Κύρια ουσιώδης διαφορά με την προηγούμενη μακρά περίοδο είναι ότι γίνεται πλέον ορατή η πραγματική γερμανική πολιτική, που μέχρι τώρα ήταν με προσοχή καλυμμένη πίσω και κάτω από την ψευδεπίγραφη βάπτισή της ως δήθεν «ευρωπαϊκή». Ομως, είναι η ίδια πολιτική, που απλώς δεν φαινόταν. Κρυβόταν με επιτυχία, αλλά ήταν αυτή. Βέβαια, η διαφορά δεν περιορίζεται σε αυτό αλλά (και αυτή είναι η σημαντική και εξαιρετικά δυσμενής διάσταση από το «νέο»), αποκτά πλέον και ρόλο όπως τον επιδιώκει. Χωρίς περιστροφές, ενδοιασμούς, ισορροπίες. Το γιατί, είναι προφανές: αφού έρχεται πλέον στο προσκήνιο και μάλιστα με έντονη την επιδοκιμασία της γερμανικής κοινής γνώμης, τι να τη σταματήσει; Απολύτως τίποτε.
Τα πέντε ορόσημα που σηματοδοτούν το πέρασμα από τη δήθεν «ευρωπαϊκή» στην αμιγώς και ξεκάθαρα εθνικιστική Γερμανία που τώρα έρχεται στην επιφάνεια, είναι ετεροβαρούς σημασίας σε ουσία, αλλά συμβολικά όλα έχουν περιεχόμενο: Τα δύο λιγότερο σημαντικά είναι ο θάνατος του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και η ραγδαία καθολική αποδόμηση της υστεροφημίας της πάλαι ποτέ υποτιθέμενης «σοφής ευρωπαίας» Ανγκελα Μέρκελ. Αποδόμηση περιλαμβάνουσα μέχρι και σχεδόν πλήρη απομόνωσή της ακόμα και από το ίδιο της το κόμμα που έχει ήδη αποστασιοποιηθεί από εκείνη και την πολιτική κληρονομιά της.
Τα τρία ουσιώδη όμως που αλλάζουν ριζικά την πορεία των πραγμάτων είναι άλλα: το ένα είναι ασφαλώς ο πόλεμος στην Ουκρανία και μέσα από αυτόν η συνειδητοποίηση της ζημιάς που έκανε η Γερμανία στην Ευρώπη συνολικά με το διπλό παιχνίδι της με τη Μόσχα για λόγους οικονομικούς, επίσης εθνικιστικούς, μα όχι μόνον. Το δεύτερο, επακόλουθο εν πολλοίς του πρώτου, είναι η οικονομική δυσπραγία και οι επιπτώσεις της στη λειτουργία του κράτους και στη ζωή των Γερμανών, ειδικά δε συνδυαζόμενη με τα προβλήματα που εγείρει η μετανάστευση. Και το τρίτο, που συγκεφαλαιώνει όλα τα παραπάνω και ορισμένα ακόμα, είναι το ορόσημο που προκύπτει τελικά ως άθροισμα και ως πολιτικό αποτέλεσμα και, εντέλει, ως αυτό που παράγει και εκφράζει τη νέα εποχή: είναι η ραγδαία άνοδος της Ακροδεξιάς σε ολόκληρη τη χώρα που κινείται σε επίπεδα πρωτοφανή από τον Μεσοπόλεμο και που η ισχύς της μεγαλώνει ημέρα με την ημέρα, με τρόπο που είναι πλέον πολύ πιθανό σχηματισμός της επόμενης ομοσπονδιακής κυβέρνησης να είναι πλέον αδύνατος χωρίς τη συμμετοχή της.
Τα πέντε αυτά ορόσημα συναπαρτίζουν, τόσο σε συμβολικό όσο και σε πραγματικό επίπεδο, το σύνορο ανάμεσα στο χθες και το σκοτεινό αύριο της Γερμανίας. Και κάνουν ακριβώς το ίδιο και για την Ευρώπη, καθώς η δεύτερη είναι πλέον εδώ και χρόνια παρακολούθημα της πρώτης. Η υποτιθέμενη «ευρωπαϊκή» περίοδος Μέρκελ ασφαλώς και ουδέποτε υπήρξε τέτοια και αυτό το κατανόησαν επιτέλους πολλοί μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον φωτισμό των δεσμών Βερολίνου – Μόσχας, που όμως, μόνον κρυφοί δεν ήταν. Ηταν η περίοδος που η Μέρκελ αντί να θωρακίσει τη γνήσια ευρωπαϊκή συσσωμάτωση με τη Γερμανία ως κύριο ασφαλώς αλλά όχι ηγεμονικό μέλος της, φρόντισε, αντιθέτως, με κάθε τρόπο, να επιβάλλει την ισχύ του Βερολίνου ως τον απόλυτο κυρίαρχο επί πάντων.
Τώρα, η ισχύς αυτή, ετοιμάζεται να περάσει σε άλλη κατάσταση. Οχι αν, αλλά όταν αυτό συμβεί, θα καταστεί εντελώς ανεξέλεγκτη από κάθε αντίληψη τόσο περί Ευρώπης, όσο και της Ευρώπης. Αν όμως οι Γερμανοί εκτός από το να μετατρέψουν την Ενωση σε μία τεράστια προς όφελός τους αγορά είχαν αποδεχθεί να εμβαθύνουν και την πολιτική της διάσταση, τότε η εικόνα θα ήταν διαφορετική. Αλλά δεν το ήθελαν. Γι' αυτό και την έπνιξαν. Και πλέον είναι αργά. Οχι μόνον για τους ίδιους. Για όλους.