«Παρακαλώ, δεχθείτε τα βαθύτερα συλλυπητήριά μου αναφορικά με τη μεγάλη τραγωδία που έπληξε την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν», δήλωσε ο Πούτιν σε μήνυμά του προς τον Χαμενεΐ, όπως ανακοίνωσε το Κρεμλίνο.
«Ο Σαγιέντ Εμπραχίμ Ραϊσί ήταν ένας εξαίρετος πολιτικός, του οποίου ολόκληρη η ζωή ήταν αφιερωμένη στο να υπηρετεί την Πατρίδα», δήλωσε ο Πούτιν στο τηλεγράφημά του.
-.Τα συλλυπητήριά του για τον θάνατο του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί και του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν εξέφρασε σήμερα ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, λέγοντας ότι ο Ραϊσί ήταν ένας "πολύτιμος συνάδελφος και αδελφός".
"Ως συνάδελφος που στάθηκε προσωπικά μάρτυρας των προσπαθειών του για την ειρήνη του ιρανικού λαού και της περιοχής μας την περίοδο που ήταν στην εξουσία, θυμάμαι τον Ραϊσί με σεβασμό και ευγνωμοσύνη", ανέφερε ο Ερντογάν σε ανάρτησή του στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης X.
Ο Ραϊσί, ένας σκληροπυρηνικός πολιτικός που θεωρείτο επί μακρόν πιθανός διάδοχος του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, του 85χρονου αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, σκοτώθηκε σε δυστύχημα με ελικόπτερο, σε ορεινή περιοχή κοντά στο σύνορο με το Αζερμπαϊζάν.
Το ελικόπτερο στο οποίο επέβαινε ο Ιρανός πρόεδρος και ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Αμίρ Αμπντολαχιάν μαζί με επτά άλλους επιβάτες και μέλη του πληρώματος χάθηκε χθες, Κυριακή (19/05), από τα ραντάρ καθώς πετούσε πάνω από απόκρημνη και δασώδη περιοχή στο βορειοδυτικό Ιράν εν μέσω δυσμενών καιρικών συνθηκών, με βροχή και πυκνή ομίχλη.
Ενα χρόνο μετά την εκλογή του το 2021, ο σκληροπυρηνικός ιερωμένος μεσαίου βαθμού διέταξε αυστηρότερη εφαρμογή του ιρανικού «νόμου περί χιτζάμπ και αγνότητα.ς», περιορίζοντας τις ελευθερίες των γυναικών.
3.Ο Εμπραχίμ Ραΐσι, ο οποίος έχασε τη ζωή του σε ηλικία 63 ετών, αναδείχθηκε μέσα από τους κόλπους του θεοκρατικού καθεστώτος του Ιράν.
Από τη θέση του εισαγγελέα αναρριχήθηκε στην προεδρία, ενώ προετοιμαζόταν να γίνει ο επόμενος ανώτατος ηγέτης.
Επί των ημερών του, στο Ιράν ξέσπασε το μεγαλύτερο κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που γνώρισε η χώρα μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979.
Υπήρξε σκληρός συνομιλητής στις διαπραγματεύσεις με τις παγκόσμιες δυνάμεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Η εκλογή του
Ο Ραΐσι εκλέχθηκε πρόεδρος σε κλειστή και ελεγχόμενη από το καθεστώς εκλογική διαδικασία το 2021 και η στάση του, σε σαφή και πλήρη ευθυγράμμιση με του ανώτατου ηγέτη της χώρας, καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας του, συνέτεινε στη συνέχιση της «κόντρας» της Τεχεράνης με τη Δύση.
Τήρησε σκληρή στάση στις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά και επιχείρησε να τις μετατρέψει σε ευκαιρία για ανακούφιση της Τεχεράνης από τις αμερικανικές κυρώσεις, με αντάλλαγμα μέτριους περιορισμούς στην ολοένα και πιο προηγμένη τεχνολογία του Ιράν.
Η Τεχεράνη ενθαρρύνθηκε από τη χαοτική στρατιωτική απόσυρση των ΗΠΑ από το γειτονικό Αφγανιστάν και τη μεταβαλλόμενη πολιτική στάση της Ουάσιγκτον στην περιοχή.
