Το 2005 η Αττική Οδός διεκδίκησε 120,5 εκατ. ευρώ για διάφορα «παράλληλα έργα», 3,69 εκατ. ευρώ για πέντε πιστοποιήσεις έργων του 2004 και 913.000 ευρώ τόκους. Τελικώς το δικαστήριο έκρινε ότι το Δημόσιο πρέπει να καταβάλει 55,24 εκατ. ευρώ για τις εργασίες. Είναι ένας σταθμός στην μακρά, πλέον, αλυσίδα αντιθέσεων που έχει δημιουργηθεί.
Μια άγνωστη πτυχή των σχέσεων της Αττικής Οδού και του Δημοσίου φέρνει για πρώτη φορά στο φως η «Κ». Πρόκειται για τις έξι αποφάσεις του διαιτητικού δικαστηρίου, στο οποίο οδήγησε η Αττική Οδός τις οικονομικές και άλλες απαιτήσεις της από το 2001 έως σήμερα. Τι προκύπτει από αυτές;
Ότι έπειτα από 12 χρόνια «ησυχίας», η Αττική Οδός ξαφνικά «βομβάρδισε» από τα μέσα του 2017 έως τα μέσα του 2019 το Δημόσιο με απαιτήσεις, πολλές από τις οποίες ανάγονται στο 2005-2006. Ότι ακόμα και σήμερα, περισσότερα από 15 χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του αυτοκινητοδρόμου, εξακολουθούν να υπάρχουν θολά σημεία ως προς τις υποχρεώσεις της, τα οποία μεταφράζονται σε εκατομμύρια ευρώ. Ότι η επέκταση της σύμβασης παραχώρησης πέραν του 2024 έχει κατηγορηματικά αποκλειστεί εδώ και μία δεκαπενταετία.
Η παραπομπή θεμάτων σε διαιτητικό δικαστήριο είναι μια διαδικασία που προβλέπεται σε όλες τις συμβάσεις παραχώρησης για θέματα στα οποία είτε υπάρχει διαφωνία είτε δεν καλύπτονται από τη σύμβαση.
Όπως προκύπτει από τις έξι αποφάσεις τις οποίες έχει στη διάθεσή της η «Κ», η Αττική Οδός προσέφυγε σε διαιτησία τέσσερις φορές το διάστημα 2000-2005 (το έργο παραδόθηκε στην κυκλοφορία στις 24.6.2004). Στην τελευταία περίπτωση επιδίωξε, μεταξύ άλλων, την επέκταση κατά τρεις μήνες του ανώτατου ορίου της σύμβασης παραχώρησης.
Το αίτημα δεν έγινε δεκτό: «Η μέγιστη διάρκεια της περιόδου παραχώρησης είναι 23 χρόνια, μη επιτρεπόμενης της υπέρβασής της από τον ανάδοχο για οποιονδήποτε λόγο.
Είναι όμως ενδεχόμενη η παράτασή της λόγω παρατάσεων των προθεσμιών (σ.σ.: κατασκευής του έργου) του αναδόχου, που θα χορηγηθούν από τον κύριο του έργου», αναφέρει η διαιτητική απόφαση, επισημαίνοντας ότι τέτοιες παρατάσεις (της κατασκευαστικής περιόδου) ήδη δόθηκαν τρεις φορές, συνολικά κατά ένα χρόνο και επτά μήνες, έως τον Ιούλιο του 2024.
Επομένως, οποιαδήποτε επέκταση της σύμβασης όπως έχει κατά καιρούς συζητηθεί είναι αδύνατη, εκτός κι αν το Δημόσιο τροποποιήσει τη σύμβαση παραχώρησης (κάτι που δεν έχει λόγο να κάνει, αντιθέτως έχει λόγο να ανυπομονεί για την επιστροφή της «χρυσοτόκου όρνιθος» στο Δημόσιο).
Μετά ένα μεγάλο διάστημα «σιωπής», η Αττική Οδός επανήλθε τον Ιούλιο του 2017 ζητώντας τα απωλεσθέντα έσοδά της από τα διόδια, για τις περιπτώσεις που το Δημόσιο είχε δώσει εντολή να μην εισπράττονται. Το αξιοσημείωτο είναι ότι η Αττική Οδός έβαλε αίφνης στο τραπέζι τις διεκδικήσεις της από το 2006, προσφεύγοντας στη διαιτησία για πρώτη φορά έπειτα από 12 χρόνια.
Η περίοδος στην οποία η Αττική Οδός έφερε μετ' επιτάσεως το θέμα (μέχρι τότε περιοριζόταν σε οχλήσεις) συμπίπτει με την περίοδο κατά την οποία, σύμφωνα με τις δηλώσεις του τότε υπουργού Υποδομών Χρήστου Σπίρτζη, βρίσκονταν σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για τη διετή επέκταση της σύμβασης (με αντάλλαγμα την εκπόνηση μελετών για τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού και κάποια από τα έργα).
Η συζήτηση αυτή κατέληξε στις 18.1.2018 στην υπογραφή ενός μνημονίου συναντίληψης ανάμεσα στις δύο πλευρές, το οποίο παραμένει μέχρι σήμερα μυστικό.
