Σε κρανίου τόπο έχει μετατραπεί η Αττική καθώς σε διάστημα οκτώ ετών οι φωτιές «κατάπιαν» το 37% της δασικής έκτασής της. Στο μικροσκόπιο των ειδικών οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην Αθήνα, από την καταστροφή των δασών.
Αμέτρητες είναι οι πληγές που μετρά η Αττική από την μεγάλη φωτιά που ξεκίνησε στον Βαρνάβα και μετά από δύο 24ωρα κατέληξε στην Πεντέλη να καίει εντός οικιστικού ιστού, λίγα χιλιόμετρα από την Αθήνα.
Τα τελευταία οκτώ χρόνια έχουν καεί περίπου 700.000 στρέμματα στην Αττική με τη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας να μένει χωρίς ανάσα και τους επιστήμονες να στέκονται, μεταξύ άλλων, στις σοβαρές επιπτώσεις που φέρνει η επόμενη μέρα των καταστροφικών πυρκαγιών.
Οι απανωτές φωτιές οδηγούν την Αττική σε ερημοποίηση. Σε οκτώ χρόνια χάθηκε το 37% της δασικής έκτασής της.
Το καμπανάκι του κινδύνου κρούει ο καθηγητής Δασικών Πυρκαγιών στο ΑΠΘ και περιβαλλοντολόγος, Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος, σχετικά με την αλλαγή του κλίματος στην Αττική με αφορμή τις πυρκαγιές που έπληξαν πριν από λίγες ημέρες το λεκανοπέδιο.
Πυρκαγιά στη Βορειοανατολική Αττική. Επόμενη ημέρα. Πάτημα Χαλανδρίου
Βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τageszeitung», η οποία αναδημοσιεύτηκε από την Deutsche Welle, εκτιμά πως η έκταση της πρόσφατης καταστροφής μπορούσε να περιοριστεί: «Αυτό όμως θα απαιτούσε περισσότερη ειδική τεχνογνωσία και ζήλο στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, αποτελεσματικότερο σχεδιασμό πυρόσβεσης σε τοπικό επίπεδο, καθώς και μία ορθολογική οργάνωση των μέτρων πυρόσβεσης», λέει.
Όσον αφορά το εάν θα μπορέσουν να φυτρώσουν νέα δάση στις καμένες εκτάσεις, ο κ. Δημητρακόπουλος επισημαίνει πως «τα καμένα μεσογειακά οικοσυστήματα, όπως τα πευκοδάση και οι θάμνοι, μπορούν να μεγαλώσουν με φυσικό τρόπο, [...] εφ' όσον έχουν παραμείνει άθικτα σε βάθος δεκαετίας – χωρίς δηλαδή να έχουν δεχτεί ανθρώπινες παρεμβάσεις. [...] Η φύση γιατρεύει τις πληγές της με τον καλύτερο τρόπο, αρκεί να μην επεμβαίνει ο homo economicus».
Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της μεγάλης φωτιάς στη βορειοανατολική Αττική απαντά πώς αυτή θα επηρεάσει το κλίμα και η ζωή στην Αθήνα: «Βραχυπρόθεσμα θα είναι αυξημένα τα βλαβερά σωματίδια στην ατμόσφαιρα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικά προβλήματα. Μεσοπρόθεσμα η καταστροφή των δασικών αυτών εκτάσεων θα ανεβάσει τη θερμοκρασία στο μικροκλίμα της αστικής περιοχής της Αθήνας κατά τουλάχιστον 1,5 έως 2 βαθμούς Κελσίου. Τα καλοκαίρια θα είναι ακόμα πιο ξηρά, ενώ κατά τη διάρκεια του καύσωνα η θερμοκρασία του αέρα θα βρίσκεται κοντά στους 39 βαθμούς. Η Αθήνα θα γίνει Κάιρο!», προειδοποιεί, προσθέτοντας τέλος πως «μακροπρόθεσμα το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η κλιματική αλλαγή θα ενταθούν, διότι εξαιτίας των καμένων δασών θα αυξηθεί το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Και αυτό θα επηρεάσει αναπόφευκτα και τον τουρισμό».
