«Την επαύριο της εκλογής Τραμπ στις ΗΠΑ και του θριάμβου των Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο, στη Γερουσία, και με δεδομένη ήδη τη ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στο Ανώτατο Δικαστήριο, οι αναλυτές έπεσαν σε περισυλλογή. Από το «τι κακό μας βρήκε» μέχρι το «πώς συνέβη αυτό;».
Οι «τι κακό μας βρήκε» αναλυτές είναι προφανώς προκατειλημμένοι στην ανάλυσή τους: ο Τραμπ έχει διοικήσει ήδη 4 χρόνια και ο πλανήτης βρίσκεται ακόμα στη θέση του. Οι πιθανότητες είναι ότι εκεί θα βρίσκεται και μετά από 4 χρόνια. Μπορεί να μην προοδεύσει η δικαιωματική ατζέντα στις ΗΠΑ, αλλά τι να κάνουμε, αυτά πάνε μαζί με τη Δημοκρατία.
Για το «πώς συνέβη αυτό», είναι να απορεί κανείς τι δεν έχουν καταλάβει. Προφανώς η οικονομία γενικά και δη η οικονομική κατάσταση των πολιτών και πώς την αντιλαμβάνεται ο καθένας έπαιξαν καθοριστικό ρόλο: οι Δημοκρατικοί χρεώθηκαν την υποχώρηση του διαθέσιμου εισοδήματος που έφτασε στα χαμηλά εισοδήματα από 13,3% έως 17,2%, ενώ στα μεσαία εισοδήματα από 6,4% έως 10%. Το αν επαρκές αντίδοτο σε αυτό είναι μία πολιτική επιβολής δασμών στα εισαγόμενα, που προφανώς θα πυροδοτήσει και την αντίστοιχη επιβολή δασμών στις αμερικανικές εξαγωγές, είναι κάτι που θα φανεί. Πάντως είναι προφανές ότι η αρνητική επίπτωση της οικονομίας στα εισοδήματα των πολιτών έπαιξε, και πάντα παίζει, ρόλο.
Αυξήθηκαν οι Αμερικανοί που θέλουν να μεταναστεύσουν μετά τη νίκη του Τραμπ
Επίσης είναι απολύτως προφανές και ότι η ανεξέλεγκτη μετανάστευση παίζει ρόλο. Πολιτικές ανοικτών συνόρων που συνδυάζονται με τις λεγόμενες «πολιτικές ένταξης», που λειτουργούν ως μαγνήτης για τους παράνομους μετανάστες, προφανώς και επηρέασαν το εκλογικό αποτέλεσμα.
Οπως και η δικαιωματική υπερβολή και οι πόλεμοι ταυτοτήτων έχουν τη σημασία τους: μπορεί να μην ήταν καθοριστικοί παράγοντες, αν όλα πήγαιναν καλά, αλλά αθροίζονται στη δυσαρέσκεια και συμβάλλουν στο εκλογικό αποτέλεσμα.
«Μα όμως, ακόμη κι αν σε όλα αυτά ο Τραμπ έχει δίκιο, τι φρικτή έκφραση λόγου, πόσο χαμηλό επίπεδο, είναι δυνατόν να τον υποστηρίζουν μορφωμένοι, καλλιεργημένοι, σοβαροί άνθρωποι όταν μιλάει έτσι;».
Μία πρώτη απάντηση εδώ θα ήταν ότι τελικά φαίνεται ότι η αισθητική, η καλλιέπεια, η αβροφροσύνη, το πνευματώδες ύφος θα υποχωρήσουν μπροστά στο περιεχόμενο, μπροστά στην πραγματική πολιτική. Τελικά, μάλλον έχει μεγαλύτερη σημασία το τι λες, από το πώς το λες.
Το δεύτερο είναι ότι και όλος αυτός ο διδακτισμός της πολιτικής ορθότητας κούρασε. Γιατί όλα θέλουν μέτρο, ακόμα και η ορθότητα. Ενας πάντα προσεκτικός, comme il faut πολιτικός, που αγωνιά για το παραμικρό λεκτικό ατόπημα, που στρογγυλεύει κάθε λέξη και αφαιρεί κάθε γωνία, στο τέλος μπορεί και να τα λέει όλα σωστά, αλλά θα μείνει χωρίς ακροατήριο, γιατί όλοι πεθαίνουν από πλήξη.