Το 2018, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αθέτησε τη συμφωνία που είχε συνάψει το Ιράν με τις έξι δυνάμεις και επανέφερε τις σκληρές αμερικανικές κυρώσεις εναντίον του, ωθώντας τη χώρα σε σταδιακή παραβίαση του πλαισίου της συμφωνίας για τα πυρηνικά.
Εκτοτε, οι έμμεσες συνομιλίες μεταξύ της Τεχεράνης και της κυβέρνησης του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν για την αναβίωση της συμφωνίας έχουν βαλτώσει.
Ο «νόμος περί χιτζάμπ και αγνότητας»
Διαμαρτυρία για τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, που πέθανε μετά τη σύλληψή της από την «αστυνομία ηθών» της Ισλαμικής Δημοκρατίας, στην Τεχεράνη, στις 21 Σεπτεμβρίου 2022 (WANA μέσω REUTERS).
Η στάση του Ραΐσι, εκφραστή της σκληροπυρηνικής θρησκευτικής ηγεσίας του Ιράν, είχε τεράστιο αντίκτυπο στο εσωτερικό.
Ενα χρόνο μετά την εκλογή του, ο ιερωμένος μεσαίου βαθμού διέταξε αυστηρότερη εφαρμογή του ιρανικού «νόμου περί χιτζάμπ και αγνότητας», περιορίζοντας τις ελευθερίες των γυναικών ως προς την εξωτερική τους εμφάνιση αλλά και τη συμπεριφορά τους.
Μερικές εβδομάδες μετά τη διαταγή, η Μαχσά Αμινί, νεαρή Ιρανή κουρδικής καταγωγής, πέθανε υπό κράτηση ενώ είχε συλληφθεί από την αστυνομία ηθών για παραβίαση του συγκεκριμένου νόμου.
Ακολούθησαν πολύμηνες διαδηλώσεις, που αποτέλεσαν μία από τις σοβαρότερες προκλήσεις για την εξουσία των κληρικών ηγετών του Ιράν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979.
Εκατοντάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, σύμφωνα με οργανώσεις προάσπισης των δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων μελών του προσωπικού ασφαλείας που συμμετείχαν στην άγρια καταστολή των διαδηλωτών. «Οι πράξεις χάους είναι απαράδεκτες», επέμεινε τότε ο πρόεδρος.
Αρχάριος στην πολιτική, ο Ραΐσι τελούσε υπό την καθοδήγηση και την υποστήριξη του ανώτατου ηγέτη και προστάτη του, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, τόσο στις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά όσο και στην καταστολή των διαδηλωτών.
Οι σχέσεις με το κληρικό κατεστημένο
Ιρανοί σιίτες προσεύχονται για τον πρόεδρο του Ιράν, Εμπραχίμ Ραΐσι, μετά τη συντριβή του ελικοπτέρου που τον μετέφερε, στο ιερό του Ιμάμ Αλί στην ιερή πόλη Νατζάφ του Ιράκ (REUTERS/Alaa Al-Marjani).
Η εξουσία στο Ιράν «μοιράζεται» με συχνά αδιαφανείς διαδικασίες μεταξύ κληρικών, πολιτικών και στρατού, ενώ ο ανώτατος ηγέτης και όχι ο πρόεδρος είναι που έχει τον τελικό λόγο για τις κρίσιμες αποφάσεις.
Ο Χαμενεΐ, και όχι ο Ραΐσι, ήταν που θα έδινε το «πράσινο φως» για τα μεγάλα ζητήματα, στο πλαίσιο του διπλού πολιτικού συστήματος του Ιράν, όπου το κληρικό κατεστημένο και η κυβέρνηση μοιράζονται την εξουσία.
Η εκλογική νίκη του Ραΐσι –φορούσε πάντα το μαύρο τουρμπάνι της σιιτικής παράδοσης, ως απόγονος του προφήτη Μωάμεθ–, μετά τον αποκλεισμό συντηρητικών και μετριοπαθών αντιπάλων του από το αρμόδιο εποπτικό όργανο, έθεσε όλη την εξουσία στο Ιράν υπό τον έλεγχο της σκληροπυρηνικής θρησκευτικής ηγεσίας που ορκίζεται πίστη στον Χαμενεΐ.
