Ο λόγος είναι ότι η δημιουργία του προχώρησε υπό την πίεση των δανειστών, χωρίς να έχει σχεδιαστεί εξ αρχής σωστά και χωρίς να είναι εξοπλισμένος με τους απαραίτητους πόρους, αρμοδιότητες και προσωπικό για να λειτουργήσει.
Το πάθημα, φαίνεται, δεν έγινε μάθημα. Η υποτιθέμενη μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και του ΕΟΠΥΥ προωθείται σήμερα εσπευσμένα, υπό την πίεση προφανώς των πιστωτών της χώρας και με ένα σχέδιο νόμου γεμάτο ασάφειες, ερωτηματικά, χωρίς καμία πρόνοια για ομαλή μετάβαση στη νέα κατάσταση και με πρόταγμα τη βίαιη διαθεσιμότητα οκτώμισι χιλιάδων υπαλλήλων και γιατρών, δημιουργώντας ανασφάλεια και δυσπιστία σε αυτούς που καλούνται να αποτελέσουν την αιχμή της εφαρμογής της υποτιθέμενης μεταρρυθμιστικής προσπάθειας.
-Πρώτον, δεν νοείται μεταρρύθμιση με κλειστές τις δομές υγείας του ΕΟΠΥΥ. Ούτε μία μέρα δεν πρέπει να μείνουν οι ασθενείς χωρίς φροντίδα, πόσω μάλλον ένα μήνα ή ίσως και περισσότερο. Πού ακριβώς θα πηγαίνουν οι ασθενείς; Στους συμβεβλημένους γιατρούς οι οποίοι έχουν καλύψει το μειωμένο από εσάς πλαφόν, για να πάρουν τα φάρμακά τους, πληρώνοντας 10 ευρώ συν 1 ευρώ τουλάχιστον ανά συνταγή; Στα κέντρα υγείας των ΥΠΕ που δεν έχουν προσωπικό και ειδικότητες; Στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων, όπου ήδη επικρατεί το αδιαχώρητο;
Τι θα γίνει με το κόστος όλο αυτόν το μήνα; Σκοπεύει το Υπουργείο να το καλύψει; Τι θα γίνει με τις επιτροπές των ΚΕΠΑ; Όλα αυτά τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.
-Δεύτερον, δεν υπάρχουν οι αναγκαίες προβλέψεις και ρυθμίσεις για τη χρηματοδότηση ούτε του ΠΕΔΥ, ούτε του ΕΟΠΥΥ, ενώ παραμένει αδιευκρίνιστο το θέμα της εισόδου των 5 ευρώ. Με ποιον τρόπο θα χρηματοδοτηθεί ένα καθαρά δημόσιο σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, όταν τα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας που ανήκουν ήδη στο ΕΣΥ, έχουν περικοπές στους προϋπολογισμούς τους που αγγίζουν από το 15% έως το 25%;
Το ίδιο ισχύει και για τον ΕΟΠΥΥ. Ο κ. Κοντός είχε πει το καλοκαίρι πως κάθε μήνα υπάρχει μία «τρύπα» 110 εκατομμυρίων ευρώ στον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ λόγω μη απόδοσης των εισφορών. Ακόμη και σήμερα ο ΕΟΠΥΥ εισπράττει απευθείας εισφορές κλάδου υγείας μόνο από το ΙΚΑ. Σε όλο το δεύτερο Κεφάλαιο του νομοσχεδίου που αφορά στον Οργανισμό, δεν υπάρχει κανένα μέτρο που να προσφέρει λύση στα οικονομικά προβλήματα του Οργανισμού, εκτός από τη δραστική περικοπή του οργανογράμματος.
Η μετατροπή του ΕΟΠΥΥ αποκλειστικά σε διαχειριστή των πόρων υγείας θα μπορούσε να ενδυναμώσει τη διαπραγματευτική του θέση, έτσι ώστε να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά προς όφελος πρώτα και κύρια των ασθενών, αλλά και προς όφελος της οικονομικής ευρωστίας του Οργανισμού γενικότερα, εφόσον όμως δοθούν τα απαραίτητα εργαλεία για να επιτελέσει αυτόν το ρόλο.