Και όλο αυτό το λεκτικό mainstream μπορεί να αφορά την ελίτ των πανεπιστημίων, αλλά σίγουρα δεν χτίζει επικοινωνιακές γέφυρες με τους μέσους ανθρώπους, που αποτελούν και τη συντριπτική πλειοψηφία του εκλογικού σώματος.
Στην Ελλάδα, παρά την εισαγόμενη πληθωριστική κρίση, το διαθέσιμο εισόδημα έχει αυξηθεί, ενώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει την αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη.
Το μείζον όμως, μετά την εκλογή Τραμπ, τόσο για την Ευρώπη όσο και για τις ΗΠΑ είναι το ακόλουθο: Μία θεωρία προστατευτισμού, απομονωτισμού, όπως εκφράζεται στην πράξη από μία πολιτική επιβολής δασμών, αποτελεί απάντηση στις δυσμενείς οικονομικές συνέπειες του ελεύθερου εμπορίου και των παγκοσμιοποιημένων αγορών;
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: προφανώς στους λευκούς ανέργους, πρώην εργαζόμενους της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, θα ακούγεται καλά η επιβολή δασμών στην εισαγωγή γερμανικών αυτοκινήτων στην Αμερική.
Αυτό που όμως δεν λέγεται είναι ότι η επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα που εξάγονται στην Αμερική, θα επιφέρει αντίστοιχη επιβολή δασμών και μάλιστα ίσου ύψους στα αμερικανικά προϊόντα που εξάγονται στην Ευρώπη.
Αυτό που θα κερδηθεί ενδεχομένως σε θέσεις εργασίας στην αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία, θα χαθεί σε θέσεις εργασίας σε άλλους κλάδους της αμερικανικής οικονομίας.
Μητσοτάκης για εκλογή Τραμπ: Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις θα παραμείνουν σταθερές και παραγωγικές
Προφανώς η εξίσωση είναι πιο σύνθετη γιατί θα εξαρτηθεί από την ελαστικότητα της ζήτησης, από τη δυνατότητα ανεύρεσης άλλων εναλλακτικών αγορών, αλλά τελικά μία γενικευμένη πολιτική προστασίας θα οδηγήσει σε μείωση της ανταγωνιστικότητας και θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα την οικονομία αυτή στη μείωση του δυναμικού και της αποτελεσματικότητάς της, και θα έχει ως συνέπεια την απώλεια θέσεων εργασίας και τη μείωση των εισοδημάτων.
Οπως επίσης, ενώ είναι εντελώς προφανές ότι η παράνομη μετανάστευση αποτελεί μείζον πρόβλημα και πρέπει να ακολουθείται απέναντι σε αυτήν περιοριστική πολιτική, η νόμιμη μετανάστευση μπορεί να δώσει σε εποχές ανάπτυξης απάντηση στην έλλειψη εργατικού δυναμικού, ειδικά χαμηλής εξειδίκευσης, που στις Δυτικές Χώρες λείπει.
Κατά συνέπεια, οι λόγοι που οδήγησαν στην περιφανή νίκη Τραμπ είναι σαφείς, και δεν είναι άλλοι από την οικονομία, την ανεξέλεγκτη μετανάστευση, τον δικαιωματισμό και την υπεροψία των ελίτ.
Ένα τελευταίο σχόλιο για τους επίδοξους μιμητές στην Ελλάδα: προσοχή στις αναλογίες. Γιατί στην Ελλάδα, παρά την εισαγόμενη πληθωριστική κρίση, το διαθέσιμο εισόδημα έχει αυξηθεί, ενώ η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει την αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη, και ο εξτρεμισμός της δικαιωματικής ατζέντας δεν έχει βρει χώρο.
Με δύο λόγια, γιατί στην Ελλάδα, ο πρωθυπουργός σταθερά και μόνιμα συνομιλεί εξαντλητικά με την κοινωνία και προσπαθεί να αντεπεξέρχεται στις προκλήσεις που οι συνθήκες κάθε φορά δημιουργούν.
Ο κ. Μάκης Βορίδης είναι υπουργός Επικρατείας.