέραν του τραπεζικού κλάδου, δεν ήταν τόσο σημαντικές.
- Η Ελλάδα είναι αναγκαίο να αυξήσει το βαθμό ιδιοκτησίας του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, να επιταχύνει την εφαρμογή των διαθρωτικών μεταρρυθμίσεων και να επικοινωνήσει αποτελεσματικότερα στον πληθυσμό την αναγκαιότητα της απαιτούμενης προσαρμογής.
- Η εμπειρία της Κύπρου δείχνει ότι ένα σχέδιο δράσης - σαν και αυτό που συντάχθηκε σε συνεργασία με τους θεσμούς στα αρχικά στάδια του προγράμματος προσαρμογής- και που εμπεριείχε όλα τα απαραίτητα ορόσημα και πολιτικές που θα οδηγούσαν στην πλήρη άρση των κεφαλαιακών περιορισμών, θα μπορούσε να βοηθήσει στην ταχύτερη βελτίωση των προσδοκιών των καταθετών και να αποτελέσει χρήσιμο οδηγό διαμόρφωσης οικονομικής πολιτικής από τους ιθύνοντες φορείς. Ένας τέτοιος οδικός χάρτης φαίνεται να απουσιάζει σήμερα από την Ελλάδα.
Συμπερασματικά, εκτιμάται στην μελέτη, η χρονική διάρκεια της διαδικασίας σταδιακής άρσης των υφιστάμενων περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων της Ελλάδας θα εξαρτηθεί κυρίως από την επιτυχή ολοκλήρωση των επόμενων αξιολογήσεων του 3ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, που με τη σειρά της θα έχει θετικές συνέπειες σε ότι αφορά στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και της σταθερότητας του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, την ομαλή αποδέσμευση των επόμενων δόσεων του προγράμματος καθώς και την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους (σε μεσο-μακροπρόθεσμη βάση). Επίσης, από τη βελτίωση του οικονομικού κλίματος.
Νέο πόθεν έσχες - Θα δηλώνονται τα πάντα: Λεφτά στο στρώμα, τιμαλφή, ακίνητα
Το σύστημα «Πόθeν», μπαίνει σε εφαρμογή από 1η Οκτωβρίου και θα αφορά εκατοντάδες χιλιάδες υπόχρεους σε δήλωση πόθεν έσχες (βουλευτές, γιατροί, δημόσιοι υπάλληλοι, αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, δημοσιογράφοι κ.α).
Η υποβολή, που θα γίνεται πλήρως ηλεκτρονικά, με στόχο «λιγότερη γραφειοκρατία- αποτελεσματικότερος έλεγχος» στην ιστοσελίδα www.pothen.gr, και η μεγαλύτερη έκπληξη που περιμένει τους εν λόγο φορολογούμενους είναι η υποχρεωτική δήλωση των χρημάτων εκτός τραπεζικού συστήματος, εντός θυρίδων, χρημάτων στο στρώμα ή θαμμένα στον κήπο, εφόσον αυτά υπερβαίνουν τα 15.000 ευρώ.
Τα μέχρι σήμερα δεδομένα, όπως περιγράφονται σε προγενέστερη απόφαση των συναρμοδίων υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών δεν χωρούν παρερμηνείες: «με τη Δήλωση Περιουσιακής Κατάστασης δηλώνονται τα φυλασσόμενα εκτός πιστωτικών ιδρυμάτων ή εντός θυρίδων και ιδίως μετρητά, τιμαλφή, πολύτιμα είδη, πολύτιμα μέταλλα, πολύτιμοι λίθοι, όταν το μεν συνολικό ποσό των μετρητών υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ, η δε συνολική αξία των λοιπών υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ. Τα προαναφερόμενα ποσά αφορούν αθροιστικά υπόχρεο, σύζυγο και ανήλικα τέκνα».
Αν και το σύστημα είναι έτοιμο η υποβολή των δηλώσεων θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο. Το σύστημα θα μείνει ανοιχτό έως τις 31 Δεκεμβρίου, όπως ορίζει τροπολογία του υπουργείου Δικαιοσύνης η οποία ψηφίστηκε προ ημερών στη Βουλή.
Η είσοδος στην ηλεκτρονική εφαρμογή θα γίνεται με τους κωδικούς του φορολογούμενου στο Taxisnet. Κατά την πρώτη υποβολή της δήλωσης, θα καταγράφονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία ενώ τα επόμενα έτη, θα δηλώνονται μόνο οι μεταβολές.
Κατά την υποβολή, τα βασικά στοιχεία του υπόχρεου, δηλαδή ο ΑΦΜ , το επώνυμο, το όνομα και το πατρώνυμο εμφανίζονται όπως τηρούνται στο φορολογικό μητρώο. Σε περίπτωση ανακρίβειας αυτών, απαιτείται πριν από την υποβολή της δήλωσης, η διόρθωση των ανακριβών στοιχείων στο φορολογικό μητρώο.
Τα δεδομένα τα οποία αφορούν στα δηλωθέντα εισοδήματα και αυτά που αφορούν στα ακίνητα του φορολογούμενου, μπορούν να αντληθούν από τον ίδιο τον φορολογούμενο από τις φορολογικές του δηλώσεις και το Ε9, ή εναλλακτικά ο υπόχρεος σε δήλωση πόθεν έσχες μπορεί να αποδεχθεί μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής υποβολής της δήλωσης περιουσιακής κατάστασης την απευθείας άντληση των δηλώσεων αυτών από το taxis.
