1.Ο Ερντογάν έχει πλέον στη διάθεσή του χρόνο έως το 2028 για να επανασχεδιάσει την Τουρκία όπως εκείνος νομίζει, χτίζοντας μια δημοκρατία την οποία φαντάζεται «πιο θρησκευτική, πιο αυταρχική και πιο προσανατολισμένη προς τον Κόλπο, τη Ρωσία και την Κίνα».
Αυτό επισημαίνει αναφερόμενη στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία η γαλλική εφημερίδα Le Monde, σημειώνοντας πως «μετά από είκοσι χρόνια στην εξουσία, τίποτα δεν φαίνεται να μπορεί να τσαλακώσει το χάρισμά του. Ούτε ο αχαλίνωτος αυταρχισμός του (200.000 δικαστικές έρευνες έχουν ξεκινήσει για προσβολές του προέδρου) ούτε ο πληθωρισμός (44% κατά μέσο όρο ετησίως) που πλήττει σκληρά τον πληθυσμό».
Η επανεκλογή του για τρίτη θητεία επιβεβαιώνει την ιδιότητά του ως «αβύθιστου προέδρου», που έχει κατακτήσει την τέχνη της ανάκαμψης, σημειώνει η γαλλική εφημερίδα, υπογραμμίζοντας πως «μέσα σε είκοσι χρόνια, τον έχουμε δει να ξεπερνά τα πάντα: πολιτικές κρίσεις, μαζικές διαμαρτυρίες, σκάνδαλα διαφθοράς, απόπειρες στρατιωτικού πραξικοπήματος και την εγκατάλειψη των πρώην συνοδοιπόρων του».
Κατά την γαλλική εφημερίδα, ο Ερντογάν είναι «ένας λαϊκιστής ηγέτης με ισχυρές αυταρχικές ρίζες, ο οποίος στα είκοσι χρόνια της βασιλείας του έχει ενισχύσει σημαντικά τον έλεγχό του στη χώρα».
«Αυτή η δύναμη είναι πολιτική και ψυχολογική αλλά και υλική, αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι 15 εκατομμύρια άνθρωποι -σε έναν συνολικό πληθυσμό 85 εκατομμυρίων- ζουν αποκλειστικά από την κοινωνική βοήθεια που διανέμεται από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), το "κρατικό κόμμα", μια υπερδομή που παίζει με την υποτέλεια και τις πελατειακές σχέσεις», σχολιάζει η γαλλική εφημερίδα.
Από την πλευρά της, η εφημερίδα Journal de Dimanche επισημαίνει πως παρά τις πολυάριθμες επικρίσεις για την κατάσταση της οικονομίας, αλλά και για τη διαχείριση του σεισμού που έπληξε την Τουρκία τον Φεβρουάριο, ο Ερντογάν συνεχίζει να ενσαρκώνει έναν παράγοντα «σταθερότητας» στην Τουρκία.
O Ζαν Μαρκού, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Γκρενόμπλ και ερευνητής στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών στην Κωνσταντινούπολη, επισημαίνει στην εφημερίδα την επιμονή του Τούρκου προέδρου, κατά την διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, στο «μεγαλείο της Τουρκίας», αναφέροντας ως επιχείρημα τον διπλωματικό ρόλο της χώρας «στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία, όπου οι μεσολαβητικές του προσπάθειες μεταξύ Κιέβου και Μόσχας του επέτρεψαν να τεθεί ξανά στο επίκεντρο του διπλωματικού παιχνιδιού.
2.Ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία, που οδήγησε σε νέα νίκη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σημαδεύτηκε από «μια όλο και περισσότερο εμπρηστική ρητορική» και «περιορισμούς» στην ελευθερία της έκφρασης, όπως εκτίμησε σε ανακοίνωση το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η ψηφοφορία «χαρακτηρίστηκε από μια όλο και περισσότερο εμπρηστική και μεροληπτική ρητορική στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου», ανέφερε η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΚΚΣΕ), που συμμετείχε μαζί με τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), σε αποστολή παρατηρητών στις εκλογές.
«Η μεροληψία των μέσων ενημέρωσης και οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης», εξάλλου, «δημιούργησαν συνθήκες άνισου ανταγωνισμού και συνέβαλαν στη δημιουργία αδικαιολόγητου πλεονεκτήματος» για τον Ερντογάν παρότι η ψηφοφορία «διεξήχθη ομαλά και έδωσε στους εκλογείς τη δυνατότητα να διαλέξουν ανάμεσα σε πραγματικά εναλλακτικές πολιτικές επιλογές», αναφέρει ακόμη η ΚΚΣΕ.
«Ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών όρισε σαφώς νικητή», εκτίμησε ο Γερμανός Φρανκ Σβάμπε, μέλος της αντιπροσωπείας της ΚΚΣΕ, σύμφωνα με την ανακοίνωση.
«Ωστόσο αυτός ο δεύτερος γύρος διεξήχθη επίσης σε ένα περιβάλλον το οποίο, από πολλές απόψεις, δεν προσφέρει τις συνθήκες για τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών», πρόσθεσε.
Κάλεσε την Άγκυρα να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και, κυρίως, να απελευθερώσει τον Οσμάν Καβαλά και τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, μαικήνα και στέλεχος του φιλοκουρδικού κόμματος HDP (Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών), αντίστοιχα, και αντιπάλους του Ερντογάν που βρίσκονται τώρα στη φυλακή.
Η αποστολή παρατηρητών για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών στην Τουρκία ανέπτυξε 232 παρατηρητές από 31 χώρες, σύμφωνα με την ΚΣΣΕ.