Παράλληλα, ενίσχυσε τις πιθανότητες του Ραΐσι να τον διαδεχθεί ως ανώτατος ηγέτης.
Ωστόσο, ο νεκρός πλέον Ιρανός πρόεδρος «χρεώθηκε» το πολιτικό κόστος για τις εκτεταμένες διαμαρτυρίες κατά της υπερεξουσίας των κληρικών και για την αποτυχία να ανατραπεί η προβληματική πορεία της οικονομίας του Ιράν, λόγω Δυτικών κυρώσεων και κακοδιαχείρισης.
Ο Ραΐσι γεννήθηκε το 1960 σε θρησκευτική οικογένεια στην ιερή σιιτική μουσουλμανική πόλη του Ιράν, τη Μασχάντ. Σε ηλικία πέντε ετών έχασε τον πατέρα του. Παρ' όλα αυτά, ακολούθησε τα βήματά του και έγινε κληρικός.
Ως νεαρός φοιτητής σε θρησκευτικό σεμινάριο στην ιερή πόλη Κομ συμμετείχε σε διαδηλώσεις κατά του Σάχη στην επανάσταση του 1979.
Αργότερα, οι επαφές του με τους θρησκευτικούς ηγέτες της πόλης τον βοήθησαν να αναρριχηθεί, αναβαθμίζοντας τον ρόλο του στο δικαστικό σώμα.
Στυλοβάτης του συστήματος
Aνθρωποι προσεύχονται για τον Εμπραχίμ Ραΐσι στην Τεχεράνη (Majid Asgaripour/WANA (West Asia News Agency μέσω REUTERS).
Ως νεαρός εισαγγελέας στην Τεχεράνη, ο Ραΐσι συμμετείχε σε επιτροπή που επέβλεψε την εκτέλεση εκατοντάδων, κυρίως αριστερών. πολιτικών κρατουμένων στην πρωτεύουσα το 1988, καθώς ο οκταετής πόλεμος του Ιράν με το Ιράκ έφτανε στο τέλος του.
Σε ολόκληρη τη χώρα συγκροτήθηκαν ανακριτικές επιτροπές, γνωστές ως «επιτροπές θανάτου». Αποτελούμενες από θρησκευτικούς δικαστές, εισαγγελείς και αξιωματούχους του υπουργείου Πληροφοριών αποφάσισαν για την τύχη χιλιάδων κρατουμένων σε δίκες που διαρκούσαν μόλις λίγα λεπτά.
Οι παλαιότεροι Ιρανοί επέκριναν τον Ραΐσι για τον ρόλο του στο κίνημα που οδήγησε στον θάνατο έως και 30.000 πολιτικούς κρατούμενους, κυρίως μέλη της αντιπολιτευόμενης αριστερής Λαϊκής Οργάνωσης Μουτζαχεντίν του Ιράν (MEK).
Ερωτηθείς σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι έπαιξε ρόλο στις θανατικές καταδίκες, ο Ραΐσι, μιλώντας σε δημοσιογράφους, είχε δηλώσει το 2021: «Εάν ένας δικαστής, ένας εισαγγελέας, υπερασπίστηκε την ασφάλεια του λαού, θα πρέπει να επαινεθεί ... Είμαι υπερήφανος που έχω υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα σε κάθε θέση που έχω αναλάβει μέχρι σήμερα».
Διορίστηκε από τον Χαμενεΐ στη θέση του επικεφαλής του δικαστικού σώματος το 2019.
Λίγο αργότερα, εξελέγη επίσης αναπληρωτής πρόεδρος της Συνέλευσης των Εμπειρογνωμόνων, του 88μελούς κληρικού οργάνου που είναι υπεύθυνο για την εκλογή του επόμενου ανώτατου ηγέτη.
«Ο Ραΐσι είναι πυλώνας ενός συστήματος που φυλακίζει, βασανίζει και σκοτώνει ανθρώπους επειδή τολμούν να επικρίνουν τις κρατικές πολιτικές», ανέφερε ο Χαντί Γκαεμί, εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν (CHRI) με έδρα τη Νέα Υόρκη. Το Ιράν αρνείται ότι βασανίζει κρατούμενους.
