-Θέμα διεθνούς ενδιαφέροντος και ανησυχίας σε ακόμα ένα ξένο μέσο έγιναν οι θάνατοι και οι εξαφανίσεις τουριστών στην Ελλάδα εν μέσω του πρώιμου κύματος καύσωνα που βιώνει η χώρα, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου. Παλαιές και νέες περιπτώσεις με παλαιές και νέες εξηγήσεις και ερμηνείες, Από ατομικά λάθη τουριστών και υπερτίμηση των δυνατοτήτων τους ως υπερήλικες και παράλληλα υποτίμηση των καιρικών συνθηκών και ιδιαιτεροτήτων στις διακοπές. Σε ένα μεσογειακό χώρο χωρίς μεγάλα προβλήματα διαβίωσης.
Το CNN σε ένα εκτενές άρθρο του αναφέρεται αρχικά στον θάνατο του Μάικλ Μόσλεϊ, του παρουσιαστή του BBC και διατροφολόγου, ο οποίος εντοπίστηκε νεκρός, αφότου είχε ξεκινήσει για πεζοπορία σε καυτές θερμοκρασίες στη Σύμη, καθώς και στους τέσσερις θανάτους και στις τρεις εξαφανίσεις τουριστών που ακολούθησαν.
Ένα κοινό μοτίβο
Ειδικότερα, ένας Ολλανδός τουρίστας βρέθηκε νεκρός στο νησί της Σάμου. Στις 16 Ιουνίου, η σορός ενός Αμερικανού τουρίστα βρέθηκε στο Μαθράκι, ένα μικρό νησί δυτικά της Κέρκυρας.
Στις 5 Ιουνίου, ένας άλλος Ολλανδός τουρίστας, 67 ετών, κατέρρευσε και πέθανε από καρδιακή προσβολή ενώ διέσχιζε το φαράγγι Μύλων στο Ρέθυμνο της Κρήτης, όπου οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Την επόμενη ημέρα, στο ίδιο νησί, μία 70χρονη Γαλλίδα τουρίστρια έχασε τη ζωή του ενώ περπατούσε σε μια ερημική παραλία μεταξύ Κουρεμένου και Ζάκρου στη Σητεία. Οι τραυματιοφορείς κατάφεραν να την προσεγγίσουν, αλλά δεν μπόρεσαν να σώσουν τη ζωή της.
Ο Άλμπερτ Καλιμπέτ, ένας άλλος Αμερικανός τουρίστας, αγνοείται από τότε που ξεκίνησε για πεζοπορία στις 11 Ιουνίου στην Αμοργό. Και δύο Γαλλίδες εξαφανίστηκαν στη Σίκινο αφού πήγαν για περίπατο.
Οι σοροί όσων έχασαν τη ζωή τους πρέπει ακόμη να εξεταστούν για να διαπιστωθεί η ακριβής αιτία θανάτου, αλλά οι Αρχές προειδοποιούν τους πολίτες να μην υποτιμούν τις επιπτώσεις των καυτών θερμοκρασιών.
«Υπάρχει ένα κοινό μοτίβο», δήλωσε στο Reuters ο Πέτρος Βασιλάκης, εκπρόσωπος της αστυνομίας στο Νότιο Αιγαίο, «όλοι πήγαν για πεζοπορία εν μέσω υψηλών θερμοκρασιών».
Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα προσφέρει ένα προειδοποιητικό σημάδι σχετικά με τις επιπτώσεις της ακραίας ζέστης στο σώμα, και ειδικότερα στον εγκέφαλο, προκαλώντας ενδεχομένως σύγχυση, επηρεάζοντας τις ικανότητες λήψης αποφάσεων των ανθρώπων, ακόμη και την αντίληψή τους για τον κίνδυνο.
Καθώς η κλιματική αλλαγή τροφοδοτεί μεγαλύτερους και σοβαρότερους καύσωνες, οι επιστήμονες προσπαθούν να διαπιστώσουν πώς θα αντεπεξέλθει ο εγκέφαλός μας.
Ο εγκέφαλος είναι «ο κύριος διακόπτης»
Η έρευνα έχει παραδοσιακά επικεντρωθεί στις επιπτώσεις της ακραίας θερμότητας στους μύες, το δέρμα, τους πνεύμονες και την καρδιά, αλλά «ο εγκέφαλος, για μένα, είναι το κλειδί για όλα», δήλωσε ο Ντάμιαν Μπέιλι, καθηγητής φυσιολογίας και βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας. Είναι ο «κύριος διακόπτης» για το σώμα, δήλωσε στο CNN.