3. Χιλιάδες οι πολιτικοί κρατούμενοι υπό το αυταρχικό καθεστώς Ερντογάν
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο Ταγίπ Ερντογάν δεν έκανε καμία νύξη για αμνηστία
Δεκάδες χιλιάδες αντιφρονούντες, στρατιωτικοί, δικαστικοί, πανεπιστημιακοί ή καλλιτέχνες έχουν απολυθεί, φυλακιστεί ή αναγκαστεί σε εξορία επί ηγεσίας Ερντογάν στην Τουρκία.
Η καταστολή ξεκίνησε σε μεγάλη κλίμακα μετά τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας του Γκεζί, που ξεκίνησαν από την Κωνσταντινούπολη τον Μάιο 2013, και εντάθηκε δραματικά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο Ταγίπ Ερντογάν δεν έκανε καμία νύξη για αμνηστία.
Οσμάν Καβαλά και Γκεζί
Ο Οσμάν Καβαλά, 65 ετών, φιλάνθρωπος, βρίσκεται στη φυλακή από το 2017 καταδικασμένος σε ισόβια κάθειρξη.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έκρινε το 2019 ότι η σύλληψη του εκδότη και επιχειρηματία είχε στόχο τη φίμωσή του και την αποθάρρυνση και άλλων υπέρμαχων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εκλογές στην Τουρκία: Θα αλλάξει κάτι στα ελληνοτουρκικά η νίκη Ερντογάν;
Η καταδίκη του Οσμάν Καβαλά επικυρώθηκε σε δεύτερο βαθμό τον Δεκέμβριο του 2022. Καταδικάστηκε για «απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης» του Ερντογάν και για «χρηματοδότηση του κινήματος του Γκεζί», το οποίο εξαπλώθηκε στην Τουρκία.
Οι δικαστές διατήρησαν επίσης τις ποινές κάθειρξης 18 ετών, που απαγγέλθηκαν στο τέλος του Απριλίου, κατά επτά συγκατηγορουμένων του. Ανάμεσά τους, ο Ταϊφούν Καχραμάν, πολεοδόμος στον δήμο της Κωνσταντινούπολης και πολλοί αρχιτέκτονες.
Η παραγωγός Τζιγκντέμ Ματέρ, ο ερευνητής Χακάν Αλτινάι, ή ακόμη ο δικηγόρος Τζαν Αταλάι, ο οποίος εξελέγη βουλευτής από το κελί της φυλακής, έχουν επίσης καταδικαστεί για το Γκεζί.
Σελαχατίν Ντεμιρτάς και στελέχη της αντιπολίτευσης
Το τουρκικό καθεστώς είχε ξεκινήσει, τη δεκαετία του 2000, συνομιλίες με στόχο την επίτευξη συμφωνίας με το PKK. Μετά την αποτυχία τους το 2015, η ένοπλη σύγκρουση επανελήφθη, όπως και η καταστολή.
Ηγετική φυσιογνωμία του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, κατηγορούμενος για «τρομοκρατική προπαγάνδα», βρίσκεται στη φυλακή από το τέλος του 2016. Κατηγορείται για δεκάδες εγκλήματα και αδικήματα, ανάμεσα στα οποία η «εξύβριση του προέδρου» και οι σχέσεις με το PKK, και απειλείται με ποινή κάθειρξης 142 ετών.
Τουρκία – Εκλογές: Τα πρώτα κρίσιμα τεστ της νέας θητείας Ερντογάν
Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς αρνείται τις κατηγορίες και το Συμβούλιο της Ευρώπης ζητάει συστηματικά την αποφυλάκισή του βάσει απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Το HDP ζητεί επίσης την αποφυλάκιση του Γκιουλτέν Κισανάκ και του Σελτζούκ Μιζρακλί, πρώην δημάρχων του Ντιγιάρμπακιρ, και της Φιγκέν Γιουκσεκντάγκ, πρώην συμπροέδρου του HDP.
Αλλος σημαντικός αντίπαλος του καθεστώτος και του Ερντογάν είναι ο Εκρέμ Ιμάμογλου, δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, που απέσπασε θριαμβευτική νίκη επί του κυβερνώντος AKP το 2019. Τον Δεκέμβριο του 2022 καταδικάστηκε σε φυλάκιση 2 ετών και 7 μηνών και σε στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για «εξύβριση» των μελών της εκλογικής επιτροπής. Εχει υποβάλει έφεση.
Συγγραφείς, δημοσιογράφοι και πανεπιστημιακοί
Η αντιπολίτευση ανησυχεί για περαιτέρω περιστολή της ελευθερίας της έκφρασης και του Τύπου.
Η κατηγορία της «εξύβρισης του προέδρου» χρησιμοποιείται ευρέως -16.753 απαγγελίες κατηγοριών το 2022- για τη φίμωση κάθε επικριτικής φωνής και πέρυσι τέθηκε σε ισχύ και ένας «νόμος περί παραπληροφόρησης».
Περίπου 40 δημοσιογράφοι βρίσκονται στη φυλακή και δεκάδες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Τζαν Ντουντάρ, πρώην διευθυντής της εφημερίδας Cumhuriyet, που φυλακίστηκε τον Νοέμβριο 2015 για τη δημοσίευση ρεπορτάζ που έδειχνε τις αποστολές όπλων της Αγκυρας προς την οργάνωση Ισλαμικό Κράτος στη Συρία. Στο τέλος του 2020 ο Τζ. Ντουντάρ καταδικάστηκε ερήμην σε κάθειρξη 27 ετών και 6 μηνών. Από το 2016 βρίσκεται στη Γερμανία.
Περισσότεροι από χίλιοι πανεπιστημιακοί έγιναν στόχος του πογκρόμ του 2016 επειδή υπέγραψαν κείμενο που καλούσε σε ειρήνευση και κατήγγειλλε τη συνέχιση της σύγκρουσης ανάμεσα στην Αγκυρα και το PKK.