-Στις περιβόητες λίστες,επομένως, από τις οποίες θα εισπράτονταν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από παραβάτες του εξωτερικού,το αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι περιορισμένο,παραδέχεται αλλά δεν ομολογεί το Υπουργείο Οικονομικών.Τα άλλα προβλήματα εφαρμογής του νέου φιλόδοξου συστήματος.
Με την ομολογία Τσακαλώτου πως «ελπίζω ότι μετά την σημερινή παρουσίαση θα υπάρξει μεγαλύτερη ανταπόκριση για να μπουν οι φορολογούμενοι στη ρύθμιση εθελοντικής αποκάλυψης εισοδημάτων», η κυβέρνηση ανακοίνωσε με κάθε επισημότητα το νέο σύστημα ελέγχων αδήλωτων εισοδημάτων.
Ο κύριος Τσακαλώτος αρνήθηκε να απαντήσει για άλλα θέματα, όπως την παροχή 13ης σύνταξης στο βουλευτή κύριο Μπαλαούρα, την κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης και την πορεία της διαπραγμάτευσης.
Τόνισε όμως ότι «με καρότο και μαστίγιο», όπως είπε, θα βρεθούν «μη παραμετρικά» έσοδα από την οικειοθελή αποκάλυψη και τα αναδρομικά πρόστιμα στους ελεγχόμενους, τα οποία μπορούν μελλοντικά να χρησιμοποιηθούν για παροχές στην κοινωνία.
Πώς θα λειτουργεί το σύστημα
Δεν απαντήθηκε πάντως, πότε ακριβώς θα ξεκινήσουν οι έλεγχοι (πχ πριν ή μετά το Πάσχα) καθώς η ρύθμιση για οικειοθελή αποκάλυψη εισοδημάτων λήγει στις 31 Μαΐου καθώς θα πρέπει πρώτα να εξοικειωθούν όλοι οι ελεγκτές και να υπάρξει σύστημα διασφάλισης των απόρρητων πληροφοριών.
Οι διασταυρώσεις θα ξεκινήσουν από τους 1.270.000 φορολογουμένους, τους οποίους οι υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων έχουν ήδη στοχοποιήσει για την κίνηση των τραπεζικών τους λογαριασμών κατά την περίοδο 2002-2014. Σειρά θα πάρουν και όλες οι άλλες λίστες (εμβασμάτων κλπ). Για το 2017 πάντως έχουν προγραμματιστεί 23.300 έλεγχοι και ήδη το υπουργείο παρέτεινε για 1-3 χρόνια ακόμα την παραγραφή του δικαιώματος ελέγχου του δημοσίου.
Οι έλεγχοι θα εκτείνονται έως 15 χρόνια πριν. Η ηγεσία του οικονομικού επιτελείου λέει πως θα τελειώνουν γρηγορότερα και με λιγότερα λάθη.
Αυτό που αλλάζει είναι, όπως αναφέρθηκε, ότι όλες οι τράπεζες έστειλαν επεξεργασμένα με κοινή κωδικοποίηση τα παλαιά στοιχεία για τις κινήσεις καταθέσεων, ακόμα και αν στο μεταξύ κάποιες τράπεζες έχουν κλείσει και απορροφήθηκαν από άλλες. «Έγιναν δοκιμές και δεν εντοπίστηκαν λάθη» τόνισε ο Διοικητής της ΑΑΔΕ κ.Πιτσιλής.
Έτσι θα γίνεται αυτόματος έλεγχος της πορείας των καταθέσεων, σε σύγκριση με την πορεία των δηλωθέντων εισοδημάτων κάθε έτους. Όπου οι καταθέσεις ξεπερνάνε τα δηλωθέντα, ο φορολογούμενος θα ελέγχεται για αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας.
Δεν απαντήθηκε όμως από ποιο ύψος διαφοράς (πχ 500 ή 1.000 ή 100.000 ευρώ) μεταξύ δηλωθέντων και κατατεθέντων ποσών, θα οδηγεί σε έλεγχο κατά προτεραιότητα. «Θα μοριοδοτούνται με βάση διάφορα κριτήρια κινδύνου» λένε στην ΑΑΔΕ.