Μαύρο τοπίο η βορειοανατολική Αττική
Όπως τονίζει τέλος ο ειδικός, πέρα από τις δασικές πυρκαγιές «η Ελλάδα αρχίζει να αντιμετωπίζει και σοβαρή έλλειψη νερού. Τα τελευταία 30, 35 χρόνια το τοπικό κλίμα γίνεται ολοένα και πιο θερμό και ξηρό – κάτι που έχει συνέπειες σε όλα τα έμβια όντα».
Ασφυξία από το ελάχιστο πράσινο
Μέχρι τώρα, η πυρκαγιά της 11ης Αυγούστου είναι η χειρότερη αυτής της περιόδου για τη χώρα, ενώ το φετινό καλοκαίρι η Ελλάδα κλήθηκε να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις σχετικά με τις πυρκαγιές, οι οποίες επιδεινώθηκαν από παράγοντες όπως οι υψηλές θερμοκρασίες, η παρατεταμένη ξηρασία και οι πολύ ισχυροί άνεμοι. Μόνο από τις αρχές Μαΐου, η Ελλάδα είχε περισσότερες από 3.500 πυρκαγιές, αριθμό αυξημένο κατά 22% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2023.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι η ελάχιστη αναλογία πρασίνου στις πόλεις ανά κάτοικο δεν μπορεί να είναι κάτω από τα 9 τετραγωνικά μέτρα. Στην Αττική μόνο 9 από τους 40 δήμους έχουν μεγαλύτερη αναλογία πρασίνου από την ελάχιστη προτεινόμενη.
Δύσκολες ώρες βίωσαν οι κάτοικοι της Αττικής
Τα κακά νέα είναι πως σύμφωνα με τις προβλέψεις των επιστημόνων, ο αριθμός των ημερών στις οποίες η θερμοκρασία υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τους 35 βαθμούς Κελσίου θα αυξηθεί στην Αττική περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή στη χώρα τα επόμενα χρόνια. Η Αττική αναμένεται να έχει περίπου 15 περισσότερες ημέρες πολύ υψηλών θερμοκρασιών το διάστημα 2021-2050 σε σχέση με το διάστημα 1971-1990.
Η Αθήνα είναι χτισμένη γύρω από αρκετούς λόφους. Ο Λυκαβηττός είναι ένας από τους ψηλότερους λόφους της κυρίως πόλης και προσφέρει θέα ολόκληρου του Λεκανοπέδιου. Η γεωμορφολογία της Αθήνας θεωρείται ως μια από τις πιο ιδιαίτερες στον κόσμο, λόγω των βουνών της, που προκαλούν ένα φαινόμενο θερμοκρασιακής αναστροφής, που σε συνδυασμό με τις δυσκολίες της Ελληνικής Κυβέρνησης να ελέγξει την εκπομπή ρύπων, ευθύνεται για τα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης που αντιμετωπίζει η πόλη. Αυτό το ζήτημα δεν εμφανίζεται μόνο στην Αθήνα. Για παράδειγμα το Λος Άντζελες και η Πόλη του Μεξικού υποφέρουν από παρόμοια προβλήματα γεωμορφολογικής αναστροφής.
Η Αθήνα έχει ένα υποτροπικό Μεσογειακό κλίμα (Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν). Το κυριότερο χαρακτηριστικό του Αθηναϊκού κλίματος είναι η εναλλαγή παρατεταμένων ζεστών και ξηρών καλοκαιριών και ήπιων, υγρών χειμώνων.
Η πόλη της Αθήνας επηρεάζεται από το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας σε μερικές περιοχές, που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, αυξάνοντας τις θερμοκρασίες τους σε σχέση με τις γύρω αδόμητες περιοχές και επιφέρει αρνητικές συνέπειες στην κατανάλωση ενέργειας, τις δαπάνες για δροσιά και την υγεία.
Η αστική θερμονησίδα της πόλης έχει επίσης βρεθεί ότι ευθύνεται εν μέρει για τις μεταβολές των κλιματολογικών θερμοκρασιακών χρονοσειρών συγκεκριμένων μετεωρολογικών σταθμών της Αθήνας, λόγω της επίδρασής της στις θερμοκρασίες και τις τάσεις τους, που καταγράφονται από αυτούς. Αφ' ετέρου άλλοι μετεωρολογικοί σταθμοί, όπως εκείνοι του Εθνικού Κήπου και του Θησείου, επηρεάζονται λιγότερο ή καθόλου από την αστική θερμονησίδα.