Η πρόσφατη έκθεση της ΕΕ καταγράφει μικρή άνοδο του ΑΕΠ για το 2014 (+0,6%) και σταδιακή μείωση της ανεργίας στα απώτερα επόμενα χρόνια. Πόσο εφικτό είναι οι θετικές αυτές εξελίξεις να πραγματοποιηθούν; Μήπως απλά ομιλούμε για ευημερία των αριθμών όπου θα αυξάνεται ο αριθμός των φτωχών κάτω από το ελάχιστο όριο διαβίωσης;
Τα κύρια αίτια της συνεχιζόμενης ύφεσης που μαστίζουν την Ελλάδα εδράζουν στην υπερφορολόγηση, την μείωση των εισοδημάτων, την άπνοια εισροής κεφαλαίων από το εξωτερικό, την απροθυμία του ιδιωτικού τομέα να αναλάβει ρίσκο σε νέα επιχειρηματικά σχέδια, την διάχυτη μιζέρια για το αύριο, την εκροή της αποταμίευσης πολλών Ελλήνων στο εξωτερικό, τον τραπεζικό δανεισμό με το σταγονόμετρο και τα υψηλά επιτόκια. Ηλιαχτίδα στην οικονομία αποτελεί η απορρόφηση περισσότερων κονδυλίων από την ΕΕ και η αύξηση των εξαγωγών όπου δεσπόζει το μεγάλο ρεύμα τουρισμού που έχει εκδηλωθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο γνωρίζουμε ότι, το ισοζύγιο των παρά πάνω παραγόντων είναι σαφώς αρνητικό ενώ το αβέβαιο πολιτικό τοπίο πολλαπλασιάζει την απαισιοδοξία για το μέλλον.
Αποτελεί γεγονός ότι όταν μπει μια οικονομία σε ένα φαύλο κύκλο πτώσης, η ανάκαμψη κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Ένα παράδειγμα που συχνά αναφέρεται είναι το επεισόδιο πτώχευσης της Αργεντινής. Από το πρώτο έτος της πτώσης της οικονομίας της μέχρι το τελευταίο, η διάρκεια ήταν όμως μόνο 4 χρόνια. Έχασε δηλαδή η Αργεντινή σε 4 χρόνια 17% του ΑΕΠ, το οποίο θεαματικά το επανέκτησε τα επόμενα δύο (βλέπε πράσινη καμπύλη στο γραφικό). Αντίθετα, από το 2008 και για 6 χρόνια η πτώση στην Ελλάδα είναι της τάξης του 24%, ενώ το αύριο ενέχει ακόμα πολλές αβεβαιότητες.
Διδακτικό είναι να δούμε τι συνέβη στα γειτονικά κράτη της Ρουμανίας και Βουλγαρίας κατά το παρελθόν. Μετά την ανατροπή του κομμουνιστικού καθεστώτος η Ρουμανία είδε από το 1989 έως το 1992 μια πτώση της ανάπτυξης ίση με 27%. Στη συνέχεια μια αναιμική άνοδος της τάξης του 1% καταγράφεται το 1993, αδύναμη όμως να βγάλει την χώρα από την αστάθεια και παρακμή λόγω της ξεπερασμένης βιομηχανίας και της έλλειψης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Την δεκαετία του 1990 η ανάπτυξη ήταν ανύπαρκτη στη Ρουμανία και μόνο το 2000, δηλαδή 12 χρόνια μετά από την αρχή της ύφεσης, η οικονομία της εμφάνισε ανάπτυξη σε βιώσιμο επίπεδο.
Στη Βουλγαρία η δεκαετία του 1990 ήταν η πλέον δύσκολη περίοδος στην οικονομική της ιστορία. Μετά την απώλεια των κυριότερων εξαγωγικών αγορών της στην ΚΟΜΕΚΟΝ, την βαθιά χρηματοοικονομική κατάρρευση το 1996-97, τη διάλυση της γειτονικής Γιουγκοσλαβίας και την έλλειψη μεταρρυθμίσεων, έχασε το 61% του ΑΕΠ της. Επώδυνες μεταρρυθμίσεις ήλθαν με την βοήθεια της ΕΕ, γεγονός που βοήθησε τη Βουλγαρία να βρει διέξοδο από το τέλμα και να αρχίσει να βελτιώνει το βιοτικό της επίπεδο σταδιακά από το 1998 και μετά.
Το κρίσιμο σημείο των δύο γειτονιών Βαλκανικών χωρών κατά την διάρκεια της κρίσης και ύφεσης του παρελθόντος ήταν οι βαθιές τομές που έπρεπε να γίνουν στις οικονομίες τους προτού επιτευχθεί βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό διάρκεσε πάνω από μια δεκαετία σε κάθε περίπτωση. Τα παραδείγματα αυτά δεν μπορεί να είναι τόσο άσχετα με ότι σήμερα συμβαίνει στη χώρα μας. Μια άλλη βέβαια εποχή, αλλά με ένα κύκλο πτώσης και ανάνηψης της οικονομίας που δείχνει ομοιότητες και χαρακτηριστικά της περιοχής που πρέπει να τονιστούν.
Συμπερασματικά, όταν είναι δεδομένα τα οικονομικά προβλήματα στην μεσογειακή και νότια περιοχή της ΕΕ, ακόμα και αν επιτευχθεί θετικό πρόσημο στο ΑΕΠ στην Ελλάδα το 2014, δυστυχώς δεν μπορεί να σημάνει ακόμα τον ερχομό μιας διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης, ούτε το τέλος των δυνών στην αγορά εργασίας.
