Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, παράλληλα με τις συγκρούσεις στο έδαφος διεξάγεται ένας νέος τύπος αερομαχίας στον ουρανό, μεταξύ μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Τον Οκτώβριο κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βίντεο που έδειχνε ένα ουκρανικό drone να εμβολίζει ένα ρωσικό και να το καταρρίπτει. Ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη αερομαχία μεταξύ μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Έκτοτε, οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν μοιραστεί περισσότερα βίντεο με επιθέσεις drone εναντίον drone. Ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη επιτίθενται επίσης σε ουκρανικά, αν και οι πληροφορίες σχετικά με αυτά τα χτυπήματα είναι λιγότερες.
Πώς διεξάγονται οι αερομαχίες μεταξύ drone και τι αντίκτυπο μπορεί να έχουν;
Τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία χρησιμοποιούν ευρέως μη επανδρωμένα αεροσκάφη για τη συλλογή πληροφοριών, την αναγνώριση και την καθοδήγηση των χερσαίων δυνάμεων του πυροβολικού.
Η Ρωσία έχει καταφέρει επανειλημμένα πλήγματα στο δίκτυο ηλεκτροδότησης της Ουκρανίας, χρησιμοποιώντας drone «καμικάζι» τύπου Shahed-136 που έχει προμηθευτεί από το Ιράν. Αλλά τα μεγάλα στρατιωτικά drones είναι πολύ λιγότερα από τα σμήνη πιο φθηνών μοντέλων, όπως είναι τα τηλεκατευθυνόμενα τετρακόπτερα, που μετατρέπονται σε αυτοσχέδια βομβαρδιστικά.
Η κατάρριψη εχθρικών drone είναι κρίσιμη, αλλά μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη. Τα κιτ για την παρεμβολή των σημάτων (που διακόπτουν την επικοινωνία μεταξύ χειριστή και του μη επανδρωμένου αεροσκάφους) είναι περιορισμένα και η στρατηγική αυτή συχνά δεν εφαρμόζεται, προκειμένου να επιτρέψει την πλοήγηση φιλικών drone στον ίδιο εναέριο χώρο.
Πηγή Associated Press
Tα μικρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι δύσκολο να εντοπιστούν και δυσκολότερο να καταρριφθούν. Η κατάρριψή τους αποδεικνύεται επίσης δαπανηρή, αφού ένας μόνο πύραυλος από ένα σύστημα αεράμυνας Patriot ή Nasams μπορεί να κοστίσει 1 εκατομμύριο δολάρια ή και περισσότερο. Οι αερομαχίες με drones παρέχουν έναν εναλλακτικό τρόπο επίθεσης που κοστίζει «μόνο» μερικές χιλιάδες δολάρια κάθε φορά.
Οι πρώτες επιθέσεις των Ουκρανών εναντίον ρωσικών drone, γίνονταν «χειροκίνητα», από χειριστές που έλεγχαν εξ αποστάσεως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, «κυνηγώντας» τα εχθρικά για να τα χτυπήσουν με κάθε δυνατό τρόπο.
Τώρα όμως οι Ουκρανοί έχουν βελτιστοποιήσει την τεχνική τους: τα drone έχουν ρότορες στο πάνω μέρος και οι κάμερές τους είναι στραμμένες προς τα κάτω. Με μια βουτιά από ψηλά, τα επιτιθέμενα drone εκμεταλλεύονται τα «τυφλά σημεία», αιφνιδιάζοντας τον εχθρό. Ένα χτύπημα στον ρότορα συνήθως σπάει τουλάχιστον ένα πτερύγιο, και στέλνει το μη επανδρωμένο σκάφος στο έδαφος, αφήνοντας το επιτιθέμενο τετρακόπτερο σχεδόν άθικτο.
Ωστόσο, οι αντιμαχόμενες πλευρές ορισμένες φορές πειραματίζονται και με πιο πρωτότυπες προσεγγίσεις: ένα βίντεο που κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 2 Δεκεμβρίου δείχνει ένα ρωσικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος να ρίχνει μια χειροβομβίδα σε ένα ουκρανικό. Η χειροβομβίδα δεν εκρήγνυται, αλλά σπάει ένα πτερύγιο του ρότορα και καταρρίπτει τον στόχο.
Οι αερομαχίες drone στην Ουκρανία ήταν μέχρι στιγμής «αυτοσχέδιες», αλλά αυτή η μέθοδος επίθεσης είναι αποτελεσματική μόνο εναντίον μικρών μη επανδρωμένων αεροσκαφών: τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την κατάρριψη εχθρικών drone πετούν συνήθως με ταχύτητα 72 χλμ/ώρα και ζυγίζουν λιγότερο από ένα κιλό, γεγονός που τα καθιστά πολύ αργά για να «προλάβουν» μεγάλα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, και πολύ ελαφριά για να τους προκαλέσουν ουσιαστική ζημιά.
Επίθεση από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης
Όμως οι ουκρανικές δυνάμεις θα έχουν σύντομα ένα ειδικά σχεδιασμένο σύστημα που μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη ζημιά. Η Marss, μια νεοσύστατη αμυντική εταιρεία με έδρα το Μονακό, στέλνει drone που μάχονται σε σμήνη, καθοδηγούμενα από δίκτυα αισθητήρων που ανιχνεύουν τα εχθρικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης, τα drone της Marss εντοπίζουν, παρακολουθούν και επιτίθενται σε κινούμενους στόχους χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Έχουν μέγιστη ταχύτητα 270 χλμ/ώρα και είναι αρκετά ανθεκτικά ώστε να επιβιώνουν από τις εναέριες συγκρούσεις με μικρά drones. Μπορούν επίσης να αναμετρηθούν και με μεγαλύτερους στόχους, όπως το μη επανδρωμένο αεροσκάφος Shahed-136, αν και πιθανότατα θα καταστραφούν κατά τις επιθέσεις αυτές. Η τιμή τους δεν είναι γνωστή, αλλά είναι σχεδόν σίγουρό πως είναι πολύ φθηνότερα από έναν πύραυλο, σημειώνει ο Economist.
Η Ουκρανία και η Ρωσία δεν είναι οι μόνες χώρες που θέλουν και αναζητούν αυτή την τεχνολογία. Η Anduril, μια αμερικανική startup, κατασκευάζει ένα drone αναχαίτισης μη επανδρωμένων αεροσκαφών, που είναι παρόμοιο με το μοντέλο της Marss. Τον Ιανουάριο του 2022 η εταιρεία υπέγραψε συμβόλαιο αξίας 1 δισ. δολαρίων με τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις.
Τα σμήνη των μη επανδρωμένων αεροσκαφών αναχαίτισης μπορεί να αποδειχθούν μία καλή απάντηση στις μαζικές επιθέσεις από drone, όπως αυτές που εξαπέλυσε η Ρωσία στο δίκτυο ηλεκτροδότησης της Ουκρανίας. «Στις αερομαχίες του μέλλοντος οι άνθρωποι θα μπορούσαν να περιοριστούν στο ρόλο του παρατηρητή», καταλήγει ο Economist.