Τόσο για την περίοδο της μεγάλης κρίσης, όσο και τη μετέπειτα περίοδο του Covid, κάποια από τα ιδιωτικά σχολεία φαίνεται ότι επιχείρησαν να παγώσουν τα δίδακτρά τους ή να γίνουν αρκετά ελαστικά στην καταβολή των δόσεων. Πλέον, δείχνουν να αυξάνουν τις τιμές τους λόγω της ζήτησης που κατακόρυφα ανεβαίνει.
Το μεγάλο ζήτημα, ωστόσο, με το συνολικό κόστος της φοίτησης των παιδιών στα ιδιωτικά σχολεία είναι πως τα βασικά δίδακτρα δεν καλύπτουν όλες τις υπηρεσίες που παρέχονται, κάποιες από τις οποίες είναι κατά κάποιον τρόπο αναπόφευκτες. Συνεπώς, στα δίδακτρα που βλέπει κανείς στις λίστες καλό είναι να προσθέτει ένα 10-20% για έξτρα έξοδα.
Σύμφωνα με τον επίσημο κατάλογο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, τη σχολική χρονιά 2023-2024 θα λειτουργήσουν στη χώρα μας 876 ιδιωτικά νηπιαγωγεία, 159 δημοτικά, 93 γυμνάσια και 87 λύκεια. Επιπλέον υπάρχουν 28 ξένα σχολεία, τα οποία ακολουθούν είτε ελληνικό, είτε μεικτό, είτε ξένο πρόγραμμα σπουδών -συνήθως αγγλικό ή γαλλικό. Σε πολλές περιπτώσεις φυσικά μιλάμε για ολοκληρωμένες, ενιαίες σχολικές μονάδες, που ξεκινούν από το νηπιαγωγείο (ή και τον παιδικό σταθμό) και φτάνουν μέχρι το λύκειο.
Η πυραμιδοειδής δομή του συνολικού αριθμού των ιδιωτικών σχολείων σε σχέση με τη βαθμίδα εκπαίδευσης δεν είναι παράλογη. Η ανάγκη ξεκινάει ήδη από τις βαθμίδες της προσχολικής αγωγής και δη των βρεφικών και παιδικών σταθμών, όπου καθώς δεν είναι υποχρεωτικοί, δεν υπόκεινται στο Υπουργείο Παιδείας και οι δημόσιες δομές δεν επαρκούν ούτε στο ελάχιστο. Πολλοί παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί επιλέγουν να επενδύσουν και στις δύο τάξεις προνηπίου και νηπιαγωγείου στη δομή τους, διατηρώντας το πελατολόγιό τους για λίγο ακόμη.
Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ "Η Ελλάς με αριθμούς Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2021", από το σύνολο των 1.340.463 μαθητών, οι 78.435 φοιτούν σε μία από τις 994 ιδιωτικές σχολικές μονάδες, έναντι των 13.201 δημόσιων εκπαιδευτικών δομών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Παρά όμως το σχετικά χαμηλό ποσοστό των μαθητών που επιλέγουν την ιδιωτική εκπαίδευση (περίπου 5-6%), υπάρχει περιθώριο ανάπτυξης, με τα ποσοστά να αυξάνονται σταθερά την τελευταία 5ετία και κυρίως από την πανδημία και μετά.
Η δωρεάν παιδεία είναι σαφέστατα ένα δημόσιο αγαθό, όμως και η ελευθερία επιλογής κάθε οικογένειας ως προς την εκπαίδευση που θα δώσει στα παιδιά της, είναι θεμέλιο μίας ελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας. Πόσο κοστίζει όμως αυτή η ελευθερία; Είναι σαφές πως δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ένα ενιαίο κοστολόγιο, αλλά μπορούμε να δούμε μερικές ενδεικτικές τιμές.