Η στάση του για τη Μέση Ανατολή
Ο Ραΐσι υποστήριξε τις προσπάθειες του Χαμενεΐ για μία αυτάρκη οικονομία, καθώς και τη στρατηγική του για την υποστήριξη δυνάμεων «πληρεξουσίων» σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα μεταξύ του Ισραήλ και της υποστηριζόμενης από το Ιράν παλαιστινιακής ομάδας Χαμάς, ο σκιώδης πόλεμος του Ιράν με το Ισραήλ βγήκε στο φως.
Οταν πυραυλική επίθεση σκότωσε ανώτερους αξιωματικούς της Ιρανικής Φρουράς της Επανάστασης στην πρεσβεία του Ιράν στη Δαμασκό τον περασμένο μήνα, το Ιράν απάντησε με άμεσο αεροπορικό βομβαρδισμό του Ισραήλ.
Ο Ραΐσι δήλωσε ότι τυχόν ισραηλινά αντίποινα κατά ιρανικού εδάφους θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα να μην απομείνει τίποτα από το «σιωνιστικό καθεστώς».
Η ήττα στις εκλογές του 2017
Ο Ραΐσι υπηρέτησε ως αναπληρωτής επικεφαλής του δικαστικού σώματος για δέκα χρόνια πριν διοριστεί γενικός εισαγγελέας το 2014. Πέντε χρόνια αργότερα, οι ΗΠΑ του επέβαλαν κυρώσεις για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των εκτελέσεων της δεκαετίας του 1980.
Διεκδικώντας την προεδρία, ο Ραΐσι έχασε από τον ρεαλιστή Χασάν Ρουχανί στις εκλογές του 2017. Η αποτυχία του αποδόθηκε ευρέως σε ντοκουμέντο του 1988 που ήρθε στην επιφάνεια το 2016 και ανέδειξε τον ρόλο του στις εκτελέσεις του 1988.
Στο ηχογραφημένο ντοκουμέντο, ο αείμνηστος Αγιατολάχ Χοσεΐν Αλί Μονταζέρι, τότε αναπληρωτής ανώτατος ηγέτης, μιλούσε για τις δολοφονίες. Ο γιος του Μονταζερί οδηγήθηκε στη φυλακή για τη δημοσιοποίηση του ντοκουμέντου.
Η εκλογή του Εμπραχίμ Ραϊσί στην πρόεδρια του Ιράν και η ένοχη θητεία του ως δικαστικού
Τον γύρο του κόσμου κάνει η είδηση του θανάτου του προέδρου του Ιράν, Εμπρχίμ Ραϊσί που έχασε τη ζωή του ύστερα από τη συντριβή του ελικοπτέρου που επέβαινε μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών της χώρας, Χουσέιν Αμιραμπντολαχιάν και επτά ακόμα άτομα.
Ο Ραϊσί, έχοντας μακρά θητεία δικαστικού, ήρθε στο παγκόσμιο προσκήνιο στις 18 Ιουνίου του 2021 όταν επικράτησε στις εκλογές και ανέλαβε έτσι την προεδρία του Ιράν.
Γράφουν «ΤΟ ΒΗΜΑ» και η Μαριλένα Γεραντώνη την 1η Αυγούστου 2021:
«Στις ΗΠΑ, η νίκη του υπερσυντηρητικού σιίτη κληρικού Εμπραχίμ Ραϊσί στις προεδρικές εκλογές της 18ης Ιουνίου στο Ιράν πέρασε στα ψιλά γράμματα. Στην Ευρώπη, ούτε ένας ηγέτης δεν σήκωσε το τηλέφωνο για να τον συγχαρεί. Ο Ραϊσί άλλωστε επικράτησε σε μια αναμέτρηση που χαρακτηρίστηκε από ύποπτες διαδικασίες για τον αποκλεισμό υποψηφίων ενώ η αποχή ξεπέρασε το 51% επειδή οι ψηφοφόροι των αποκλεισμένων δεν προσήλθαν στην κάλπη.