Στον εγκέφαλο ρυθμίζεται η θερμοκρασία του σώματος. Ο υποθάλαμος, είναι η περιοχή που λειτουργεί ως θερμοστάτης, εκτελώντας λειτουργίες για να διατηρήσει την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος στους 37 βαθμούς Κελσίου ή πολύ κοντά σε αυτούς. Όταν κάνει ζέστη, ο υποθάλαμος ενεργοποιεί τους ιδρωτοποιούς αδένες και διευρύνει τα αιμοφόρα αγγεία για να δροσίσει το σώμα.
Αλλά ο εγκέφαλος λειτουργεί καλά μέσα σε ένα στενό εύρος θερμοκρασιών και ακόμη και μικρές αλλαγές μπορούν να τον επηρεάσουν, όπως το αίσθημα βραδύτητας και τεμπελιάς σε μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα.
Ωστόσο, καθώς η ζέστη αυξάνεται, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των υγρών στο σώμα και της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, δήλωσε ο Μπέιλι, συγκρίνοντας τον εγκέφαλο με ένα SUV τύπου Hummer, το οποίο χρειάζεται τεράστιους πόρους για να λειτουργήσει.
Οι δοκιμές που έχει κάνει σε συμμετέχοντες ερευνητές σε έναν περιβαλλοντικό θάλαμο, όπου ανέβασε τη θερμοκρασία από 21 έως 40 βαθμούς Κελσίου, έδειξαν πτώση της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο κατά περίπου 9% έως 10%.
«Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση όσον αφορά τη μη παροχή αρκετού καυσίμου σε έναν κινητήρα που λειτουργεί συνεχώς σε υψηλές στροφές», δήλωσε ακόμα ο Μπέιλι.
Διευκολύνονται οι ριψοκίνδυνες αποφάσεις
Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο νευροεπιστήμονας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, Κιμ Μάιντενμπάουερ, ο οποίος τόνισε πως η ακραία ζέστη μπορεί να διαταράξει την τυπική εγκεφαλική δραστηριότητα.
Όπως είπε χαρακτηριστικά, τα δίκτυα του εγκεφάλου που συνήθως επιτρέπουν στους ανθρώπους να σκέφτονται καθαρά, να συλλογίζονται, να θυμούνται και να διατυπώνουν ιδέες, μπορεί να «βγουν εκτός ελέγχου».
Επίσης, είναι πιο δύσκολο να ληφθούν σύνθετες αποφάσεις, όπως για παράδειγμα ποιο μονοπάτι να ακολουθήσει κάποιος σε μια πεζοπορία – μια απόφαση που ακούγεται απλή, αλλά απαιτεί τη στάθμιση πολλών διαφορετικών παραγόντων.
Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να πάρουν ριψοκίνδυνες αποφάσεις και να έχουν παρορμητική συμπεριφορά όταν εκτίθενται στη ζέστη, πρόσθεσε.
Η αλλοιωμένη αντίληψη του κινδύνου σε συνδυασμό με την εξασθενημένη γνωστική λειτουργία μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες. «Δεν μιλάμε απλώς για το ενδεχόμενο να ζεσταθείς λίγο παραπάνω και ίσως να πάθεις ένα ηλιακό έγκαυμα», εξήγησε. «Μιλάμε για δυνητικά απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, όπως το να παίρνεις κακές αποφάσεις, να θολώνει η κρίση σου», είπε ακόμα.
Οι επιστήμονες μόλις τώρα αρχίζουν να ξετυλίγουν το φάσμα των επιπτώσεων που έχει η ζέστη στον εγκέφαλο, όχι μόνο όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων, αλλά και τη διάθεση, τα συναισθήματα και την ψυχική υγεία.
«Η κατανόησή μας είναι πραγματικά ελάχιστη. Είναι ένας σημαντικός άγνωστος τομέας σε αυτό το σημείο», προσέθεσε ο Μάιντενμπάουερ.
Ποιος είναι ευάλωτος;
Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στη ζέστη από άλλους. Οι ηλικιωμένοι, ιδίως οι άνω των 65 ετών, κινδυνεύουν περισσότερο, επειδή το σώμα τους δεν ανταποκρίνεται πάντα τόσο καλά στη ζέστη.