Έλεγχοι 15ετίας
Αυτό που δεν αλλάζει όμως είναι ότι οι πολίτες θα πρέπει να απολογούνται για υποθέσεις του μακρινού παρελθόντος και θα πρέπει να αποδείξουν οι ίδιοι και αναδρομικά πως «δεν είναι ελέφαντες», καθώς πριν το 2010 το βάρος της απόδειξης το έφερε η ελεγκτική αρχή και από κανέναν νόμο δεν ίσχυε τότε η υποχρέωση διαφύλαξης αποδεικτικών ή άλλων στοιχείων. Η νομιμότητα ελέγχων για το έτος 2002 «εκκρεμεί» στο ΣτΕ, παραδέχτηκε ο κ.Πιτσιλής. Στο ΣτΕ εκκρεμεί επίσης και η κατάργηση του τεκμηρίου της αθωότητός του ελεγχομένου, αφού αν στοχοποιηθεί, θεωρείται και ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου.
Το 2002 επελέγη όμως και για έναν άλλο λόγο. Στην ΑΑΔΕ λένε πως υπάρχουν στοιχεία από την μετατροπή των δραχμών σε ευρώ. Αν λοιπόν κάποιος πει ότι είχε μετρητά πριν το 2002 και τα εμφάνισε μετά (πχ από κέρδη του ΧΑΑ το 1999) θα πρέπει να προσκομίσει και έγγραφα «ευρωποίησης» -αν και εφόσον φυσικά ζει ακόμα και είχε προνοήσει από τότε να το φυλάξει για τον ίδιο ή τους κληρονόμους του.
Παγίδα για καταθέτες
Το αυτόματο σύστημα ελέγχων με το ειδικό λογισμικό που ανέπτυξε η ΑΑΔΕ υπόσχεται πως δεν θα επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος, δηλαδή θα ξεχωρίζει τις πρωτογενείς καταθέσεις από την μεταφορά ποσών από τράπεζα σε τράπεζα κλπ.
Δεν απαντήθηκαν όμως και άλλα κρίσιμα στοιχεία, όπως για παράδειγμα:
1.Οι καταθέσεις που έγιναν με μετρητά (πχ από ΑΤΜ σε ΑΤΜ άλλης τράπεζας) θα θεωρούνται και πάλι «άλλα χρήματα»; «Ισχύει η εγκύκλιος Μπάκα» λένε στην ΑΑΔΕ, που τονίζει πως δεν υπήρχε πριν 10 ή 20 χρόνια νόμος που να απαγορεύει τα μετρητά, αν και είναι γνωστό πως πολλοί ελεγκτές την αγνοούν ή δεν την εφαρμόζουν. «Όποιος είχε λεφτά, προφανώς τα είχε στην τράπεζα ή στο χρηματιστήριο για να κερδίζει και άλλα, άρα τα μετρητά ήταν μαύρα» λένε και σήμερα μάλιστα αρμόδιοι ελεγκτές –μιλώντας σαν ...επενδυτικοί σύμβουλοι ή χρηματιστές των φορολογουμένων για το τι έπρεπε να κάνουν τα λεφτά τους.
2. Αν φέρει ο κόσμος «τα λεφτά που φυλάει στο στρώμα» θα θεωρηθούν «νέα κατάθεση» ή επανακατάθεση; «Ας τα φέρουν αυτοί και θα δούμε» ήταν η απάντηση αρμοδίων.
«Ισχύει Κράτος Δικαίου, μην το ξεχνάμε» τόνισε πάντως ο κύριος Πιτσιλής, για να κλείσει το θέμα.
Η αρχή γίνεται με τις κινήσεις που πραγματοποίησαν την περίοδο 2002-2014 στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους 1,27 εκατομμύρια φυσικά πρόσωπα, που βρίσκονται σε κάποια από τις λίστες για τις οποίες έχει εκδοθεί εισαγγελική παραγγελία ελέγχου.
Για τους συγκεκριμένους φορολογούμενους οι υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων έχουν ήδη στη διάθεσή τους την πλήρη κίνηση των τραπεζικών τους λογαριασμών για την περίοδο 2002-2014.
Ενεργοποίηση
Τις επόμενες ημέρες, πιστοποιημένοι ελεγκτές της ΑΑΔΕ πιάνουν δουλειά ενεργοποιώντας το νέο λογισμικό σύστημα το οποίο θα μπορεί να διασταυρώνει σε ελάχιστο χρόνο τα στοιχεία από τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών των φυσικών προσώπων με τα αντίστοιχα των δηλωθέντων εισοδημάτων τους. Η διασταύρωση γίνεται αυτόματα και με ασφάλεια αξιοπιστίας προκειμένου να ξεχωρίσουν οι πλέον ενδιαφέρουσες υποθέσεις και να επιλεγούν με βάση συγκεκριμένα κριτήρια ανάλυσης κινδύνου για πλήρη έλεγχο.