-Τρίτον, δεν υπάρχει και δεν διασφαλίζεται η απαραίτητη οργανωτική και διοικητική ετοιμότητα των δημόσιων φορέων, ώστε να αναλάβουν άμεσα τις νέες αρμοδιότητες και δομές που τους ανατίθενται. Για παράδειγμα, η 3η ΥΠΕ της Κεντρικής Μακεδονίας έχει επί της δικαιοδοσίας της αυτή τη στιγμή περίπου εκατόν ενενήντα πέντε κέντρα υγείας και περιφερειακά ιατρεία. Σε αυτά θα προστεθούν περίπου ενενήντα νέες μονάδες υγείας. Πρόκειται για μία αύξηση της τάξεως του 50%. Μπορούν η 3η ΥΠΕ και η κάθε ΥΠΕ να αντεπεξέλθουν σε αυτή την αλλαγή;
-Τέταρτον, παραμένουν ασαφείς οι εργασιακές προοπτικές του ιατρικού, οδοντιατρικού, νοσηλευτικού, υγειονομικού, εργαστηριακού, παραϊατρικού και διοικητικού προσωπικού του σημερινού ΕΟΠΥΥ και του σχεδιαζόμενου συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Είπατε προφορικά ότι θα επιστρέψουν όλοι στις θέσεις που κατείχαν απλά υπό τις ΥΠΕ, αντί υπό τον ΕΟΠΥΥ. Μα, εφόσον είναι τόσο απλά τα πράγματα, για ποιο λόγο τους βγάζετε σε διαθεσιμότητα για ένα μήνα;
Όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις των γιατρών, η Δημοκρατική Αριστερά έχει τοποθετηθεί υπέρ των ενιαίων εργασιακών σχέσεων, με τις απαραίτητες όμως μεταβατικές ρυθμίσεις, γιατί με το κλείσιμο των ιατρείων επέρχονται μεγάλες ανατροπές, όχι μόνο στον εργασιακό βίο των γιατρών, αλλά και για τους ασθενείς. Εξάλλου, η πλήρης και αποκλειστική εργασία προϋποθέτει την ικανοποιητική αμοιβή των γιατρών. Και δεν μιλώ μόνο για τους γιατρούς του ΕΟΠΥΥ, μιλώ και για τους γιατρούς του ΕΣΥ που είναι σήμερα εντελώς απαξιωμένοι μισθολογικά σε σχέση και με τους συναδέλφους τους στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
-Πέμπτον, δεν διασφαλίζεται με κανέναν τρόπο η πραγματική και εικοσιτετράωρη κάλυψη του συνόλου του πληθυσμού από ένα δίκτυο μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, οικογενειακών γιατρών, ομάδων υγείας, διαγνωστικών κέντρων επί τη βάσει ενός τεκμηριωμένου υγειονομικού χάρτη, βάσει συγκεκριμένων και υπαρκτών αναγκών.
Τίποτα από αυτά δεν υπάρχει. Οι ρόλοι και η δομή του δικτύου δεν είναι καθορισμένοι. Ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού που είναι συστατικό στοιχείο της όποιας μεταρρύθμισης στο χώρο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, σκιαγραφείται μόνο με τις λεπτομέρειες να παραπέμπονται σε υπουργικές αποφάσεις και ο υγειονομικός χάρτης δεν είναι ακόμα σε πλήρη ανάπτυξη.
Τέλος, στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει ούτε μία αναφορά στους ασθενείς. Το επίκεντρο δηλαδή της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας βρίσκεται στο περιθώριο του σχεδίου νόμου. Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για το σύστημα παραπομπής, καμία αναφορά για τις ειδικότητες που θα έχει πρόσβαση ο ασθενής, καμία μέριμνα για το κόστος που έχουν επωμισθεί οι ασθενείς και που θα επωμισθούν το διάστημα μέχρι να μπορέσει το νέο σύστημα να λειτουργήσει.
Παραπέμποντας αυτά τα ζητήματα σε υπουργικές αποφάσεις, το Υπουργείο ζητάει να εμπιστευθούμε την καλή διάθεση της τωρινής ηγεσίας. Η μεταρρύθμιση, όμως, δεν μπορεί να βασίζεται στην αξιοπιστία του εκάστοτε Υπουργού. Απαιτούνται συγκεκριμένες και σαφείς δεσμεύσεις. Για τη Δημοκρατική Αριστερά η μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στην Ελλάδα συνιστά ουσιώδες και σύνθετο εγχείρημα και απαιτεί προσεκτικές κινήσεις, σαφή σχεδιασμό και τεκμηρίωση που θα διασφαλίζει πραγματική καθολική πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας για τον άπορο και τον ανασφάλιστο.
Που θα βοηθά τον ασθενή να συμμετέχει ενεργά στη διαχείριση της ασθένειάς του και να μην είναι ένας παθητικός καταναλωτής, φαρμάκων, εξετάσεων και νοσηλείας. Που θα περιλαμβάνει πρόνοιες για τη διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων. Έναν σχεδιασμό που θα ενσωματώνει το υπάρχον εξειδικευμένο και πολύτιμο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και θα φροντίζει για την κατάρτιση και την εκπαίδευσή του. Έναν σχεδιασμό που θα σέβεται όλους τους εμπλεκόμενους, ασθενείς, γιατρούς, νοσηλευτικό, εργαστηριακό και παραϊατρικό προσωπικό.
Ψηφίζουμε κατά του νομοσχεδίου, γιατί είμαστε υπέρ της μεταρρύθμισης. Μιας μεταρρύθμισης, όμως, που θα γίνει με τους όρους που περιέγραψα. Ψηφίζουμε κατά, γιατί δεν έχουμε πειστεί ότι οι επιχειρούμενες αλλαγές είναι προϊόν ενός ικανοποιητικού και εμπεριστατωμένου σχεδίου για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και όχι αποτέλεσμα πιέσεων που βασίζεται καθαρά σε λογιστικά κριτήρια.
Κυρίως, όμως, δεν έχουμε πειστεί ότι η καθολικότητα του συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας προς όφελος των ασθενών, χωρίς φραγμούς οικονομικού ή κοινωνικού χαρακτήρα, όπως διακηρύσσει η εισηγητική έκθεση, διασφαλίζεται συνολικά από το νομοσχέδιο.
(Η ιστορικός Αικατερίνη Μάρκου είναι βουλευτής Β΄Θεσσαλονίκης της ΔΗΜΑΡ)