Ετήσια δίδακτρα
Ενα από τα παλαιότερα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Αθήνας είναι η "Σχολή Μωραΐτη" -μάλιστα είναι από τα πρώτα σχολεία της χώρας που εντάχθηκε στο πρόγραμμα International Baccalaureate, δίνοντας τη δυνατότητα για διεθνές απολυτήριο λυκείου – βασικού κριτήριο για γονείς που επιλέγουν ένα ιδιωτικό σχολείο ειδικά για τις τελευταίες τάξεις του λυκείου. Τα ετήσια δίδακτρα ξεκινούν από €9.100 για το Δημοτικό και φτάνουν στα €10.250 για το Λύκειο και στα €13.795 για τις δύο τελευταίες τάξεις του προγράμματος IB, συν το κόστος του σχολικού λεωφορείου από €910 έως και €1.900.
Αντίστοιχα ποσά συναντάμε και σε ακόμα ένα γνωστό εκπαιδευτήριο των Β. Προαστίων, τη Σχολή Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, με ετήσιο κόστος από €5.980 έως €7.980, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς των μαθητών με σχολικό λεωφορείο, αλλά και στη Σχολή Χιλ στην Πλάκα ή το δημοφιλές Anatolia College της Θεσσαλονίκης.
Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1836 για να καλύψει ένα κενό στην εκπαιδευτική πραγματικότητα τού νεοσύστατου ελληνικού κράτους, την έλλειψη σχολείων θηλέων, δημιουργώντας τα Αρσάκεια-Τοσίτσεια Σχολεία. Δεν είμαστε σε θέση φυσικά να γνωρίζουμε τι κόστιζε τότε, όμως σύμφωνα με τον πίνακα διδάκτρων για την επερχόμενη σχολική χρονιά στην Αθήνα ξεκινούν από €5.090 έως και €6.920, με προκαταβολή περίπου το ¼ του συνόλου και το υπόλοιπο ποσό να καταβάλλεται σε 8 σχεδόν ισόποσες δόσεις σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα.
Αναφέρονται επίσης επιπλέον κόστη όπως η Συνδρομή Σχολικού Ταμείου (€40 εφάπαξ), και τα κόμιστρα του σχολικού λεωφορείου όπου αναλόγως τη ζώνη διαδρομής ξεκινούν από €620 και φτάνουν τα €1.650 ετησίως. Για το αντίστοιχο σχολείο της Θεσσαλονίκης, τα δίδακτρα ξεκινούν από €3.600 στην πρώτη βαθμίδα του προνηπίου και φτάνουν μέχρι τα €5.345 στις τάξεις του Γυμνασίου. Στην πραγματικότητα όμως το κόστος είναι ακόμα μεγαλύτερο, καθώς τα μεγάλα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια καλούν τους γονείς να κάνουν φιλανθρωπικές δωρεές, υπάρχει κόστος βιβλίων αλλά και "έξοδα παράστασης" με σχολική στολή, ή συγκεκριμένη ενδυμασία ανά περίσταση όπως γιορτή αποφοίτησης κ.λπ.
Οσο για το τι αγοράζεις με αυτό το ποσό; Σίγουρα πιο σύγχρονες, καθαρές εγκαταστάσεις, χωρίς φθορές και βανδαλισμούς, άρτια εξοπλισμένες με υλικοτεχνική υποδομή για όλα τα μαθήματα. Αθλητικές εγκαταστάσεις, αίθουσες πληροφορικής, εικαστικών, ξένες γλώσσες, ωδείο και επιπλέον υποστήριξη των μαθητών στα μαθησιακά τους καθήκοντα, συν την υπόσχεση ότι δεν θα χρειαστούν επιπλέον κόστη φροντιστηρίων, κάτι που όμως είναι αμφισβητήσιμο από αρκετούς γονείς. Και φυσικά, υπάρχει η κοινή πεποίθηση ότι σε ένα ιδιωτικό σχολείο, η παρέμβαση στα κακώς κείμενα (σχολικός εκφοβισμός, επιθετική / παραβατική συμπεριφορά) είναι πολύ πιο εύκολη σε σχέση με τη γραφειοκρατία του δημόσιου σχολείου. Η πραγματικότητα βεβαίως είναι πολλές φορές διαφορετική.