Το σύστημα Αυτοματοποιημένου Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας παρουσιάστηκε χθες από τον υπ. Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, την υφυπουργό Κατερίνα Παπανάτσιου και τον διοικητή της ΑΑΔΕ Γιώργο Πιτσιλή.
Ο κ. Τσακαλώτος, επαναλαμβάνοντας την παραδοχή ότι «έχουμε ζορίσει τη μεσαία τάξη», ανέφερε ότι οι πόροι από την πάταξη της φοροδιαφυγής θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν και για την άμβλυνση αυτής της κατάστασης.
Ο υπουργός επιχείρησε να στείλει και ένα μήνυμα σε όσους έχουν κρατήσει εισοδήματα κρυφά από την Εφορία συνδέοντας το «υπερόπλο» με τη ρύθμιση της οικειοθελούς αποκάλυψης κεφαλαίων. Τα προγράμματα αυτά, όπως είπε, έχουν «καρότο και μαστίγιο». «Το καρότο είναι ότι αν δηλώσεις χρήματα που δεν έχουν φορολογηθεί θα ξεχάσουμε κάποιες ποινές και πρόστιμα. Το μαστίγιο είναι ότι τώρα διαθέτουμε τα στοιχεία ώστε όσοι δεν έχουν εκμεταλλευτεί μέχρι τώρα την ευκαιρία που τους δίνει ο νόμος, να το σκεφτούν και δυο, και τρεις και τέσσερις φορές». Το δικό της μήνυμα στους φοροφυγάδες έστειλε και η κ. Παπανάτσιου, σημειώνοντας ότι «κάθε φορά που κλείνουμε ένα παράθυρο, οι φοροφυγάδες ψάχνουν το επόμενο αλλά το ίδιο κάνουμε και εμείς για να το κλείσουμε».
Περιγράφοντας τη λειτουργία του νέου λογισμικού ο υπουργός ανέφερε ότι η διαδικασία του εντοπισμού των ποσών που έχουν κατατεθεί για πρώτη φορά στους τραπεζικούς λογαριασμούς κάθε ελεγχόμενου φορολογούμενου και η διασταύρωσή τους με τις φορολογικές τους δηλώσεις απαιτούσε έως και έναν χρόνο για να ολοκληρωθεί, με τα μέσα που υπήρχαν μέχρι τώρα. Με το νέο λογισμικό, η διαδικασία αυτή μπορεί να ολοκληρώνεται σε διάστημα μιας εβδομάδας, μαζικά και για πληθώρα φορολογουμένων, επιταχύνοντας κατά πολύ την πρώτη αυτή φάση των ελέγχων.
Διασταύρωση πρωτογενών καταθέσεων με τα εισοδήματα
Το σύστημα εντοπίζει και επεξεργάζεται μόνο τα στοιχεία πρωτογενών καταθέσεων, δηλαδή των ποσών που εμφανίζονται για πρώτη φορά κατατεθειμένα στους τραπεζικούς λογαριασμούς κάθε ελεγχόμενου, καθώς έχει τη δυνατότητα να εξαιρεί από τα προς διασταύρωση στοιχεία μεταφορές κεφαλαίων από λογαριασμό σε λογαριασμό του ιδίου προσώπου, δάνεια και αντιλογισμούς. Μέσω αυτοματοποιημένων λογιστικών αλγορίθμων, το σύστημα μπορεί να συσχετίσει τα στοιχεία των πρωτογενών καταθέσεων με τα δηλωθέντα εισοδήματα μέσα σε λίγη ώρα, οδηγώντας σε κάποιες πρώτες ενδείξεις πιθανής φοροδιαφυγής.
ΓΙΑ ΤΙΣ ΛΙΣΤΕΣ. Το πρόβλημα είναι ότι οι διάφορες λίστες (Λαγκάρντ, Μπόργιανς, ακινήτων εξωτερικού, εμβασμάτων κ.λπ.) αφορούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία υποθέσεις της περιόδου 2000-2012. Στις λίστες, επομένως, το αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι περιορισμένο.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, από δω και πέρα το βέβαιο είναι ότι ο ελεγκτικός μηχανισμός μπορεί να εντοπίσει ταχύτατα τον φοροφυγάδα που θεωρεί πως έχει κρυμμένα τα λεφτά του στην τράπεζα, χωρίς να τα δηλώνει στην Εφορία. Το λογισμικό καραδοκεί να τον συλλάβει.
Η οικειοθελής αποκάλυψη μπορεί να κοστίζει φόρο έως και 50%, ο έλεγχος όμως μπορεί να οδηγήσει σε φόρους και πρόστιμα έως και 120% του κεφαλαίου και ποινικές διώξεις.