Οι υπόχρεοι σε δήλωση πόθεν έσχες θα κληθούν να συμπληρώσουν 14 διαφορετικούς πίνακες καταγράφοντας κάθε είδους εισόδημα του προηγουμένου έτους, μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια , παράγωγα χρηματοοικονομικών προϊόντων, καταθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας, θυρίδες, μετρητά εκτός τραπεζών και τιμαλφή, ακίνητα, οχήματα, πλωτά και εναέρια μέσα, συμμετοχές σε κάθε είδους επιχείρηση και βέβαια όλα τα προσωπικά τους δεδομένα. Πίνακες «φωτιά» μπορούν να θεωρηθούν οι πίνακες 7 ,8 και 9 στους οποίους θα πρέπει να συμπληρωθούν, μετρητά στο στρώμα αλλά και καταθέσεις εντός και εκτός Ελλάδας, τιμαλφή και περιεχόμενα θυρίδων.
Ο πίνακας 7, αφορά τις θυρίδες σε τράπεζες, ταμιευτήρια και άλλα ημεδαπά ή αλλοδαπά ιδρύματα. Δηλώνονται δικαιούχος και συνδικαιούχοι, το περιεχόμενο ή η μεταβολή, το ίδρυμα που φιλοξενεί τη θυρίδα, η χώρα και το έτος μίσθωσης της θυρίδας.
Στον πίνακα 8 ακολουθεί η αποτύπωση των μετρητών τα οποία φυλάσσονται εκτός πιστωτικών ιδρυμάτων ή εντός θυρίδων καθώς και τα τιμαλφή, πολύτιμα είδη, πολύτιμα μέταλλα και πολύτιμοι λίθοι. Το σκανάρισμα περιλαμβάνει το όνομα του ιδιοκτήτη ( ο υπόχρεος, σύζυγος ή τέκνα), κατάσταση ή μεταβολή ( την πρώτη φορά τι είναι και στη συνέχεια τι άλλαξε), το είδος, η ποσότητα, η μονάδα μέτρησης, η αξία κτήσης και η αξία πώλησης, το νόμισμα , ο τρόπος κτήσης, οι πηγές προέλευσης των χρημάτων και το ποσό για κάθε πηγή προέλευσης των χρημάτων.
Από κόσκινο, περνούν στον πίνακα 9 και οι καταθέσεις σε τράπεζες και ταμιευτήρια του εσωτερικού και του εξωτερικού με δεκατρείς διαφορετικές στήλες στις οποίες ο υπόχρεος καλείται να συμπληρώσει τον δικαιούχο, το είδος του λογαριασμού, τους δικαιούχους, σε άλλη στήλη αριθμητικά το πλήθος των δικαιούχων, το IBAN και τα τέσσερα τελευταία ψηφία της προθεσμιακής κατάθεσης, τη χώρα, το υπόλοιπο του λογαριασμού, την ημερομηνία του υπολοίπου (31 Δεκεμβρίου ή «αρχική δήλωση), το νόμισμα, τις πηγές προέλευσης των χρημάτων , το ποσό για κάθε πηγή προέλευσης
Αναλυτικά στους 14 πίνακες οι υπόχρεοι θα πρέπει να συμπληρώσουν:
1. Στοιχεία υπόχρεου ( ΑΦΜ , Δ.Ο.Υ, ΑΜΚΑ, ΑΔΤ, επώνυμο, όνομα, όνομα πατρός, μητρός, ημερομηνία γέννησης, επάγγελμα , φορέας, ιδιότητες με τις οποίες υποβάλλεται η δήλωση, κλάδος, βαθμός , καθήκοντα υπόχρεου, ημερομηνία διορισμού, ημερομηνία απόκτησης ιδιότητας, ημερομηνία απώλειας ιδιότητας, διευθύνσεις, τηλέφωνα, κατοχή περιουσίας στο εξωτερικό).
2. Οικογενειακή κατάσταση ( σύζυγος , ΑΦΜ , ΑΜΚΑ, ΑΔΤ συζύγου, ονοματεπώνυμο, επάγγελμα, διεύθυνση συζύγου)
3. Στοιχεία ανήλικων τέκνων ( ΑΜΚΑ, ΑΦΜ, επώνυμο, όνομα, ημερομηνία γέννησης)
4. Στοιχεία οικείων ( παππούδες, γιαγιάδες, ενήλικα τέκνα, θετά τέκνα, γονέας, θετός γονέας, αδέλφια)
5. Έσοδα από κάθε πηγή που αποκτήθηκαν κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος ( ποιος τα εισέπραξε, το είδος του εσόδου, το νόμισμα, το συνολικό ποσό)
6. Μετοχές ημεδαπών και αλλοδαπών εταιρειών, ομόλογα και κάθε είδους ομολογίες, αμοιβαία κεφάλαια, παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα καθώς και οποιοδήποτε χρηματοοικονομικό προϊόν τράπεζας, ασφαλιστικής εταρείας ή οποιουδήποτε άλλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος .
7. Θυρίδες σε τράπεζες , ταμιευτήρια και άλλα ημεδαπά ή αλλοδαπά ιδρύματα
8. Φυλασσόμενα εκτός πιστωτικών ιδρυμάτων ή εντός θυρίδων μετρητά, τιμαλφή, πολύτιμα είδη , πολύτιμα μέταλλα, πολύτιμοι λίθοι
9. Καταθέσεις σε τράπεζες, ταμιευτήρια και άλλα ημεδαπά ή αλλοδαπά πιστωτικά ιδρύματα
10. Ακίνητα- περιουσιακά στοιχεία και εμπράγματα δικαιώματα σε αυτά
11. Κάθε χρήσης οχήματα
12. Πλωτά μέσα
13. Εναέρια μέσα
14. Συμμετοχές σε κάθε είδους επιχείρηση/ νομική οντότητα