Η «Κ» ζήτησε την άποψη της Αττικής Οδού σχετικά με την αιτία ετεροχρονισμένης υποβολής των αιτημάτων. «Η απόφαση λαμβάνεται έπειτα από αξιολόγηση μιας σειράς παραμέτρων, μεταξύ των οποίων και το ότι η Αττική Οδός επιδιώκει να επιλύει τα σχετικά θέματα πρωτίστως μέσω καλόπιστου διαλόγου με το ελληνικό Δημόσιο και σχετικής επίσημης αλληλογραφίας με τις αρμόδιες αρχές, εξαντλώντας όλα τα δυνατά χρονικά περιθώρια πριν καταφύγει σε μια λύση όπως αυτή της διαιτησίας», απαντά η εταιρεία.
Όμως, τελικά η «συμφωνία» Αττικής Οδού και υπουργού Υποδομών κατέρρευσε, καθώς οι διαπραγματεύσεις τραβούσαν για μήνες, αλλά δεν κατέληγαν πουθενά.
Τον Δεκέμβριο του 2018 η Αττική Οδός υπέβαλε μαζικά οχλήσεις προς το Δημόσιο, διεκδικώντας 28 εκατ. ευρώ για την κατασκευή ή / και συντήρηση διαφόρων έργων εκτός αντικειμένου της σύμβασης. Το Δημόσιο δεν απάντησε. Έτσι, στις 14 Ιουνίου 2019 η Αττική Οδός ανακοινώνει αυξήσεις στα διόδια σε δύο φάσεις και στις 28 του ίδιου μηνός υποβάλλει νέα αίτηση προσφυγής στη διαιτησία. Όπως και την προηγούμενη φορά, κάποια από τα αιτήματα ανάγονται έως και το 2005.
Ανεξάρτητα από το αν όλο αυτό οφειλόταν στη διάρρηξη των σχέσεών της με τον τότε υπουργό ή απλώς επρόκειτο για χρονική σύμπτωση, από την τελευταία απόφαση του διαιτητικού δικαστηρίου προκύπτει ένα άλλο σοβαρό ζήτημα για το Δημόσιο: με τον έναν ή τον άλλον τρόπο δεν φρόντιζε να ξεκαθαρίσει επί μία δεκαπενταετία τις αρμοδιότητες της Αττικής Οδού, τι πρέπει να πληρωθεί και τι να συντηρηθεί.
Όσο κι αν ακούγεται απίθανο, το Δημόσιο κατηγόρησε την Αττική Οδό ότι σε κάποια έργα ενήργησε αυτοβούλως, δηλαδή ότι τα κατασκεύασε όπως ήθελε και έφερε τον λογαριασμό στο κράτος. Επομένως, υπήρχε προφανής ολιγωρία από τις κρατικές υπηρεσίες που είναι υπεύθυνες για τον συμβατικό έλεγχο της Αττικής Οδού. Το ερώτημα είναι αν η ολιγωρία αυτή ήταν αποτέλεσμα πολιτικής επιλογής.
ΝΕΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΩ... ΚΟΡΩΝΟΙΟΥ
Και φθάνουμε στο σήμερα. Στις 14 Απριλίου η Αττική Οδός απέστειλε επιστολή (όχληση) στο υπουργείο Υποδομών για την οικονομική ζημία που της προκαλούν τα έκτακτα μέτρα για τον κορωνοϊό.
Υποστηρίζει ότι, λ.χ., τον Μάρτιο οι διελεύσεις μειώθηκαν κατά 40,5% (σε σχέση με το προηγούμενο έτος), ότι οι σταθμοί εξυπηρέτησης αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) υπολειτουργούν, ότι οι μη επείγουσες εργασίες συντήρησης έχουν αναβληθεί.
Ως αποτέλεσμα, «είναι πιθανό να βρεθεί σε μερική αδυναμία λειτουργίας και συντήρησης του έργου στο επίπεδο των συμβατικών προδιαγραφών» και επιφυλάσσεται παντός νομίμου δικαιώματός της...
Στα 28,21 εκατ. ο «λογαριασμός» έργων
Αν η Αττική Οδός δεν έχει επιτύχει στο τέλος της περιόδου παραχώρησης, στα μέσα του 2024, την απόδοση που προβλέπεται στη σύμβαση, τότε το Δημόσιο θα πρέπει να της καταβάλει τα 28,21 εκατ. ευρώ που διεκδικεί. Αυτό αποφάσισε τον Ιανουάριο του 2020 το διαιτητικό δικαστήριο για τις πιο πρόσφατες διεκδικήσεις της Αττικής Οδού, που αφορούν έργα που κατασκεύασε ή / και συντήρησε από το 2005 έως και το 2018. Η εταιρεία είχε ζητήσει την άμεση καταβολή των χρημάτων, υποστηρίζοντας ότι είναι αδύνατον να επιτύχει την απόδοση της σύμβασης έως το 2024. Το δε Δημόσιο υποστήριξε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ζήτησε, ούτε συναίνεσε στις εργασίες, ενώ τα περισσότερα ποσά έχουν παραγραφεί.