Βασίλης Γ. Λαμπρόπουλος
Κάθε χρόνο περνούν από ψυχομετρικά τεστ για να κριθεί αν μπορούν να φέρουν όπλο μόλις 1.700 από τους 55.000 αστυνομικούς και τελικά «κόβεται» ένας στους δώδεκα - Τα στοιχεία από τις εσωτερικές έρευνες της ΕΛ.ΑΣ. για τα φαινόμενα βίας.
Τον αριθμό των 160 φτάνουν σχεδόν κάθε χρόνο οι αστυνομικοί που απορρίπτονται στα ψυχομετρικά τεστ για την κατοχή όπλου και τοποθετούνται άοπλοι σε υπηρεσίες γραφείου!
Το εντυπωσιακό αυτό στοιχείο για τους «απρόβλεπτους» – και ίσως επικίνδυνους – ένστολους που προκύπτει από τα δεδομένα των ελέγχων της ΕΛ.ΑΣ. παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα της Κυριακής», 15 χρόνια μετά την εν ψυχρώ δολοφονία του 16χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου από τον αστυνομικό Επαμεινώνδα Κορκονέα.
Η εγκληματική αυτή ενέργεια οδήγησε την περίοδο εκείνη στην απόφαση της ηγεσίας της ΕΛ.ΑΣ. να ενεργοποιήσει τους ψυχιατρικούς ελέγχους στους 55.000 αστυνομικούς που εργάζονται στις αστυνομικές αρχές της χώρας, ώστε να αποφεύγονται τέτοιου είδους απρόβλεπτες φονικές αντιδράσεις στη διάρκεια έντασης ή καταδιώξεων.
Τριάντα μοιραίοι πυροβολισμοί
Σήμερα η ΕΛ.ΑΣ. διαθέτει 35 ψυχολόγους (οι οποίοι αναμένεται να φτάσουν τον αριθμό των 60) από τους 2 με 3 που διέθετε προ δεκαπενταετίας, ενώ προχωρεί σε εκατοντάδες ελέγχους ετησίως. Οι έλεγχοι αυτοί ωστόσο φαίνεται ότι δεν αρκούν, καθώς εστιάζονται κυρίως σε ενστόλους που βρίσκονται σε μάχιμες υπηρεσίες. Ετσι, και πάλι δεν αποφεύγονται οι χρήσεις όπλων από αστυνομικούς χωρίς πλήρη αιτιολόγηση, όπως άλλωστε συνέβη με τους θανατηφόρους πυροβολισμούς εναντίον δύο άοπλων νεαρών ύστερα από καταδιώξεις τον Οκτώβριο του 2021 στο Πέραμα και προ μερικών εβδομάδων στη Βοιωτία.
Συνολικά υπολογίζεται ότι τις τελευταίες δεκαετίες τουλάχιστον 30 τέτοιου είδους περιστατικά με μοιραίους πυροβολισμούς από αστυνομικούς για αμφισβητούμενους λόγους έχουν απασχολήσει τις δικαστικές αρχές. Παράλληλα, διαπιστώνεται ότι κάθε χρόνο πραγματοποιούνται 80-100 εσωτερικές έρευνες για βιαιοπραγίες από τα ΜΑΤ, με το ποσοστό καταδίκης να κυμαίνεται στο 2%-4%. Η τελευταία έρευνα μάλιστα αφορούσε έναν μόνο αστυνομικό διμοιρίας των ΜΑΤ στην οποία είχε αποδοθεί αναίτιος ξυλοδαρμός υπαλλήλου της «Κιβωτού» στη Χίο, προ τριετίας, στη διάρκεια επεισοδίων για τους τοπικούς χώρους παραμονής μεταναστών.
Συνήθως δε στις περιπτώσεις αυτές οι αστυνομικοί επικαλούνται ότι προχώρησαν μόνο στην απαραίτητη άσκηση βίας κι ύστερα από άνωθεν εντολές, ενώ απαλλάσσονται στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Μετά τη δολοφονία-σοκ του Αλέξη Γρηγορόπουλου ωστόσο κρίθηκε επιτακτική η ανάγκη να υπάρχουν διαρκείς ψυχιατρικοί έλεγχοι στους ενστόλους που μέχρι τότε εξετάζονταν μόνο όταν εισέρχονταν στην ΕΛ.ΑΣ.
Εξετάζονται 1.700 αστυνομικοί ετησίως
Σύμφωνα λοιπόν με τα τελευταία στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα», από την αρμόδια Διεύθυνση Υγειονομικού της ΕΛ.ΑΣ. (με προϊστάμενο τον κ. Αθανάσιο Μπαδέκα) κάθε χρόνο ελέγχονται ψυχιατρικά περίπου 1.700 ένστολοι προκειμένου να κριθεί αν μπορούν να φέρουν όπλο ή όχι. Το ποσοστό απόρριψής τους από αυτούς τους ελέγχους προσδιορίζεται σε 8,5%. Δηλαδή περίπου 145 αστυνομικοί κάθε χρόνο παραδίδουν το όπλο τους επειδή δεν ανταποκρίνονται σε αυτά τα τεστ.
Επιπλέον, κάθε χρόνο αποστέλλονται για ψυχιατρικές εξετάσεις από προϊσταμένους αστυνομικών υπηρεσιών περίπου 20 ένστολοι για τους οποίους έχει διαπιστωθεί ότι έχουν περίεργη και αστάθμητη συμπεριφορά και πρέπει να εξετασθούν ενδελεχώς. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων αυτών επιβεβαιώνεται ότι οι εν λόγω αστυνομικοί αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα και τους αφαιρείται το όπλο, ώστε να μην προκαλέσουν αιματηρά επεισόδια (εντός κι εκτός υπηρεσίας) ή να προχωρήσουν κι οι ίδιοι σε κάποιο απονενοημένο διάβημα.