Οι άνθρωποι που εξαφανίστηκαν ήταν όλοι γύρω στα 50 και άνω. Τα πολύ μικρά παιδιά και οι έγκυες γυναίκες αντιμετωπίζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο, όπως και τα άτομα με προϋπάρχουσες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των παθήσεων ψυχικής υγείας. Αλλά η ζέστη μπορεί να είναι επικίνδυνη για τον καθένα.
Το 2016, μια ομάδα επιστημόνων παρακολούθησε 44 φοιτητές κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα στη Βοστώνη και διαπίστωσε ότι όσοι δεν είχαν κλιματισμό παρουσίασαν σημαντική μείωση των γνωστικών επιδόσεων.
«Κανείς δεν έχει ανοσία στις επιπτώσεις της ζέστης στην υγεία», δήλωσε ο Ζοζέ Γκιγιέρμο Κεντένο Λαουρέντ, ένας από τους συγγραφείς της έρευνας και επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Rutgers.
«Ο εγκέφαλός μας είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο όργανο», είπε ακόμα. Κάποιος που είναι πολύ γυμνασμένος κατανοεί τους κινδύνους και κουβαλάει άφθονο νερό, αλλά ρισκάρει αν αποφασίσει να πάει για πεζοπορία σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, δήλωσε ακόμα ο Μπέιλι.
«Παίρνετε λάθος αποφάσεις και αυτό μπορεί να κοστίσει τη ζωή σας», είπε ακόμα.
Πώς να προστατεύσετε τον εαυτό σας
Πάντως, σύμφωνα με τους ειδικούς υπάρχουν κάποιες ενέργειες που μπορεί να κάνει κάποιος για να προστατευτεί και να μειώσει τον κίνδυνο.
Σε αυτά περιλαμβάνεται η αποφυγή άσκησης κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας, η άσκηση κατά τις πιο δροσερές ώρες και η αναζήτηση σκιάς όταν είναι δυνατόν. Ακόμα βοηθάνε τα φαρδιά ρούχα, καθώς και η χρήση πάγου και παγοκυστών στο κεφάλι και στον λαιμό.
Επίσης, πολύ σημαντικό και ζωτικής σημασίας ρόλο όπως επεσήμανε ο Μπέιλι παίζει η κατανάλωση νερού.
Είναι σημαντικό να μην φτάσετε σε σημείο όπου το σώμα χάνει υγρά πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να τα προσλάβει. Οι ειδικοί συνιστούν επίσης ποτά με ηλεκτρολύτες, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην αντικατάσταση ορισμένων από τα υγρά που χάνονται μέσω της εφίδρωσης.
Ο Μάιντενμπάουερ συνέστησε επίσης τη χρήση εφαρμογών για τον εντοπισμό της τοποθεσίας σε περίπτωση που συμβεί κάτι. «Βεβαιωθείτε ότι κάποιος γνωρίζει πού βρίσκεστε», εξήγησε.
Μακροπρόθεσμα, η τακτική άσκηση είναι σημαντική – με την προϋπόθεση ότι δεν είναι έξω κατά τη διάρκεια των πιο ζεστών περιόδων της ημέρας – καθώς μπορεί να βοηθήσει το σώμα στη ρύθμιση της θερμοκρασίας.
«Όσο πιο γυμνασμένος είσαι, τόσο πιο ανθεκτικός είσαι σε αυτές τις κλιματικές περιβαλλοντικές πιέσεις», εξήγησε ο Μπέιλι, ωστόσο σημείωσε πως θα χρειαστεί χρόνος για να διαλευκανθούν τα ακριβή αίτια θανάτου όσων έχασαν τη ζωή τους στην Ελλάδα.
Όμως, κατέληξε υποστηρίζοντας πως υπάρχει ένα μάθημα που μπορεί ακόμα να ληφθεί από τις τραγωδίες. «Ανεξάρτητα από το πόσο έξυπνος ή πόσο γυμνασμένος μπορεί να νομίζεις ότι είσαι... αν βγεις έξω σε θερμοκρασίες 40 βαθμών Κελσίου και άνω, ακόμη και αν είσαι καλά προετοιμασμένος, θα πρέπει να υπομείνεις τις δοκιμασίες», είπε χαρακτηριστικά.