Ο εκλεκτός των μουλάδων
»Ο νεοεκλεγείς Ραϊσί είναι νέος παίκτης στην πολιτική αρένα, πλην όμως χρόνια εκλεκτός των μουλάδων και ένας από τους βασικούς εκπροσώπους των ριζοσπαστικών συντηρητικών κύκλων του θεοκρατικού καθεστώτος. Αναλαμβάνει την προεδρία της Ισλαμικής Δημοκρατίας, δηλαδή τη δεύτερη υψηλότερη θέση μετά τον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ στις 5 Αυγούστου και αναμένεται να έχει σημαντική επιρροή σε ζητήματα εγχώριας και εξωτερικής πολιτικής, με κορωνίδα τη συμφωνία για τα πυρηνικά.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 1.8.2021, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Mαύρη σελίδα
»Στη σιιτική παράδοση όποιος φοράει μαύρο τουρμπάνι, όπως ο Ραϊσί, αναγνωρίζεται ως απόγονος του Προφήτη Μωάμεθ. Απόλυτα προσηλωμένος στους ανώτερους κληρικούς, ο Ραϊσί ήδη προβάλλεται ως πιθανός διάδοχος του 81χρονου Αγιατολάχ Χαμενεΐ.
»Ο σκληροπυρηνικός δικαστής, που η Δύση κατηγορεί για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γεννήθηκε το 1960 στη βορειοανατολική πόλη Μασχάντ από θρησκευόμενη οικογένεια. Με διδακτορικό στο Δίκαιο και στη νομολογία από το Πανεπιστήμιο Μοταχάρι της Τεχεράνης, ανέβηκε γρήγορα τα σκαλιά του δικαστικού σώματος και ανέλαβε υψηλόβαθμες θέσεις.
»Σε ηλικία μόλις 20 ετών, διορίστηκε εισαγγελέας της πόλης Καράζ κοντά στην πρωτεύουσα και το 1985 ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή εισαγγελέα του επαναστατικού δικαστηρίου της Τεχεράνης. Το 2016 ο Αγιατολάχ τον έχρισε επικεφαλής του ισχυρού φιλανθρωπικού ιδρύματος που διαχειρίζεται το μαυσωλείο του ιμάμη Ρεζά στην πόλη Μασχάντ καθώς και την τεράστια ακίνητη περιουσία του, ενώ το 2019 διορίστηκε επικεφαλής της Δικαστικής Αρχής.
»Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος «οφείλει την εξέχουσα θέση του σε μια εκστρατεία φαινομενικά καθοδηγούμενη από τα πιο υψηλά κέντρα εξουσίας στο Ιράν που στοχεύει να τον απεικονίσει ως ένα πρόσωπο ταπεινό, λογικό και κατά της διαφθοράς» σχολιάζει ο δημοσιογράφος Γιαγκούμπ Φαζελί του Al Arabiya. Ο ίδιος αυτοπροβάλλεται ως αυτός που θα καταπολεμήσει τη διαφθορά και την ανισότητα αλλά και θα επιλύσει τα οικονομικά προβλήματα του Ιράν.
«ΤΑ ΝΕΑ», 2.12.1988, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
»Το όνομά του ωστόσο είναι συνδεδεμένο με μια μαύρη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας της χώρας, τη μαζική εκτέλεση περίπου πέντε χιλιάδων πολιτικών κρατούμενων το 1988. Φέρεται ως ένας από τους τέσσερις δικαστές (η ομάδα αυτή έγινε γνωστή ως «επιτροπή θανάτου») που επέβλεψαν τη μυστική μαζική εκτέλεση, εξαιτίας της οποίας το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ του επέβαλε κυρώσεις.
»Το γεγονός ότι ο Ραϊσί ανέβηκε στην προεδρία αντί να διερευνηθεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, δολοφονίες, βίαιες εξαφανίσεις και βασανιστήρια είναι μια θλιβερή υπενθύμιση ότι η ατιμωρησία κυριαρχεί στο Ιράν» σχολιάζει η Ανιές Καλαμάρ, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας».
«ΤΑ ΝΕΑ», 13.12.1988, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»