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας από το 2015 έως και το 2022 έχουν καταγραφεί περισσότερες από 50 αυτοκτονίες αστυνομικών (εν ενεργεία και αποστράτων). Η πλειοψηφία ήταν άντρες ηλικίας 45-49 ετών και η πιο συχνή μέθοδος αποτέλεσε ο πυροβολισμός, κυρίως με το υπηρεσιακό όπλο τους.
Αλλοδαποί το 55% των θυμάτων
Ομως οι προαναφερόμενοι αριθμοί δείχνουν ότι ένας αστυνομικός μπορεί να εξετασθεί με τα λεγόμενα ψυχοτεχνικά τεστ μόνο μία φορά την τριακονταετία (δηλαδή ουσιαστικά μία έως τρεις φορές, στην καλύτερη περίπτωση στη διάρκεια της θητείας του στην Αστυνομία). Επιπλέον, παρατηρείται σχετική δυσπραγία και δισταγμός από διοικητές αστυνομικών τμημάτων στο να στέλνουν αστυνομικούς με ενδεχόμενα ψυχολογικά προβλήματα για εξετάσεις, καθώς πολλοί εξ αυτών στρέφονται εναντίον τους δικαστικά.
Πάντως, τα στοιχεία και για τις βιαιότητες των αστυνομικών είναι εντυπωσιακά. Από το 2011 η Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ. έχει ασχοληθεί με 310 υποθέσεις κακοποιήσεων από αστυνομικούς με ποσοστό περίπου 55% των θυμάτων να είναι αλλοδαποί. Κάθε χρόνο στην ΕΛ.ΑΣ. πραγματοποιούνται 250-350 ΕΔΕ που διαμοιράζονται σε διάφορες υπηρεσίες και αρκετές από αυτές αφορούν βίαιες συμπεριφορές αστυνομικών.
Στην τελευταία έκθεση του Εθνικού Μηχανισμού Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ) για το 2022 αναφερόταν ότι την ίδια χρονιά μετρήθηκαν 160 παρόμοιες υποθέσεις που διαβιβάστηκαν από την ΕΛ.ΑΣ., κατά 30% ωστόσο λιγότερες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Επίσης σε προηγούμενες αναφορές του Συνηγόρου του Πολίτη αναφερόταν ότι σε μια περίοδο 15 μηνών οι εκπρόσωποί του εξέτασαν 290 υποθέσεις αυθαιρεσιών, βιαιοπραγιών κι άλλων παράνομων ενεργειών της ΕΛ.ΑΣ. από τις οποίες δεν είχαν διεκπεραιωθεί οι 169. Από αυτές, οι 25 αφορούσαν βασανιστήρια και άλλες προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, 49 παράνομη χρήση όπλου και 145 βιαιοπραγίες.
Η δολοφονία «αναβίωσε» το αντάρτικο πόλης
Στην αναβίωση του εγχώριου αντάρτικου πόλης οδήγησε η εν ψυχρώ δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον αστυνομικό Επαμεινώνδα Κορκονέα, με τουλάχιστον οκτώ ένοπλες οργανώσεις να έχουν προχωρήσει τη δεκαετία 2008-2018 σε περίπου 300 ένοπλες επιθέσεις με επτά συνολικά θύματα.
Οργανώσεις όπως η «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς», η «Σέχτα Επαναστατών», ο «Επαναστατικός Αγώνας», η «Επαναστατική Αυτοάμυνα», η «Ομάδα Λαϊκών Αγωνιστών – ΟΛΑ» και το μεικτό σχήμα ποινικών και αντιεξουσιαστών άρχισαν ή ενίσχυσαν τη δράση τους ακριβώς μετά την πρωτοφανή εγκληματική ενέργεια του αστυνομικού στα Εξάρχεια τον Δεκέμβριο του 2008, μέχρι που βέβαια αυτή σταμάτησε τον Δεκέμβριο του 2018 με τις μεθοδικές ενέργειες της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας.
Το μπαράζ των επιθέσεων αυτών περιελάμβανε από φονικές εκρήξεις βομβών μέχρι εκρηκτικούς μηχανισμούς σε πολιτικές συγκεντρώσεις (ακόμα και μέσα στην πλατεία Συντάγματος) και από αποστολές δεκάδων «δεμάτων-βομβών» σε ξένους ηγέτες μέχρι σχέδια ανατίναξης φυλακών, ληστείες σε τραπεζικά καταστήματα, ακόμα και απόπειρες απόδρασης με ελικόπτερα κ.λπ. Η πυκνότητα των επιθέσεων αυτών μάλιστα ήταν μεγαλύτερη από τη δράση οργανώσεων όπως η «17 Νοέμβρη», ο ΕΛΑ, η «1η Μάη» την περίοδο 1975-1990.
Ετσι, αμέσως μετά τη δολοφονία του άτυχου Αλ. Γρηγορόπουλου υπήρξαν δύο επιθέσεις – με έναν σοβαρά τραυματισμένο αστυνομικό – σε δύο κλούβες των ΜΑΤ από την οργάνωση «Επαναστατικός Αγώνας», ενώ εκείνη την περίοδο άρχισε να δίνει πυκνό παρών και η οργάνωση «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς» με περισσότερα από 40-60 μέλη. Η οργάνωση αυτή φαίνεται να είχε περίπου 15 γιάφκες και προχώρησε μέχρι το 2016 σε 250 εμπρηστικές επιθέσεις και βομβιστικές επιθέσεις με στόχους πολιτικούς, δικαστές, σωφρονιστικούς υπαλλήλους κ.λπ.